________________
सुधा टीका स्था० २ उ०१० ४ क्रियादोनां द्वित्वनिरूपणम् तु अनीवस्वास्तिकी । एवं नैसप्टिक्यपि द्विविधा-जीवनमृष्टिकी, अजीयनेसृष्टिकी चेति । राजादीनामाज्ञया जलस्य यन्त्रादिभिनिसर्जन जीवनीमप्टिकी । यत्तु वाणादीनां धनुरादिभिनिसर्जन अजीवनमृप्टिकी।
पुनरन्यथा क्रियाया हैविध्यमाह-दो किरियाओ' इत्यादि । द्वे क्रिये प्रज्ञप्ते । तद् यथा-आज्ञापनिका, वैदारणिका चेनि । आमापनम् आदेशस्तरयेयम् आतापनी सेवाज्ञापनिका, तज्जनितः कर्मबन्ध इत्यर्थः । तथा-पिदारणस्येयं वेदारणी, सैर बैदारणिका । तत्राज्ञापनी द्विविधा-जीवाऽऽज्ञापनिका, अजीवाऽऽज्ञापआदि से जो जीव को मारता है वह अजीच स्वास्तिकी मिाया है अथवा अपने हाथ से ही जीव का ताड़न करना यह स्वास्तिकी क्रिया है और अजीव का ताडन करना यह अजीच स्वास्तिकी किया है नैसृष्टिकी क्रिया भी दो प्रकार की है एक जीवनमृष्टिकी और दूसरी अजीवनसृष्टिकी राजादिकों की आज्ञा से जल का यन्त्रादिकों द्वाग निकालना यह जीव नैसृष्टिकी क्रिया है तथा घाण आदिवों का धनुप आदि पर चढाकर छोड़ना इसका नाम अजीव नैसटिकी क्रिया है यम प्रकार से भी क्रिया दो प्रकार की होती है एक आज्ञापनिका और दूसरी वेदारणिका आज्ञापन नाम आदेशका है इस आदेशजन्य क्रिया से जो कर्मबन्ध होता है वह आजापनिकी क्रिया है तथा विदारणजन्य क्रिया से जो कर्मयन्ध होता है वह बैदारणिका क्रिया है इनमें आनापनिका क्रिया दो प्रकारकी है जीव आज्ञापनिका और अजीवआनापવડે જીવને મારવાની જે કિયા થાય છે તેને અજીવવાહસ્તિની ક્રિયા કહે છે. અથવા પિતાના હાથથી જ જીવને મારે તે જીવવાહસ્તિની ક્રિયા છે અને કેઈ અજીવનું તાડન કરવું તે અજીવવાહસ્તિની ક્રિયા છે. એ જ પ્રમાણે નરુષ્ટિકી કિયાના પણ બે ભેદ પડે છે-(૧) જીવ સૃષ્ટિક અને (૨) અજવ નૈઋટિકી. રાજદિની આજ્ઞાથી મંત્રાદિ દ્વારા જળને બહાર કાઢવું તે જીવનેસશિકી ક્રિયા છે. તથા બાણ આદિને ધનુષ પર ચડાવીને છોડવા તે અવસटिया.
કિયાના નીચે પ્રમાણે બે પ્રકાર પગ પડે છે-(૧) આજ્ઞાનિકા કિયા, (૨) વેદારણિકા કિયા. આજ્ઞાપન એટલે આદેશ આ આદેશઅન્ય ક્રિયા દ્વારા જે કર્મબંધ થાય છે તેને આજ્ઞાનિકી ક્રિયા કહે છે. તથા વિરારજન્ય ક્રિયાથી જે કર્મબંધ થાય છે તેને વારણિકા કિયા કહે છે આનાપનિક ક્રિયા બે પ્રકારની છે. (૧) અપિનિક અને (૨) અજીવ આપનિકા,
