________________
મેરુ પર્વત અને તેની ફરતું
જ્યોતિષચક્ર
જંબુદ્વીપની મધ્યમાં આવેલ મેરુપર્વત મૂળ સ્તંભના આકારે ગેળ છે. તે નીચેથી પહોળે છે અને ઉપર ઉપર અનુક્રમે સાંકડે થતું જાય છે. તેની 'ઊંચાઈ મૂળથી ટોચ સુધી એક લાખ જેજનની છે. મૂળમાં એક હજાર જોજન રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં દટાયેલે છે. ૯ હજાર જોજન બહાર છે. તે મૂળમાં ૧૦,૦૯૦ જન પહેળે છે. પ્રવીની સપાટી ઉપર તેની પહોળાઈ ૧૦ હજાર જનની છે અને અનુક્રમે ઘટતાં ઘટતાં ઉપરના છેડે એક હજાર એજન પહોળા છે. ચૂલિકા સિવાય મેરુ પર્વતના ત્રણ વિભાગ છે: (૧) પૃથ્વીની અંદર ૧૦૦૦ એજનને પ્રથમ કાંડ (૨) પૃથ્વી ઉપર ૬૩૦૦૦ એજનને બીજે કાંડ (૩) તેની ઉપર ૩૬૦૦૦ જનને ત્રીજો કાંડ છે.
મેરુ પર્વતની તળેટીમાં એક અને મેરુ પર્વત ઉપર ચાર વનખંડે છે. (૧) જમીન ઉપર તળેટીમાં ભદ્રશાલવન (૨) ૫૦૦ જેજન ઊંચે નંદનવન (૩) નંદનવનથી ૬૨,૫૦૦ એજન ઉપર મનસવન (૪)
મનસવનથી ૩૬૦૦૦ એજન ઉપર પંડકવન છે.
