Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

Author(s): Hemchandracharya, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 409

लिङ्गानुशासने -नपुंसकलिङ्गप्रकरणम् ।
www
www
. षण्ढे रूढः । भभेदे तु स्त्री-पुंसयोरुक्तः । पक्कणः, पक्कणम्- "निवातावाश्रयावातौ शस्त्राभेद्यं च वर्म यत्"। शबरालयः । पुंस्यमरः । क्लीबेऽरुणः ! कङ्कणः, कङ्कणम्- अरुणस्तुहस्तरक्षासूत्रम् , आभरणविशेषश्च । पुंस्यरुणः । षण्देऽरुणः ।। "निवातं गृहं दुर्भेदं च वर्म" इत्याह । ( अमरः)। द्रोणः, द्रोणम् परिमाणविशेषः । यन्माला
वातरहितप्रदेशे त्वाश्रयलिङ्गता। पारतः, पारतम्-रसेन्द्रः ।
पुंसि रूढः । क्लीबेऽरुणः । अर्थप्राधान्यात पारदः, पारदमित्यपि 40 5. "क्लीने वा वाढवद्रोणौ”। अपराहः, अपराहम्-दिवसपरार्धभागः; दुर्गस्य चरणः, कश्चित् । अन्तः, अन्तम्-प्रान्तम् , समीपम् , खरूपं च ।
पुंस्यजयः । क्लीबे शाश्वतः । चरणमू-गोत्रादि। "चरणोऽस्त्रियाम्"।
"खरूपप्रान्तयोरन्तमन्तिकेऽपि प्रयुज्यते” । तृणः, तृणम्-उलपादि; दुर्गः । सुवर्णः, सुवर्णम्-हेम, गोडस्तु10 तत्कर्षश्च । दुर्ग-नन्दिनौ । यागभेदादिश्च, यद् गोड:
"खरूपेऽन्तं विनाशे ना न स्त्री शेषेऽन्तके त्रिषु" इत्याह 145
उपलक्षणत्वात् प्रान्तः, प्रान्तमित्यपि । पुंस्यमरः । प्रान्ता“यागभेदे सुवर्गालौ कृष्णागुरुणि न स्त्रियाम्"। स्वर्णः, स्वर्णम्-हेमः, नन्दी । व्रणः, व्रणम्-अरुः । वोष्ठस्य सूकणी । क्लीवे माला । युतः, युतम्-अपानम् । पुंसि थन्माला
रूढः । क्लीबेऽरुणः । प्रयुतः, प्रयुत्तम्-दशलक्षाणि । लक्षे "वणं वा ना"1
चेत्यन्ये दुर्गस्य । वेडितः, श्वेडितम् -सिंहनादविशेषः । 18 वृषणः, वृषणम्-मुष्कः; अरुणः । भूषणः, भूषणम्-: लत्वे श्वेलितः, श्वेलितम्- नन्दी ! अक्षतः, अक्षतम्-मजल्य-50 अलङ्कारः; दुर्गः । अर्थप्राधान्यान्मण्डनः मण्डनमित्यपि बुद्धि- तण्डुलाः । पुंसि बहुत्व एवायम् ; पुंस्यमरः । क्लीबे गौडः ।
"तृतीयाप्रकृती लाजेष्वक्षतं त्रिष्वहिंसिते"।। सागरः। दूषणः, दूषणम्-उपालम्भः-गोडशेषः । भाप भाणम्-प्रबन्धभेदः; कस्यचित् । किणः, किणम्-त्वरग्रन्थिः
दैवतः, दैवतम्-देवता । यन्मालागौडशेषः । रणः, रणम्-सम्परायः अन्यत्रालन्तत्वात् पुंसि ।
"षण्ढे वा देवतामि च"। 20 यद् गौडः
वृत्तः, वृत्तम्-शीलम् , निस्तलं च दुर्गः । गौडस्तु- 58
"दृढे भीतेऽप्यतीतेऽपि वर्तुलेऽपि मृते वृते । "वणे कोणे रणः पुंसि समरे पुं-नपुंसकः" ।
वृत्तोऽन्यलितवान् क्लीबं छन्दश्चारित्रवृत्तिषु" इत्याह । प्रवणः, प्रवणम्-चतुष्पथम् । पुंसि गौडः । क्लीवे माला।
ऐरावतः, ऐरावतम्-सुरेन्द्रदन्ती; नन्दी। गौडस्तुचूर्णः, चूर्णम्-क्षोदः; अरुणस्य । [ वसन्ततिलका } ॥ १५॥!
"ऋजु दीर्घ महेन्द्रस्य चापमैरावतं पुमान् । तोरणपूर्तनिकेतनिवाताः पारतमन्तयुतप्रयुतानि ।। नागरगैरावणयोर्विद्युत् तद्भेदयोः स्त्रियाम्" इत्याह । 80 25 वेडितमक्षतदैवतवृत्तैरावतलोहितहस्तशतानि १६ लोहितः, लोहितम्-शोणितम् । गुणवृत्तेस्त्वाश्रयलिङ्गता ।
एते शब्दाः पुं-नपुंसकाः । तोरणः, तोरणम्-वन्दनमाला नदे तु तन्नामत्वात् धुंसि । हस्तः, हस्तम्-करः। भभेदे तु बहिरम् निय॒हश्च । यदमरः
| स्त्री-पुंसथोरुक्तः । शतः, शतम्-पश्च विंशतयः । त्रिष्वपि दुर्गः। . "तोरणोऽस्त्री" !
दोधकवृत्तम् ] ॥ १६ ॥ निटे दर्गः । अथ तान्ता अष्टाविंशतिः-पूत्ते, पूत्तम्-! व्रतोपवीतौ पलितो वसन्त 30 खातादिकर्म । यदाह- .
ध्वान्तायुतद्यूतघृतानि पुस्तः। "बापीकूपतडागानि देवतायतनानि च ।
शुद्धान्तबुस्तौ रजतो मुहूर्त- अन्नप्रदानमारामाः पूर्तमाः प्रचक्षते" ॥
द्वियूथयूथानि वरूथगूथौ ॥ १७ ॥ पूर्त ना वेति माला । परिते त्वाश्रयलिङ्गः । निकेतः, | निकेतम्-आवासः । पुंसि बुद्धिसागरः । षण्ढेऽरुणः । निवातः, यदमरः
। एते शब्दाः पुं-नपुंसकाः । ब्रतः, व्रतम्-शासितो नियमः। 35 मिवातम्-गृहम् , दुर्भेदं च वर्म । यदमरः
। “तमस्त्री” उपवीतः, उपवीतम्-कण्ठसूत्रम् । प्रोस्ते
amam
66
70