Book Title: Sramana 1997 07
Author(s): Ashok Kumar Singh
Publisher: Parshvanath Vidhyashram Varanasi

View full book text
Previous | Next

Page 78
________________ ७५ : श्रमण / जुलाई-सितम्बर/ १९९७ एवं गण हो, उसे पद्मनिधि या नन्दिनी वृत्त कहते हैं । एवं करोम्यार्य ससंभ्रमो द्रुतं समारुरोहाश्वमतीव चञ्चलम् । अश्वोपि बभ्राम तथातिवेगतो ऽनुरञ्जयामास यथास्य मानसम् ||९ / ९८ ॥ माल भारिणां १५ - (साज्गगाः स्भर्या मालभारिणी । ओजे ससजगगाः । समे सभरयाः । ) इस वृत्त के विषम चरणों में क्रमशः सगण, सगण, जगण और दो गुरु वर्ण तथा सम चरणों में क्रमशः सगण, भगण, रगण और यगण होते हैं । न हि वाहयितुं ममास्ति शक्ति कामिनी" एवं रगण होते हैं र्भवतस्तेन तुरङ्गमर्पयामि । अथवा धृतबाहुकं प्रयत्नात् यदि मां रोपयितुं क्षमाः समस्ताः + ||९ / १०६ ॥ ( रज्रा: कामिनी ।) इस वृत्त के प्रत्येक चरण में क्रमश: रगण, जगण । हारिचक्रवाकसुस्तनी अंगनेव बल्लभा नृणां हंसवृन्दचारुगामिनी । भट्ट दुर्लभा हि पापिनाम् ।। ९/५२ ।। दशम सर्ग में ८६ श्लोक हैं जो शालिनी ९७, वसन्ततिलक ९८, अनुष्टुप् ९९, प्रमिताक्षरा, द्रुतविलम्बित १०१, मालिनी १०२, स्वागता १०३, उपेन्द्रवज्रा १०४ एवं शार्दूलविक्रीडित १०५ छंदों में निबद्ध हैं । इनमें शालिनी छन्द का प्रयोग सबसे अधिक हुआ है । एकादश सर्ग में १०३ श्लोक हैं । इस सर्ग के सभी श्लोक द्रुतविलम्बित छन्द में प्रणीत हैं । द्वादश प्रश्नैर्याणां में ६४ श्लोक हैं जो अनुष्टुप् १०६, मन्दाक्रान्ता १० एवं स्रग्धरा १०८ में निबद्ध हैं । स्रग्धरा १०९ का लक्षण इस प्रकार है- प्रम्नैर्याणां त्रयेण त्रिमुनियतियुता स्रग्धरा कीर्तितेयम् ।) इसके चारों चरणों में क्रमश: मगण, रगण, भगण, नगण और तीन-तीन यगण होते हैं । इसमें सात, सात, वर्णों पर यति होती है । दोषाघातीद्धदीप्तिर्विमलगुणनिधिबोधयन्पद्मखण्डान् पुण्यो धाम्नां निधानं हतपरमहिमा वंद्यपादो जनौघैः । श्रीमानस्तार्थमोहस्त्रिभुवनभवने दीप्रदीपोपि भानु Jain Education International र्भीतो दाहादिवोच्चैरुदयगिरिशिरो मन्दमागत्य तस्थौ ॥ १२ / ६४ ॥ 60 For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144