Taraditraya Dvantrinshika

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 25

५
श्लोड :
शौच भावनया स्वाङ्गजुगुप्साऽन्यैरसङ्गमः । सत्त्वशुद्धिः सौमनस्यैकाग्र्याक्षजययोग्यता ।।३।।
ताराहित्रयद्वात्रिंशिSI / श्लोड-3
अन्वयार्थ :
शौचभावनया =शयिभावना वडे आत्माने पवित्र ईरवा माटे उरवामां आावती शौयभावना वडे स्वाङ्गजुगुप्सा = स्वायनी घृएगा अन्यैरसंगमः =अन्य साथै अन्य प्रयावाणा साथै, असंगम = संघर्डनो त्याग सत्त्वशुद्धिः सत्त्वनी शुद्धि, सौमनस्य = सौमनस्य, ऐकाग्र अग्रता - चित्तनुं स्थैर्य, अक्षजय= इन्द्रियोनो नथ, योग्यता = शुद्ध खात्माने भेवानी योग्यता थाय छे. ॥3॥
श्लोकार्थ :
શૌચભાવના વડે (૧) સ્વાંગ જુગુપ્સા, (૨) અન્ય સાથે સંપર્કનો त्याग, (3) सत्वशुद्धि, (४) सौमनस्य, ( 4 ) खेाग्रता, ( 9 ) द्रियोनो भ्य, जने (७) शुद्ध आत्मघ्र्शननी योग्यता थाय छे. 11311
टीडा :
शौचेति - शौचस्य भावनया स्वाङ्गस्य स्वकायस्य कारणरूपपर्यालोचनद्वारेण जुगुप्सा = घृणा भवति " अशुचिरयं कायो नात्राग्रहः कर्तव्यः" इति, तथा चान्यैः कायवद्भिरसङ्गमस्तत्सम्पर्कपरिवर्जनमित्यर्थः । यः किल स्वमेव कायं जुगुप्सते तत्तदवद्यदर्शनात्, स कथं परकीयैस्तथाभूतैः कायैः संसर्गमनुभवति ? । तदुक्तं -
इति ।। ३ ।।
=
“शौचात्स्वाङ्गे जुगुप्सा परैरसंसर्गः” [२-४०] । तथा सुसत्त्वस्य प्रकाशसुखात्मकस्य शुद्धी- रजस्तमोभ्यामनभिभवः । सौमनस्यं खेदाननुभवेन मानसी प्रीतिः, एकाग्र्यं नियते विषये चेतसः स्थैर्यं, अक्षाणाम् इन्द्रियाणां जयो-विषयपराङ्मुखानां स्वात्मन्यवस्थानं योग्यता चात्मदर्शने विवेकख्यातिरूपे समर्थत्वं । एतावन्ति फलानि शौचभावनयैव भवन्ति । तदुक्तं
“सत्त्वशुद्धिसौमनस्यैकाग्र्येन्द्रियजयात्मदर्शनयोग्यत्वानि च " [पा.यो.सू. २- ४१]