________________
६६६
स्थानाशस्त्रे
वर्त्तन्ते । तथाहि - मागधम् १, वरदाम २, प्रभासम् ३। एवम् ऐरवतेऽपि त्रीणि तीर्थानि सन्ति । एवं जम्बूद्वीपे महाविदेहे वर्षे चक्रवर्त्तिनामेकैकस्मिन् विजये एतनामान्येन त्रीणि तीर्थानि सन्ति । अत्रायं विशेष:- विजयक्षेत्रेषु क्षेत्रमध्यभागेषु वर्त्तन्ते । तीर्थानि चक्रवर्त्तिनः शीतादि महानवद्यवतरणलक्षानि तन्नामक देवनिवासभूतानि १५ । पञ्चदशसूत्राणि चेत्थम् - जम्बूद्वीपस्य भरतैरवतमहाविदेहचक्रबर्ति विजयवियाणि त्रीणि सूत्राणि ३। एवं धातकीखण्डस्य पूर्वार्द्ध भरतैरवतमहाविदेहचक्रवर्त्तिविजयत्रिषयं सूत्रत्रयम् ६ पश्चिमार्थेऽप्येवमेव सूत्रत्रयमिति नवसूत्राणि ९ तथा पुष्करवरद्वीपार्द्धस्यापि पूर्वार्द्ध विषयाणि त्रीणि पश्चिमार्द्ध वि पयाणि च त्रीणीत्येवं पट् सूत्राणि । एवं सर्वसंकलनया पञ्चदश सूत्राणि भवन्ति १५ ॥ मु० २१ ॥
भरत क्षेत्र में पूर्वादिक्रम से अपने २ नाम से प्रसिद्ध तीन हैं। इसी तरह से ऐरवतक्षेत्र में भी तीन क्षेत्र हैं महाविदेह में भी चकर्तियों के एक २ विजय में इन्हीं नामवाले तीन तीर्थक्षेत्र हैं। विजयक्षेत्र से यहां क्षेत्र का मध्यभाग गृहीत हुआ है इस तरह विजयक्षेत्रों में क्षेत्र के मध्यभागों में ये तीर्थक्षेत्र हैं ये चक्रवर्ती के तीर्थक्षेत्र शीता आदि महानदियों के अवतरण रूप होते हैं और जैसा-तीर्थों का नाम है उसी नाम के देव वहां रहते हैं ।
पंचनदशसूत्र यहां इस प्रकार से हैं- जम्बूद्रीप के भरत, ऐरवत, महाविदेह और चक्रवर्ति विजय इनके तीन सूत्र, धातकीखण्ड के पूर्वार्ध मैं भरत, ऐरवत, महाविदेह और चक्रवर्तिविजय इनके तीन सूत्र, पश्चिमार्ध में भी इसी तरह से तीनसूत्र, पुष्करवरद्वीपार्ध के भी
ભરત ક્ષેત્રમાં મગધ આદિ પૂર્વીક્ત નામવાળાં ત્રણ જલતીર્થો છે એજ પ્રમાણે એરવત ક્ષેત્રમાં પણ ત્રણ જલીથોં છે. મહાવિદેહૅમાં પણ ચક્રવર્તિયાના એક એક વિજયમાં એજ નામવાળાં ત્રણુ તી ક્ષેત્ર છે. વિજયક્ષેત્ર એટલે ક્ષેત્રના મધ્ય ભાગ અહીં ગ્રહણ કરાયેા છે. આ રીતે વિજયક્ષેત્રમાં-ક્ષેત્રના મધ્ય ભાગમાં તે ત્રણ તીક્ષેત્ર છે. તે ચક્રવર્તીના તીક્ષેત્ર શીતા આદિ મહાનદીએના અવતરણરૂપ હાય છે અને જેવાં તીર્થોનાં નામ છે, એજ નામનાં દેવા ત્યાં રહે છે.
અહીં ૧૫ સૂત્ર આ પ્રમાણે છે-જમ્મૂઢીપના ભરત, ભૈરવત, મહાવિદેહ અને ચક્રવતિ વિજયના ત્રણ સૂત્રેા, ધાતકીખડના પૂર્વાધમાં આવેલા ભરત, અરવત, મહાવિદેહ અને ચક્રવર્તિ વિજયના ત્રણુ સૂત્ર, પશ્ચિમામાં પણ એજ પ્રમાણે ત્રણ સૂત્રા, પુષ્કરવર દ્વીપાના પૂર્વાધમાં આવેલા ભરતાદિના
