Sambodh Prakaran

Author(s): Haribhadrasuri, Meruvijay Gani
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 9

એના કલ્યાણને માટે આચાર્ય ભગવન્ત શ્રી હરીભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજે આ સંબંધ પ્રકરણની રચના કરી છે. અને તેનું અપર નામ તત્વ પ્રકાશ છે. આ ગ્રન્થની અંદર ક્યા તનું નિરૂપણ કર્યું છે. તેને ઉલ્લેખ કરતાં પહેલાં તે મહા પુરૂષના સામાન્ય જીવન ઉપર દષ્ટિપાત કરે તે ઉચિતજ છે. તેઓશ્રીને જન્મ મેવાડમાં આવેલા ચિતોડનગરમાં એક રાજપુરોહીતને ત્યાં થયો હતો. અને તેઓ શ્રીમાને બાલ્યકાલમાં વ્યાકરણ, સાહિત્ય, ન્યાય વિગેરે તેમજ પોતાના ધાર્મિક ગ્રન્થનું સુંદર અધ્યયન કરી પોતે ચૌદ વિદ્યાના જ્ઞાતા થયા હતા. પરંતુ જ્ઞાન એ એવિ વસ્તુ છે કે તેને જીરવવું–પચાવવું બહુ જ મુશીબત છે પિતાને વિદ્યાને બહુ જ અભિમાન હતો. પોતે એવા પ્રકારને દાવ ધરાવતા હતા કે પોતે સર્વ પદાર્થને સમજી શકે છે. તેથી તેઓશ્રીએ એવા પ્રકારની પ્રતિજ્ઞા કરી હતી કે બીજાએ કહેલ અથવા પોતે સાંભળેલા પદાર્થ પિતે ન સમજી શકે તે તે બીજાના પિતે શિષ્ય થાય. એક વખત રાજ્યકાર્યથી નિવૃત્ત થઈ પિતાને ઘેર જતાં રસ્તામાં જૈનના ઉપાશ્રય પાસેથી પસાર થતા હતા ત્યારે ઉપાશ્રયની.
અંદર યાકીની નામના એક સાધ્વી નીચે પ્રમાણેની ગાથાનું અધ્યયન કરતાં સાંભળ્યાં.
"यको दुगं हरीपणगं पणगं चक्कीण केसवोचकी" केसव ર રાક્ષસ ટુ લવ ત્રીય | ” આ ગાથા સાંભળી હરીભદ્ર તેના અર્થને વિચાર કરવા લાગ્યા છતાં અર્થ નહિ સમજાતાં તેઓ ઉપાશ્રયની અંદર જઈને સાર્થને પુછયું આ બધુ ચાકચિકયું શું કરે. છે પુછવાનો ભાવ એવા પ્રકારનો હતો કે આ બધું ચક બોલી ગયા તે શું ? ચાકચિક્યને બીજો અર્થ ચકિત પણું એટલે ઉજવલ પણું એમ થાય છે. ત્યારે સાધ્વી યાકીનીએ કહ્યું હે વત્સ એ ચાક. ચિકય ગોમયાર્દ લિસ છે એટલે ઉજવલપણું ગાયના છાણથી લીપાએલું છે. અને અમારા ગુરૂની આજ્ઞા છે કે જેને તેને શ્રી જિનાગમ બે બતાવાય તેથી તમે અમારા ગુરુ પાસે ચાલે અને તેઓશ્રી ત્યાં