________________
६५८
स्थाना विता । त्रिविधा योनिः प्रज्ञप्ता, तद्यथा-कूर्मोन्नता, शङ्खावा, वंशीपत्रिका । कूर्मोन्नता खलु योनिः उत्तमपुरुषमातृणाम् । कूर्मोन्नतायां खलु योनौ त्रिविधा उत्तमपुरुषा गर्भ व्युत्क्रामन्ति, तद्यथा-अर्हन्तः, चक्रवर्तिनः, वलदेववासुदेवाः । शङ्कावर्ता योनिः स्त्रीरत्नस्य । शवावर्तीयां खलु योनौ, वयो जीवाश्च पुद्गलाश्च व्युत्क्रामन्ति व्यवक्रामन्ति च्यवन्ते उपपद्यन्ते, नो चैव खलु निष्पधन्ते । वंशीपत्रिका खलु योनिः पृथगजनस्य । वंशीपत्रिकायां खलु योनौ वहवः पृथगूजना गर्भ व्युत्क्रामन्ति ॥ मू. १९॥
टीका-'तिविहा जोणी' इत्यादि ।
युवन्ति-तैजसकार्मणशरीरवन्तः सन्तो जीवा औदारिकादिशरीरेण मिश्री भवन्त्यस्यामिति योनिः-जीवस्योत्पत्तिस्थानम् । सा त्रिविधा शीता, उष्णा, वंशीपत्रिका के भेद से भी योनि तीन प्रकार की कही गई है-उत्तम पुरुषों का जन्म कूर्मोन्नतयोनि से होता है अर्थात् उत्तमपुरुपों की माताओं की कर्मोन्नत योनि होती है कोनत योनि में त्रिविधता उत्तम पुरुष गर्भमें आतेहैं। तीन प्रकारके उत्तमपुरुष इस प्रकार से है-अर्हन्त, चक्र. वर्ती और बलदेव वास्तुदेव, स्त्री रत्नकी शङखावर्त योनि होतीहै, शङ्खावर्त योनि में कोई भी जीव निष्पन्न नहीं होता है । यद्यपि शंखावर्तयोनि में अनेक जीव और पुद्गल आते हैं और भरते हैं इलले अन्ययोनि में भी जाते हैं और वहां से उत्पन्न होते हैं पर बर्जरूप में वे वहां निष्पन्न नहीं होते हैं, वशपत्र योनि सामान्यजन की होती है वंश पत्रिका योनि में अनेक पृथक जन गर्भ में अवतरित होते हैं। टीकार्थ-तैजस और कार्मण शरीरधारी जीव औदारिक आदि शरीर के
અથવા ચેનિના નીચે પ્રમાણે ત્રણ પ્રકાર પણ પડે છે– ૧) ફર્મોન્નત, (२) Aमावत, मने (3) पत्रि४. उत्तम पुरुषानी म न्नत योनि. માંથી થાય છે એટલે કે ઉત્તમ પુરુષેની માતાઓની યોનિ કુર્મોન્નત હોય છે. અહંત, ચકવર્તી અને બલદેવ વાસુદેવ, આ ત્રણે ઉત્તમ પુરુષે ગણાય છે. આ ત્રિવિધ ઉત્તમ પુરુષે કૃર્મોન્નત નિમાં આવીને ઉત્પન થાય છે. સ્ત્રીરતનની નિ શેખાવત હોય છે શંખાવર્ત નિમાં કઈ જીવ ઉત્પન્ન થતો નથી કે શંખાવર્ત નિમાં અનેક જીવ અને પુદ્ગલ આવે છે અને મરે છે, ત્યાંથી અન્ય નિમાં પણ તેઓ જાય છે અને ત્યા ઉત્પન થાય છે પરન્તુ તેઓ ત્યાં ગર્ભરૂપે નિષ્પન થતા નથી વંશપત્ર નિને સદભાવ સામાન્યજનમાં હોય છે. વંશપત્રિકા યોનિમાં અનેક પૃથફજન (જીવ) ગર્ભમાં अवतरित थाय छे (मावे छे.) ટીકાર્યું–તેજસ કાર્માણ શરીરધારી જીવ દારિક આદિ શરીરની સાથે જ્યાં
