Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

Author(s): Hemchandracharya, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 475

द्वपाश्रयमहाकाव्ये द्वितीयः सर्गः ।
१३३
Monocene
wmwwww
कृता । इवो ज्ञेयः । एतेन मर्त्यलोकस्य वश्यत्वमुक्तम् । तथा कदापि शम्भुः सोमनाथोऽस्य राज्ञः खम इदं वक्ष्यमाणं गा धेनूर्विप्रांश्चावितुं दैत्येभ्यो रक्षितुं विपक्षजलधौ विपक्षशब्देन | दैत्यवधेन देवानां सुखीकरणरूपं कार्यमुवाच । यतो महीऋभक्षः सामान्यतः शत्रुवाचकेनापि गा विप्रानवितुमिति विशेषोक्तेदैत्या परमेश्वर्येण मह्यामिन्द्रतुल्यत्य । तथारय एव स्थूलत्वाद उच्यन्ते । त एव हि गा बिप्रांश्च नन्ति। त एव दुर्विगाहत्वा- दधीनि तेषां मयो मन्थानकस्य । शत्रून् मन्नत इत्यर्थः । तमा जलधिः समुद्रः । तत्र खड्गः कृपाणो मन्था मन्थानक्रतुल्यः क्षमा पृथ्वी नीतेः पथा न्यायमार्गेण कृत्वा शोभनाः पन्धामो 40 कृतः। विपक्षाः खङ्गेन मथिता इत्यर्थः । एतेमाऽधोलोकस्य वश्य- मागा यस्यां "स्त्रियां नृतः" [२. ४. १.] इत्यादिना की। तोका र यतो दैल्लाः पातालौकस उच्यन्ते। अत एवामुना ऋभु- सुभ्वादित्वात् कजभावः । [७. ३. १८१. तां सुपथीं विधातुः क्षेन्द्रः सुखी कृतः। एतेनोलोकस्य वश्यतोक्ता। या विमानवितुं सध्यायान्वितां पृथ्वीं कुर्वत इत्यर्थः । तथा सह ऋभुक्षा विपक्षजलधौ मन्याश्च खगः कृत इत्यनेन गोविप्ररक्षाविपक्ष- शक्रेण वर्तते या पूर्ववद् ज्यां कजभाये च सऋभुक्षी दैत्य10 मथनलक्षणमस्याबदातम वर्णयिष्यत इति सूचितम् ।। भीतिनिष्प्रतापत्वात् । कुत्सिताल्पाऽज्ञाता वा सऋभुक्षी कपि 45
प्राङ् । इत्यत्र “अचः" [६९] इति नोऽन्तः ॥ "ड्यादीदूतः के" [२. ४. १०३.] इति ह्रस्वे सऋभुक्षिका । ऋदित् । भवन् । उदित् । चकृवान् । दोष्मान् । इत्यत्र तो या खगे रिरक्षिषोश्च पालयितुमिच्छोव शम्भूपदेश्य कार्य
स्वयमेव चिकीर्षत इत्यर्थः । एवंविधगुणोपेतश्चेदशोपदेशाहः "ऋदुदितः" [७० ] इति नोऽन्तः ।।
स्यात् ॥ युङ् । इत्यत्र “युजोऽसमासे” [७१] इति नोऽन्तः ॥
सुपथीम् । पथा। मथः । सऋभुक्षिकाम् । ऋभुक्षः 180 18 असमास इति किम् ? बलयुम् ।।
mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmam
इत्यत्र "इन् डीखरे लुक" ७९] इति-इनो लुकू । सर्गेऽस्मिअनवान् । इत्यत्र “अनः सौ" [७२ ] इति बोऽन्तः ॥
कुपजाविच्छन्दः॥१॥ पुमान् । इत्यत्र "पुंसोः पुमन्स्" । ५३ इति पुमन्सा
अथ वृत्तद्वयेन शम्भुः सामान्येनोपदेशमाहदेशः ॥
बुयोशननत्युशन प्रभामिगौः । द्यौः इत्यत्र “ओत औः" [७४ ] इति-औः॥
देवेषु भत्यानुशनश्चलुक्य! 55 20 गाम् । गाः । इत्यत्र "आ अम्शसोऽता" [७५] इति
धुर्मत्यनड्वन् मियचत्वरेभिआः ।
बरुपायैः श्रुतिभिः पुमर्थैः ॥ २ ॥ पन्थाः । मन्थाः ऋभुक्षाः । इत्यत्र “पधिन् मथिन्”,
धुर्योऽस्यनड्डानिव मे तिचत्वा [७६] इत्यादिनान्तस्य आः । “ए:"[७] इत्यनेमेकार
हरे जस्त्वं तब के सखायः। स्थायाः। "श्रोन्" [७८] इत्यनेन थस्य स्थादेशश्च ॥२०११ 25 इति श्रीजिनेश्वरसूरिशिष्यलेशाभयतिलकगणिविरचितायां
चत्वारि पातस्तव दिङ्मुखानि
60 श्रीसिद्धहेमचन्द्राभिधानशब्दानुशासनध्याश्रय
भूषाननेहा सर देवकार्यम् ॥ ३॥ वृत्तौ प्रथमः सर्गः समर्थितः ॥
हे चुलुक्य चुलुकवंशोद्भव ! बुद्ध्या कृत्वोशनम् दैत्यगुरुतुल्ल!
तथा प्रभाभिः कान्तिभिः कृत्वात्युशन शुक्रमतिकान्त ! तथा देवेषु द्वितीयः सर्गः।
विषये भक्त्यान्तरप्रीत्या कृत्वानुशनोदैत्यगुरो देवेषु हितवाञ्छकेप्रथमसर्गे गोविप्ररक्षाविपक्षमथनमुख्यमस्यावदातमने वर्ण- | त्यर्थः । तथा धूः कार्यप्राग्भारो धूरिव दुर्वहत्वात् धूर्यानमुख 30 यिष्यत इति यत् सूचितं तच्छम्भूपदेशेन प्रवृत्तमिति पूर्व | सत्र धुर्यत्यममनड्वाहं वृषमतिकान्त । तथैभिः सर्वजमप्रत्यक्षरितमेवाह
त्यर्थः । वर्गाह्मण-क्षत्रिय-वैश्य-शुदैरुपायैः साम-दान-भेद-दण्डैः महीऋभुक्षोऽस्य भयोरिवनां
श्रुतिभिः ऋग्-यजुः-सामाऽथर्वभिः पुमर्थैर्धर्मार्थ-काम-मोक्षैश्च
कृत्या प्रियाश्चत्वारो यस्य हे प्रियचत्वः ! प्रियवर्णादियतुष्टयेनीतेः पथा मां सुपथीं विधातुः ।।
त्यर्थः । एतेन जनानुरागादिका सर्वसंपदुक्ता। चत्वारि दिशु-70 रिरक्षिषोर्चा समुक्षिकांच
खानि सकलभूमिमित्यर्थः। पातो रक्षतः सतस्तव भूयाननेहा 35 स्वमे कदापीदमुवाच शम्भुः॥१॥ | प्रभूतः कालोऽभूत् । अथ देवकार्य स्मर । ननु कियन्मात्रोऽहं
wmay
mim
www
wamiAmarnawwwmwww