________________
૩૩
કાળથી અનાદિ-અનંત છે. સ્વયં સિદ્ધ છે, શાશ્વત છે. ભાવથી રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ રહિત છે. ગુણથી બીજા દ્રવ્યોને અવકાશ આપવાના સ્વભાવવાળું છે. લેકાલોક વ્યાપ્ત સમગ્ર આકાશ એક અખંડ સ્કંધરૂપ છે. દેશ એટલે વિભાગ. આકાશના અલોક વગેરે અનેક વિભાગો ગણી શકાય. પ્રદેશ એટલે સ્કંધ સાથે જોડાઈને રહેલો અવિભાજ્ય અંશ. લોકાકોશના પ્રદેશ અસંખ્યાતા છે. અલકાકાશના પ્રદેશ અનંતા છે. આ પ્રમાણે આકાશ દ્રવ્યના દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ, ગુણ, સ્કંધ, દેશ અને પ્રદેશ આ આઠ ભેદ છે.
અલોકાકાશ ઘણું મોટું છે. લોકાકાશથી અનંતગણું વિશાળ છે. અલોકની અપેક્ષાએ લોક ઘણો ના છે. તે અલોકના અનંતમા ભાગે છે. લોકની ચારે બાજુ સર્વ દિશાઓમાં અલોક વ્યાપીને રહેલો છે. લોક એ અલોકરૂપી વિશાળ મકાનમાં લટકાવેલા નાનકડા ગેળા જેવું છે. અલોકને આકાર પોલાણવાળા ગોળા જેવો છે. લોકને આકાર નક્કર ગોળા જે . અલોકાકાશની મધ્યમાં રહેલું લોકાકાશક્ષેત્ર લંબાઈ, પહોળાઈ ને ઊંચાઈમાં અસંખ્યાતા કોટાકોટિ યોજન પ્રમાણ છે. એ સદા શાશ્વત છે. પોતાની મેળે જ
