Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

Author(s): Hemchandracharya, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 455

द्वाश्रयमहाकाव्ये प्रथमः सर्गः ।
११३
इति रात् परस्य शिटो न द्वित्वम् || रादिति किम् ? उत्सवे ॥ ! धुवर्ग इति किम् ? रंरम्यन्ते । अपदान्त इति किम् ? लुठन् स्वर इति किम् ? कारये ॥ शिट इत्येव ? अर्क ॥ ९२ ॥ पुत्रादिन् ! पुत्रपुत्रादिन्नथवा पुत्रहत्यपि ।
किङ्करति ॥ ९५ ॥ पद्मान्युन्मधुलिहीव सुश्यास्यानि सुनुवाम् | चेतांसीहाच्छतार्जुषि पुंसां स्वः सिन्धुवारिवत् ॥९६॥ यथा पद्मायुर्ध मधुलिहो भृङ्गदम्पती येषु तान्युन्मधुलिह 40 मृङ्गमिथुनयुतानि स्युस्तथेह पुरे सुभ्रुवामास्यानि मुखानि सुशि रम्येक्षणद्वन्द्वानि सन्ति । पश्चार्द्ध स्पष्टम् ॥ ९६ ॥ पिण्डि गर्व मुखेनेन्दोः
पुत्रजग्धीति नाक्रोशत्यस्मिन् मधुरगीर्जनः ॥९३॥ 5 अस्मिन् पुरे जनो लोकः पुरुषं स्त्रियं च नाssक्रोशति न निष्ठुरं वक्ति यतो मधुरगीर्मृदुवाक्यः । कथं नाक्रोशतीत्याह । पुत्राणं पुत्राणां भक्षक ! हे पुत्रपुत्रादिनभीक्ष्णं .पौत्राणां भक्षक ! त्वयेदं कार्यं विनाशितमित्याद्यध्याहार्यम् । इत्येवंप्रकारेण नरम् । अथवा तथा पुत्रो हतोऽनया "अना10 च्छादजात्यादेर्न वा” [ २. ४. ४७ ] इति ङयां पुत्रहती तत्संबोधनं हे पुत्रहति ! तथा हे पुत्रजग्धि ! भक्षितपुत्रे ! स्वयेदं दुष्ठु कृतमिति स्त्रियं च ॥ ९३ ॥ पुत्रादिपुत्रपुत्रादिवर्जितेऽत्रोपहस्यते ।
।
स्वः स्त्रीभ्यः स्वं विशिण्डि च । इति शास्ति वदन् साधु
स्त्रीजनेऽत्र सखीजनः ॥ ९७ ॥
अत्र पुरे सखीजनः साध्वनेकभङ्गीचतुरं यथा स्यादेवं वदन् । सन् स्त्रीजने विषये शास्ति शिक्षां दत्ते । कथमित्याह । पिण्डीत्यादि । अत्युत्कृष्टवृत्तत्व कान्तत्वादिश्रीशालिना मुखेन कृत्वा चन्द्रवर्गस्य चूर्णने तथातिशयितरूपादिश्रिया देवीभ्यः सकाशात् 50 स्वस्य विशिष्टीकरणे च तवाधुनावसर इत्यर्थ इति ॥ “प्रैषानुज्ञा' [ ५. ४. २९ ] इत्यादिनात्र पश्चमी ॥
पुत्रादिपुत्रपुत्रादिमत्स्यो न्यायः प्रचेतसः ॥ ९४ ॥ 15 पुत्रादिनः पुत्रभक्षिणः पुत्रपुत्रादिनश्च पौत्रभक्षिणो मत्स्या यत्र स प्रचेतसोऽपांपतेर्वरुणस्य न्यायोऽत्र पुर उपहस्यतेऽर्थालोकैः । यतः पुत्रादिपुत्रपुत्रादिवर्जिते पुत्रादी पुत्रसंहारी यः पुत्रपुत्रादी पौत्रसंहारी शाकिन्यादिलोकस्तेन वर्जिते रहिते ॥
मू-पुंसां । न्-सुदृशि | अच्छतार्जुषि । चेतांसि । उन्मधु· पुत्रादिन् । पुत्रपुत्रादिन्निति नाक्रोशति । इत्यत्र “पुत्रस्य” | लिहि । इत्र " शिड़हे " [ ४० ] इत्यादिनाऽनुखारः ॥
wwwwww
www
2c[३८] इत्यादिना न द्वित्वम् || आदि-पुत्रादिनीति किम् ? | पुत्रहति पुत्रजग्धीति नाक्रोशति ॥ आक्रोश इति किम् ? पुत्रादिपुत्रपुत्रादिवर्जिते पुत्रादिपुत्रपुत्रादिमत्स्यः । एषु "अदीर्घात् " [ १. ३. ३२. ] इत्यादिना विकल्प एव ॥ ९४ ॥ कम्बुकण्ठ्योऽत्र तन्वङ्ग्यश्चञ्चदजन्मलोचनाः । 25 रंरम्यन्ते यद्भुवोऽग्रे लुठन् किङ्करति स्मरः ||१५||
45
www
श्रामिति बहुवचनात् सुहंशीत्यन जत्वं बाधित्वानेनानुखार 55 एव ॥ शिड्ह इति किम् ? इन्दोः ॥ अपदान्त इत्येव ? वदन् साधु ॥ अन्वित्येव ? पिण्डि । शिण्डि । अत्र पिष-शिषोह तस्यधित्वेषस्य उत्वे च शिडभावाच्छ्रनकारस्यानुखारो न भवति ॥ ९७ ॥
मृदू रक्तः शुची रम्योऽfrerssढ्यत्रीजनः सुखी । अहो रात्रिं च नो वेत्ति
अत्र पुरे तन्वन्यः कृशाङ्गयो जलक्रीडादिभी रंरम्यन्तेइत्यर्थं क्रीडन्ति । कीदृश्यः ? कम्बुः शङ्खस्तद्वद्वर्तुलस्त्रिरेखो मधुरखरच कण्ठो यासां तास्तथा चञ्चदब्जन्मलोचनाः विकस्वरेन्दीवराक्ष्यः यद्भुवोऽग्रे यासां श्रुवः पुरो लुठन् परिवर्तमानः
स्वारामा जनसंनिभः ॥ ९८ ॥ अस्मिन् पुर आढ्यस्त्रीजनोऽहो रात्रिं च नो वेत्ति । कीदृक्
30 स्मरः कामः किङ्करति किङ्करवदाचरति । अत्रत्यतन्वङ्गीनां यत्र | सन् ? मृदुः कोमलपाण्याद्यवयवः कोमलवचनो वा । रक्तः 65
स्वपत्यावनुरागवान् । शुचिरुज्ज्वलाङ्गनेपथ्यः कौटिल्यादिपङ्करहितो वा । रम्यो रूपलावण्याद्यतिशयवान् । सुखी नीरोगत्वसर्व संपत्तिसामय्यादिना सुखितः । अत एव स्वारामाजन संनिभः स्वर्गस्त्रीसदृशः ॥ अतिसुखितत्वेनोदितमस्तमितं च न जानातीत्यर्थः । स्वारामाजनोऽप्युक्तविशेषणोपेतो दिनं रात्रिं च न 70 जानाति ॥
Anna ann
यत्र वोर्निक्षेपस्तत्र तत्र स्मरो विजृम्भत इत्यर्थः । किङ्करोऽपि | हि भक्तिविशेषख्यापनाय स्वामिनोऽग्रे लुठति ॥ म्-किङ्करति । कम्बुः । न्-तन्त्रपः । चञ्चत् कण्ठ्यः । डोचि कण्ठः । रंरम्यन्ते । इत्यत्र “नां बुट्” [३९] 35 इत्यादिना निमित्तवर्गस्यैवान्त्यः ॥ धुडिति किम् ? अन्जन्म ॥ १५ श० परि०
www
wwwwwww
60