Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

Author(s): Hemchandracharya, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 469

द्वयानयमहाकाव्ये प्रथमः सर्गः।
..
morwwwwwwwwwwconceivewwwwwwwcumee repara.siwwwwwwwwesome
.
awr
awmiwwwm
wwmanand
MAMA
mmamer
ग्रहोऽनुग्रहःप्रसादः स्यात् स तस्मात् प्रसादात् समिती सभायां | इत्यादिना तत्संबन्धिनामन्यसंबन्धिनांवा डितां वा दै-दाम-दाममहाबुद्धरपि महाविदुषोऽपि क्षोभं करोति ॥ १४ ॥ दामः ॥ अन्ये तु पुरुषस्य समासार्थत्वे सति नेच्छन्ति । तन्मते लम्बश्रुतेः स्निग्धदृष्टया
लम्बश्रुतेरस्येत्येव स्यात्, न तु लम्बश्रुत्या इति ॥ अन्यस्तु अस्याऽतन्वां तनौ सुराः।
पुरुषस्यैव समासार्थत्व इच्छति न स्त्रियाः । तन्मते स्निग्धदृष्टया 40 5 जाताश्चर्या दिवः पृथ्व्यां
अस्येत्यत्रैव स्यात् । न तु स्निग्धदृष्टेः स्त्रिया इति ॥ इदुत पृथ्व्या दिवि च ते ययुः ॥ १७५ ॥ इयेव । दिवः ॥ ते रूपवत्त्वेन सर्वत्र प्रसिद्धाः सुरा दिवः स्वर्गात् पृथ्व्यां लक्ष्म्यै । पृथ्व्याः। पृथ्व्याः । पृथ्व्याम् । वच्चै । परवध्वाः । ययुः । पृथ्व्याश्च दिवि ययुः। यतो लम्बश्रुतेः स्कन्धविश्रान्त-।
वध्वाः । वध्वाम् । सुलक्ष्म्यै। सुववै कस्मैचित् । इत्यत्र कर्णस्य स्निग्धदृष्ट्या अरूक्षेक्षणस्योपलक्षणत्वात् सुरूपसश्रीकसवो-
२९१ इति तत्संबन्धिनामन्यसंबन्धिनां वा हितां 45 10 मावयवस्यास्य राज्ञोऽतन्वां विस्तीर्णायां समचतुरलसंस्थानायामि |
| दै-दाम-दाम-दामः॥ स्त्रिया इत्यनुवर्तमाने पुनः स्त्रीग्रहणं नित्यत्यर्थः। तनी देहविषये जाताश्चर्या अत्यद्भतरूपश्रीकत्वादेतन्मूर्ति-,
| स्त्रीविषयार्थम् । तेनेह न भवति। ग्रामण्ये खलप्वे परस्त्रियै ॥ दर्शनाय देवा अपि गतागतं चरित्यर्थः । १७५ ॥ पृथ्व्या वध्वाः करं गृहलक्ष्म्यै वध्वाययं सुखः।
ईदूत इति किम् । दिवः । दिवि ॥ १७७ ॥ लुब्धोऽन्यकीर्तिवध्वां च परवध्वाः पराङपि १७६,
|
भुवनय
भुवि श्रियै धिये वासो 10 सुगमः । नवरं यो वध्वन्तरस्य करं गृह्णात्युद्वाहं करोति स ] . हियाः स्थानं भियोऽपदम्। 50 पूर्ववध्वा दुःखायैव स्यात् । योऽपि परवध्वाः पराग्रुखः स्यात्
द्युमुवा सोऽन्यवधू नेच्छतीति विरोधः । तद्भङ्गस्त्येवम् । पृथ्व्या वध्वाः ललासैष भुवो भुवाम् ॥ १७८ ॥ कर राजग्राय भागं गृह्णन् सन् लक्ष्म्यै वश्च सुखः सुखकार्यभूत्।।
दिवो भूर्दुभूस्तस्या द्युभुवाः खर्गभूमेः सकाशाद् भुवि लक्ष्म्या वर्धकत्वात् । तथा परवध्वाः पराल पराङ्मुखोऽन्य
| मर्त्यलोक आपतत् स्त्रीणामेतदद्भतरूपादिगुणश्रीदिदृक्षयाऽऽग20 कीर्तिवध्वां शत्रुकीर्तिकान्तायां लुब्धश्चाभूत् । अपिगैहनित्यत्रापि योज्यः ॥ १७६ ॥
च्छद् देवाशनानां ध्रुव एकस्या भ्रवः सकाशाद् ध्रुवामपरस्यां 55 ग्रामण्येऽपि खलप्वे नु निस्पृहोऽसौ परस्त्रियै। यामागेला
.
भ्रव्येष राजा ललास चिक्रीड । अत्र भ्रशब्देन तन्निकट चक्ष
रुपलक्ष्यते । एकस्माचक्षुषोपरस्मिंश्चक्षुषि ललास । सर्वाभिरपिसुलक्ष्म्यै च सुवध्वं चन म कस्मै चिदीय॑ति १७७ / देवीमिरहमहमिकयाऽसौ दृष्ट इत्यर्थः । यतः श्रियै रूपादिलक्ष्म्यै __ असौ राजा शोभना अतुच्छत्वात् प्रधाना लक्ष्म्यो धन- धिये बद्धये च वासः । तादध्ये चतुर्थीयम् । श्रियो बुद्धश्च
धान्यादिसंपदो यस्य तस्मै सुलक्ष्म्यै च तथा शोभना रूपलावण्या- गटमित्यर्थः । तथा डिया लजायाः स्थानम् । एतेन कुलीन-80 25 थन्यिता वर्भार्या यस्य । केचित् तु नित्यदितां क्यूडन्तानामेव
| त्वोक्तिः । तथा भियोऽपदमस्थानम् । एतेन शरत्वोक्तिः।।१७८॥ कचमिच्छन्ति तन्मतेऽत्र कजभावः । तस्य सुवच च कसमचित् कस्मायप्येकस्मै नेष्यति नासूयति । असहमानो रम्यतमा-1
यवक्रियेऽस्यारित्रिस्यै भिल्ला नद्यां कटावे ! मपि परस्य लक्ष्मी वधू च न गृह्णातीत्यर्थः । यतो ग्रामं नयति | अप्रध्यै कूपवर्षाभ्वायिवाधावन्त निष्कृपम् ॥१७९॥ ग्रामणीमपतिर्महर्दिक इत्यर्थः । तस्मै ग्रामण्येऽपि खलं पुनाति । अस्य राज्ञोऽरिस्त्रियै शत्रुभायै निष्कृपं निर्दयं यथा स्यादेवं 30 यस्तस्मै खलप्वे नु दासायेव दरिद्रायवेत्यर्थः । अस्पृहयालयेथा भिल्ला मेदा अधावन्त ग्रहणार्थ धाविताः। कीदृश्यै ? यवा हि 85
धनेच्छया दरिद्रं न कोऽपीच्छति तथायमीश्वरमपीयर्थः । तथा कदन्नत्वात् समर्थतरा लभ्यन्त इति यवानेव कीणाति या तस्यापरश्रियायन्यभार्यायै ग्रामण्येऽपि रूपलावण्यादिभिरत्कृष्टायामपि
ऽऽयतिनिःस्वायायित्यर्थः । तथा मूलराजेन पत्यौ हते भयेखलप्वे नु कर्मकर्यायिवास्पृहयालुरनभिलाषुकः॥
नाऽरण्ये पलायमानत्वान्नद्या नदीमध्ये नावाद्यसंपत्त्या कटेनैव बुद्ध्यै शुचये । कीत्योः मतेः । नृपपतयाः महाबुद्धेः। वीरणादितणमयेन प्रवते तरति या तस्यै तथा प्रकर्षेग ध्यायति 35 जयाप्त्या समिती। धेन्वै साधवे। भीर्वाः सजिष्णोः । कामधेन्वाः प्रधान तथा या तस्यायप्रध्यै। हा दैव ! कथं भविध्यामीत्यात-70
असिधेनोः । अतन्वां तनौ । इत्यत्र "स्त्रियां डिताम्" [२८ ध्यानपरायायित्यर्थः। तथा कूपवर्षाभ्वायिव यथा कूपमण्डूकी