________________
सुबोधिनी टीका सू. ६२ सूर्याभविमानणवनस्
४१५
बद्धभूमितले अभीक्ष्णमभीक्ष्णं - वारंवारम् अभिघटयमानस्य संवृष्यमाणस्य वा'अथवा निवर्त्यमानस्य --- एतादृशस्य रथस्य ये उदाराः उच्चैस्तराः, मनोज्ञाः, मधुराः, कर्णमनो निरृतिकराः श्रवणमन आनन्दकारकाः शब्दास्ते सर्वतः - सर्वदिक्षु समन्तात् - सर्वविदिक्षु अभिस्रवन्ति - निःसरन्ति, तादृशस्तुणमणिशब्दः । भवेद् एतद्रूपः स्यात् ? - तृणमणीनामुक्तग्थशब्दसदृशः शब्दः कदाचित् भवेत् ? तत्र भगवानाह - नो अयमर्थः समर्थः उक्तरथशब्दरूपोऽश्रस्तृणमणीनां नो समर्थः - न युज्यते | | ० ६२ ।।
U
पुनरप्याह-
मूलम् - से जहाणामए वेयालियवीणाए उत्तरमंदामुच्छियाए अंके सुपइडियाए कुसलनरनारिसु संपरिग्गहिए चंदणसारनिम्मियकोणपरिघट्टियाए पुग्वरत्तावरन्तकालसमयंसि मंदायं मंदायं वेइयाए पवेइare चालियाए घट्टियाए खोभियाए उदीरियाए ओराला मणुष्णा मणहरा कण्णमणनिव्बुइकरा सदा सव्वओ समंता अभिनिस्सर्वति, भवेयावे सिया ? जो इणट्टे समट्ठे ।
वारवार संधृष्यमाण होता है, अथवा इन पूर्वोक्त स्थानों से जब वह alent है तब उस रथ के जो जोर २ के शब्द होते हैं-उससे दिशाओं एवं विदिशाओं की ओर निकलते हैं, जो कि मनोज्ञ-मधुर, एवं कर्ण और मन को आनन्द कारक होते हैं-ऐसे ही शब्द उन तृणों और मणियों के होते हैं । अब गौतमस्वामी प्रभु से इस पर यो पूछते हैं कि हे भदन्त ! जैसा शब्द आपने उक्त रथ का कहा है तो क्या ठीक इसी प्रकार का तृणमणियों का शब्द कदाचित् होता है ? तो इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - नहीं - नहीं गौतम ! एसा अर्थ समर्थ नहीं है ।मू. ६२। ર્માણજિત ભૂમિ ઉપર વારંવાર સખ્યમાણ થાય છે કે એ ઉકત સ્થાન ઉપર થઈ ને જ્યારે તે પાછા ફ્રે છે ત્યારે છે રથના મોટા ધ્વનિ મનેજ્ઞ, મધુર તેમજ કાનઅને મનને આનંદ આપનાર રૂપમાં દિશાએ અને વિદિશાઓમાં વ્યાપ્ત થઈ જાય છે—તેવા જ ધ્વનિ તે અને મણુિઓને પણ હાય છે. હવે ગૌતમસ્વામી પ્રભુને આ પ્રમાણે પ્રશ્ન કરે છે કે હે ભદત ! જેવા ત્રિને તમે ઉકત રથના કહ્યો છે શુ તેવા જ ધ્વનિ તે તૃણુ મણિએના હોય છે? તેા એના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે આ વાત ચેગ્ય નથી. ॥ સૂ૦ ૬૨ ॥
