Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

Author(s): Hemchandracharya, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 459

द्वयाश्रयमहाकाव्ये प्रथमः सर्गः।
""""....wwwwwroniwwwmararuwaomwwwoomantonym
- wasnawwaramaraparicharchanrrivarior
anmom |
Aananana
रस्य विसर्गः ॥ फल्गुश्चन्द्र इत्यादिषु तु शादय एवापवादत्वात् : किरणा यकाभिस्तासु रनवेदीषु गृहद्वारबहिर्देशवर्तिमणिमयस्युः ॥ पदान्त इति किम् ? तय॑ते । सर्वैः । कथं नार्यस्याः : वितर्दिषु स्थितास्तथा निःष्ठयूतानि मुक्तान्यभूणि मदवशाश्नेत्र
जलानि यकाभिस्ताः । तथा स्खलन्ती मदादधोक्तोऽपि विरमन्ती नार्कुलैः वसन्ताधर्तुभिः प्रार्छन्तीत्यादि । असिद्धं बहिरङ्गमन्त- :
वाक् यासां ताः । तथा स्खलन्ती मदेन साश्रुत्वाद् घूर्णमानरजे [न्या० सू०२०] इति रारादेशाश्रयस्य रेफस्यासिद्धत्वाद्
वत्वा त्वाच्च पुरस्थाखिलपदार्थग्रहणेऽपि संकुचन्ती दृष्टिर्यासां ताश्च । 40 विसगा न स्यात् । एव कळपावाप ॥ तयारात किम् । सव मदे हि व्यभिचारिभावेऽश्रुक्षरणवाक्स्खलनलक्षणा अनुभावाः युगपत् । अन्वित्यधिकाराद् गी: इत्यादिषु दीघरचे कृते पश्चाद् : स्युस्तकार्यत्वादेषाम् । यदुक्तम्-- विसर्गः । अन्यथा हि पूर्व विसर्गे कृत इरुरोरभावाद दीघों न! "हर्षोत्कर्षोऽमदः पानात् स्खलदङ्गचचोगतिः" । इत्यादि । स्यात् ।। ११२॥
मदास्भःश्योतिनः । निष्ठथतवत् । निःष्ट्रयताश्रूस्खलत् । इत्यत्र प्रभुकार्येषु धूःख्यातैः क्षत्रियैः प्सातसाध्वसैः। । "व्यत्यये लुग् वा" [५६] इति रस्य लग वा ॥ पक्षे-अम्भ-45 10 भात्यत्र श्रीमतां द्वारं खद्भिभिसरूपाणिभिः ११३ । इच्युतः । दानाम्भःथ्युत् । निष्ठयूत । निःष्टयूत । वाच- अत्र पुरे श्रीमतां द्वारं सौधबहिर्भागः क्षत्रियैः कृत्वा भाति। रस्खलत् । कःस्खलेत् ॥ ११५ ॥ कीदृशैः ? शक्तिस्वामिभक्त्यतिशयेन प्रभुकार्येषु स्वामिकृत्येषु गीषु चेतासु च खच्छा महत्सु वरिवस्यकाः । धःख्यातेः धुयोदौ प्रसिद्वैः । सातसाध्वसंग्रेस्तभयः । शूरत्वेन : अनिताच टा राजदार्षनरा इद्र॥ ११६॥
शूरत्वेन : धूचितासु च दृढा राजद्वाषु नरा इह ॥ ११६ ॥ निर्भयरित्यर्थः । खङ्गिभिः खङ्गाहरणान्वितैः खङ्गे पार्श्वस्थेऽपि । 15 खजिन उच्यन्ते तन्निराकरणायाऽऽह । सरुः खड्गमुष्टिः पाणौ
" इह पुरे राजद्वाषु नृपप्रासादद्वारेषु विज्ञापकानां विज्ञप्ति- 50 येषां तैः खगव्यग्रकरैः । धनिनां हि सौधद्वारे रक्षार्थ खग
विधये नराः प्रतीहाराः सन्ति । किंविधाः? उचितासु योग्यासु व्याकरा महाभटास्तिष्ठन्ति ॥
धूर्षु योग्यविज्ञापनादिषु राजकार्यप्रारभारेषु दृढा धारणसमर्था
एवंविधा अप्यविनीता विज्ञापकलोकवैमुख्यायैव स्युस्तन्निराकरधूःख्यातैः । इत्यत्र “ख्यागि" [५४] इति रस्य विसर्ग एव ।
णायाऽऽह । महत्सु पूजाहेषु वरिवस्यका उचिताऽऽसनदानादिना खङ्गिभिः त्सरु । क्षत्रियः सात। ख्यातैः क्षत्रियैः । इत्यत्र
सन्मानका विनीता इत्यर्थः। कायेन विनीता अपि वचसा 33 20 “शिव्यघोषात्" [५५] इति रस्य विसर्ग एव ॥ ११३ ॥ मनसा चाविनीता विज्ञापकानां वैमुख्यायैव स्युस्तनिराकरणामदाम्भश्योतिनोऽनेभा
याह । गीषु चेतःसु च खच्छा अकुदिलवचसोऽकुटिलाशयाश्चेलावण्याम्भश्श्च्युतः खियः।
त्यर्थः।। दानाम्भाश्युत्करावाढ्या
। गीर्घ । धूर्षु । द्वाए । इत्यत्र “अरोः सुपि रः" [५७] इति धनं निष्ठयूतवद् विदुः ॥ ११४ ॥
रेफ एव । अरोरिति किम् ? चेतःसु ॥र इत्येव ॥ महत्सु ॥११६॥ 60
गीर्पतिर्गीपतिः सत्यमहर्पतिरहपतिः । 25 अत्र पुर इभा गजा मदाम्भश्योतिनो मदजलस्राविणो मदो
मत्ताः सन्ति । तथा स्त्रियो लावण्याम्भश्श्श्च्युतो लावण्यपात्राणि | वाक्तेजोभ्राजिलोकेऽस्मिन् को हि गी:पत्यहःपती॥ सन्ति । तथाऽऽन्या धनिनो दानं हि जलदानपूर्व दीयत इति | अन्न प्रथमौ गीर्पत्यहपतिशब्दावनुवाद्यौ द्वितीयौ तु विधेयौ। स्मृतेर्दानाम्भः श्युद् दानस्य जलं क्षरन् करो हस्तो येषां ते तथा तथाहि गीर्पतिर्वाचस्पतिः सत्यमवितथं गीपतिगिरां वाचा
सन्तो धनमुदारत्वान्निष्टयतवच्छेष्मवद् विदुर्जानन्ति । लीलयै। पतिः स्वामीति योऽन्वर्थस्तेनान्वितोऽस्तीत्यर्थः । तथाहर्पतिदिन-65 30 वार्थिभ्यो वाञ्छितमर्थ ददत्तीत्यर्थः । एतेनार्थकामधर्मसंपद करः सत्यमह७पतिस्तेजोभिरही कारकत्वाद् यथार्थोऽहां पतिउक्ताः ॥ ११४ ॥
श्वास्ति । परमस्मिन् पुरे जने वाक्तेजोभ्राजि वाणी-प्रतापाभ्यां निष्ठयूतांशुषु दृष्ट्वाऽत्र रत्नवेदीषु वाणिनीः। सर्वोत्कृष्टत्वाच्छोभमाने सति गी:पत्यहःपती हि स्फुटं कौ? न निष्ठयूताश्रूस्खलद्वाचस्स्खलदृष्टीन का स्खलेत ॥ | कावपीत्यर्थः । इति काक्का व्याख्या ॥ ११७ ॥ अत्र पुरे वाणिनीश्छेका मत्ताश्च विलासिनीदृष्ट्वा कः पुमान
त्वं भुवो धूर्पतिः कीर्तेधूंछपतिधूम्पतिः श्रियः। 70 35 न स्खलेद् धैर्यान्न पतेत् ? यतो निष्ट्यूता उन्मुक्ता अंशवः प्रचेतो राजन् प्रचेता राजन्नति गीनृणाम् ॥११८॥
walemix
Ramaiwwwwww
KAMAPAammARAMmmmmm+