Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

Author(s): Hemchandracharya, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 457

द्वयाश्रयमहाकाव्ये प्रथमः सर्गः ।
विधो भ्रमः संशयः क्रियते यथा सकः सदा दृष्टपूर्वः स्वर्गों शाणिः सक्न उद्भूतां गुणदीं सुरस्त्रियम् । नाकः किमेषकः प्रत्यक्षेणोपलभ्यमानपुरलक्षणः । यद्वा-नायं । अत्र नार्यः कलाबोध्यो विजयन्ते निजैर्गुणैः ॥१०६॥ स्वर्गः । कुत इत्याह । तस्याऽनेषो हि डम्बर इति हि स्फुट तस्य अत्र परे कला गीतनृत्ताद्याश्चतुःषष्टिस्तासां बोद्धयो ज्ञाच्या 40 स्वर्गस्य डम्बर आडम्बरो लक्ष्मीविलासोऽनेषः प्रत्यक्षेणोपलभ्य-नायः सरस्त्रियं खर्वेश्यां निजैर्गुण रूपादिभिर्विजयन्ते उत्कृष्टमानेदंपुराडम्बर एष न एषोऽनेषोऽन्योऽन्यादृशो हीन इत्यर्थः ।
त्वात् पराभवन्ति । किंभूताम् ? शाणिो विष्णोः सक्न ऊरुतन कि सोऽप्यसोऽभूत् । अपिरेवाथें । स एव स्वर्ग एव । किं प्रदेशादद्धतां संजाताम। "हरेः किलातितीव्र तपस्तपस्यतः गमोऽसोऽन्यः स्वरूपं परिलज्य रूपान्तरवानभूत् । अनेष
क्षोभाय खपदापहारक्षुभितेनेन्द्रेणाऽप्सरसः प्रेषितास्ताश्च क्षोभइत्यस्य च प्रत्यक्षोपलभ्यमानपत्तनाडम्बराद् विलक्षणाडम्बर
नाय नृत्तादिविलासान् कुर्वतीदृष्ट्वा तद्दीपनोदाय हरिणा निज-45 भात्रवाचित्वेन यद्यपि स्वर्गाडम्बरोऽधिकोऽपि वाच्यः स्यात् ।
सस्थि विदार्याssगताप्सरोरूपजैत्री उर्वशीनाम्नी स्त्री निर्ममे" 10 तथापि पतनाउम्बरात् खर्गाडम्बरो हीन एव शेयः । पत्तन ।
इति लोकोक्तिः । अत एव गुणदप्ती गुणै रूपलावण्यादिभिस्थात्र वर्ण्यत्वात् ॥
दर्पिष्ठामपि ॥ एष प्रैषः । सकोऽपि । प्रैष वा ॥ प्रस प्रभु । इत्यत्र
प्रत्तं प्रत्तम् । शिण्डि शिण्ड्डि । पिण्डि पिण्डि । इत्यत्र "एतदश्च” [४६ ] इत्यादिना सेल्क् ॥ अननसमास इति |
"धुटो धुटि खे वा" [४८] इति धुटो लुग वा ॥ धुट इति 50 किम् ? एषकः किम् । सकः खर्गः। अनेषो हि। असः किम् ॥ किम् ? शाणिः ॥ ध्रुटीति किम् ? सक्थः । ख इति किम् । 15 व्यजन इति किम् ? एषोऽत्र । सोऽपि ॥ १०३॥
दीम् ॥ व्यञ्जनादित्येव ? बोद्धयः ॥ १०६॥ सरूपयुक्ताः समाग्रे राजन्त्यत्र कुलस्त्रियः। अस्तब्धा दुग्धशुद्धात्मन् मा लजख प्रगल्भ्यताम् । व्यञ्जनाग्रे पञ्चमान्तस्थावद्धालोपशोभिताः॥१०४॥
पिण्ड्डि मानं सपत्नीनांमुग्धाऽस्मिन्निति पाठ्यते१०७ अत्र पुरे वालैः केशः । बक्योरैक्याद् वालैरर्भकैर्वा उपशोभिताः कुलस्त्रियः समाग्रे गृहद्वारदेशे सरूपयुक्ताः सरूपैः ___ अस्मिन् पुरे मुग्धा नवोढा पाठयते सखीभिः शिक्ष्यते । 55 20 समानरूपैभर्तृभिर्युताः सत्यो राजन्ति शोभन्ते। भवति हि कथमित्याह । हे दुग्धशुद्धात्मन्नकुटिलाशये ! भर्तुः समीपागमे
शोभातिशयः स्त्रीणां समानभर्तृयुक्तानाम् । यथा वा विकल्पेन मा लजस्व किन्तु प्रगल्भ्यतां शृङ्गारसारखकलाकौशलप्रकाशनेन लोरो पालोपस्तेन शोभिता वालोपशोभिताः पञ्चमान्तस्था - प्रगल्भीभूयताम् । ततश्च प्रेयसोऽतिवल्लभीभवनेन सपन्नीनां मान । प्र-ण-न-म-य-र-ल-वा वर्णा व्यअनाग्रे व्यसनात् पराः सरूप-: सौभाग्यविषयं गर्व पिण्ढि चूर्णयेति । यतोऽस्तब्धा विनीता।
युक्ताः सरूपैः समानरूपैई-ज-ण-न-म-य-र-ल-वैर्युक्ताः सत्यो- यो ह्यस्तब्धो विनीतः स्यात् स मुग्धो मूर्योऽप्युपाध्यायेन 60 25 [सन्तो ?] राजन्ति ॥
! पाठ्यते ॥ ___ कुचो लौ कुड्डौ क्रुड्डौ । अदितेरयमादित्यः स देवतास्य | लज्जख । बुग्ध । मुग्धा । पिण्ड्डि । शुद्ध । अस्तब्धा ।
आदित्यः स्थालीपाक आदित्य्य इति वा। इत्यादिषु हि व्यज- इत्यत्र "तृतीयः" [ ४९] इत्यादिना धुटः स्थानिप्रत्यासन्ननात् पराः पञ्चमान्तस्थाः सरूपेषु परेषु "व्यन्जनात् पञ्चमा" : स्तृतीयः । तृतीयचतुर्थ इति किम् ? पाठ्यते ॥ धुट इत्येव ? [४७] इत्यादिना वा लुप्यन्ते। एतेन “व्यञ्जनात् पञ्चमा"[४०] | प्रगल्भ्यताम् ॥ १०७॥ 30 इत्यादिसूत्रोदाहरणानि सर्वाग्यपि सूचितानि ॥ १०४॥
षकर्माणोऽत्र वाक्पूतास्तत्तद्विद्याककुश्रुताः।। धर्म शिण्ढि गुणा शिण्ड्डि ।
विश्वामित्रप्रभाच्छेदे मैत्रावरुणनिष्ठुराः ॥ १०८ ॥ पिण्यघं पिण्डि दुष्कलिम् ।
षट् कर्माणि यजनयाजनाध्ययनाध्यापनदानप्रतिग्रहलक्षणानि प्रत्तं गृहाण नाप्रत्तं
प्रतिदिनकृत्यानि येषां ते षट्कर्माणो द्विजा अत्र पुरे सन्ति । शिक्षाऽत्रेति विपश्चिताम् ॥ १०५॥ कीटशा वाक्पूताः सत्यमितबाक्स्वेन वचनेन पवित्राः। एतेन 70 35 शिण्ढि सदाचाराऽऽचरणेन विशिष्टीकुरु । पिण्डि चूर्णय । | सदनुष्ठानवत्त्वमुपलक्षितम् । तथा तास्ता अनेकप्रकारत्वेन
प्रत्तं खामिना दत्तम् । नाप्रत्तम् । नम् मार्थे । अदत्तं मा | प्रसिद्धा या विद्याः शिक्षाकल्पादयश्चतुर्दश ताभिः ककुप्सु दिक्षु गृहाणेल्यर्थः । शिष्टं स्पष्टम् ॥ १.५॥
श्रुता विख्याताः। एतेन ज्ञानित्वोक्तिः। अत एव विश्वामित्र
maanwwwwwwwwwimm
65
Anamnawwamrewana