Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

Author(s): Hemchandracharya, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 461

surreator प्रथमः सर्गः । .
११९
यथा टस्य ठस्य डस्य ढस्य णस्य च मूर्धस्थानभवत्वेन मूर्धन्यत्वं । नगेट्तुङ्गत्वलक्ष्मीजुद थूत्कृतद्विड् धुलिध्वजैः । मूर्धस्थानभवत्वं कोविदो वैयाकरणः "ऋवर्ण-वर्ग-रषा मूर्धन्याः” | नागेड्नु धवलैः शीर्वैर्विभ्राट् सालोऽत्र सर्वतः १२७ इति शिक्षापदेन वर्णयति । शब्दश्लेषेणोपमा ॥ १२४ ॥ तन्वण्डामरतामग्रे कुर्वण्णकुटिलालकाः । 5 स्मरोऽस्मिण्ढौकितधनुर्विश्वमट्टितुमइति ॥ १२५ ॥ स्मरो विश्वमहितुं हिण्डितुं विजययात्रां कर्तुमित्यर्थः । अड्ड
|
अत्र पुरे सालः कोट्टः सर्वतः सर्वासु दिक्ष्वस्ति । कीदृग् ? नगेड् गिरीशो मेरुस्तस्य या तुङ्गत्वलक्ष्मी रौन्नत्यश्रीस्तां जुषते सेवते यः सः । तथा द्युलिहोत्युच्चप्राकार शिरःस्थत्वेनाकाशस्पृशो 40 ये ध्वजास्तैः कृत्वा थूत्कृतद्विद थूत्कृतमत्र प्रस्तावादश्व फेनस्तस्य त्युद्यच्छति । कीदृक् सन् ? अस्मिन् पुरे वर्तमाना णकुटिलालका | द्विट् जेता । अतिश्वेतकेतुरित्यर्थः । यद्वा भूत्कृतं करणं द्वेष"स्पर्धते जयति द्वेष्टि दुह्यति प्रतिगर्जति ।
आक्रोशत्यवजानाति कदर्थयति निन्दति ॥
कारवत् कुटिलकेशीः स्त्रीर्जगज्जयायात्रे कुर्चन् । एतेन सैन्य- | संपक्ता । तथा ढोकितं जगज्जयाय प्रगुणीकृतं हस्ते गृहीतं 10 धनुर्येन सः । धनुशब्दोऽत्रोदन्तः । सान्ते तु धन्वना देशः स्यात् । एतेनास्त्रसंपदुक्ता । अत एव डामरतां प्रतापप्रचण्डि - मानं तन्वन् विस्तारयन् । योऽपि सेनाशस्त्रप्रतापसंपदन्वितो विजिगीषुर्नृपः स्यात् स विश्वं जेतुमतीति ॥
तमन्वेत्यनुबध्नाति तच्छीलति निषेधति । तस्य वाऽनुकरोतीति शब्दाः सादृश्यसूचिनः ॥” इति वचनादनुकरोति ॥ थूत्कृतद्विट् घुलिडित्यत्र धुशब्दोपादानाद् दिवं प्रति स्वरामणीयका युत्वेनावज्ञया धुलिध्वजैः कृत्वा थूत्कुर्वन्निवेत्यर्थः ॥ तथा यथा नागेट् शेषाहिर्धवलैः शीर्षैः कपिशीर्षैः कृत्वा विभ्राट् शोभमानः ॥ १२७ ॥ शिरः सहस्रेण विभ्राजते । एवं धवलैः शीर्षाकारत्वेन शीर्षैः 30
षण्णवतिपाखण्डं हृष्टाश्रमचतुष्टयम् । स्थितं पण्णगरीः षण्णां जित्वैतच्चक्रवर्तिनाम् १२८
Mina Anna
शकारेण योगे - उच्शलत् । अस्मिन्शुशुभिरे ॥ चवर्गेण - 15 उच्शलच्चामर । स्फुरच्छन्न । उज्वल । शधज्झषित । तम्बू दुवे | प्रशावरञ्जनम् । प्रीणञ्झषञ्च ॥ पूर्वेण चवर्गेण-यात्रा । यज्ञ । राज्ञा ॥ पूर्वेण शकारेण परेण च षकारेण प्रतिषेधो वक्ष्यते । पूर्वेण तु षकारेण पिष्टम् ॥ टवर्गेण - शववववडवण्णवत् ॥ अड्ड ! अड्डति ॥ अधि । अट्टितुम् । तन्वण्डा - 20 मरताम् । अस्मिण्डौकित । कुर्वेण्ण ॥ पूर्वेण टवर्गेण - ईष्टे इत्यत्र “तवर्गस्य” [६०] इत्यादिना चवर्गढ़वर्गादेशौ ॥१२५॥ कस्मात् पापदषि दोष्ष्वात्ता
wwww
।
प्रश्ने वम्भपि किं न हि । लजां वृश्चेति मुग्धायां
शिक्षेह प्रियसंनिधौ ॥ १२६ ॥ इह पुरे प्रियसंनिधौ सति मुग्धायां विषये शिक्षा । अर्थात् सखीनाम् । कथमित्याह । हे सखि ! दोष्षु बाहुष्वासा भर्त्रा गृहीता सती कस्मात् पापषि कुटिलं गच्छसि ? पत्युः सकाशात् किमिति वक्रीभूय यासीत्यर्थः । तथा प्रश्ने पत्युः पृच्छायां 30.किं किमिति न हि बम्भण्षि नैव भृशं भाषसे । तथा लज्जां वृश्च छिन्द्वीति । मुग्धायामित्यत्र जातावेकवचनम् । अन्यथा दोष्ष्यित्यत्र बहुवचनं नोपपद्येत ॥
।
25
35
चवर्गेण-पृच लजाम् ॥ षकारेण - दोहषु ॥ टवर्गेण पापषि ॥ बभषि । इत्यत्र "सस्य शषौ” [६१] इति शष
प्रश्ने । अत्र " न ज्ञात्” [६२] इति जो न ॥ १२६ ॥
wwww
铛
एतत् पुरं षण्णां चक्रवर्तिनां धुन्धुमारादीनां षद् षट्संख्या नगरी राजधानीर्जित्वा श्रीविशेषेण परिभूय स्थितम् । यतः 65 कीदृग् ? षड्दर्शनव्यतिरिक्ताः कुत्सितव्रताचाराः सर्वलिङ्गिनः पाखण्डास्ते च लोकोत्तत्या षण्णवतिसंख्यया रूढाः सर्वधर्मसाधनसामग्रीसद्भावेन समभवस्वधर्मनिर्वाहात् सह षण्णवत्या पाषण्डैर्वर्तते तत् । तथा चत्वारोऽवयवा यस्य चतुः समुदायस्य तच्चतुष्टयं हृष्टं प्रमुदितमाश्रमाणां ब्रह्मचारि १ - गृहि २ वान- 60 प्रस्थ३-भिक्षूणां४ चतुष्टयं यत्र तत् । एतेनास्यात्यन्तं महर्द्धिकतोता ॥ १२८ ॥
द्विषन् षङ्गाम कामादीलीलया विघ्नशान्तये ।
wwww wwin
तीर्थकृत् पोडशः शान्तिः स्मर्यते तलुयैरिह ॥ १२९ ॥
इह पुरे षोडशस्तीर्थकृत् शान्तिः शान्तिनाथो विघ्नशान्तये - 65 ऽन्तरङ्गाणां रागादीनां बाह्यानां मार्यादीनां चोपद्रवाणामुपशमाय तस्मिन् शान्तौ लयश्चित्तैकाम्यं येषां तैस्तलयैर्नरैः स्मर्यते प्रणिधीयते । यतः कीदृक् ? षड् नाम । नामेति प्रसिद्धियोतको निपातः । षडिति संख्यया प्रसिद्धान् कामादीन् काम १- क्रोध२मान ३-मद४-लोभ५- हर्षा६ - नान्तररिपूलीलया द्विषन् पराभवन् ॥ 70 नगेट्तुङ्गत्वलक्ष्मीजुद् धूत्कृतद्विड् धुलिध्वजैः । नागेड्नु । विभ्राट्सालः । इत्यत्र " पदान्तात् " [ ६३ ] इत्यादिना तवर्ग
|