________________
सुबोधिनी टीका. सुत्रे ९३ सूर्याभदेवस्य पूजाचर्चा
६७६
अत्र च 'राजमनीये प्रतिमावर्णने नितान्तमेव पूर्वापरविरोधो दृश्यते तथाहि- इ-यत्र क्वचन भगवतोऽर्हतः शरीरस्य वर्णनं वर्तते तत्र - मस्तकादारभ्य चरणपर्यन्तमेव तल्लभ्यते, राजमश्नीये तु जिनप्रतिमावर्णन शरीरस्य अधोभागादारभ्योपलभ्यते इत्येकः पूर्वापरविरोधः १ । अथोपपातिकादौ भगवतः शरीरवर्णने वक्ष:स्थलमात्रस्य वर्णनम्, राजमश्नीये पुनर्वक्षःस्थलवर्णनस्थाने चूचुकवर्णनमुपलभ्यते इति द्वितीयः पूर्वपरविरोधः २ ।
अपरश्च-भगवतो वर्णने 'अट्टसहस्सवर पुरिस लवखणधरे' इति पाठः, अत्रतु न तथेति तृतीयो विरोधः ३ ।
अर्थ वचनवाला होता है अर्थात् उसके अर्थ और वचन उपादेय होते हैं। और पूर्वापर रु प्रतिपादन करता हुआ प्रतिपादक और गूंथा हुआ पुरुष बुद्धिमानों की दृष्टि में उपेक्षणीय होता है ।
इस 'राजमनीय' सूत्र में प्रतिमा के वर्णन में अत्यन्त पूर्वापर विरोध देखने में आता है। जैसा कि राजमनीय मूत्र से अतिरिक्त जहाँ कहीं अत भगवान के शरीर का वर्णन होता है वहां पर मस्तक से आरम्भ कर के चरण पर्यन्त ही वर्णन मिलता है। इस राजमनीय मूत्र में जिनप्रतिमाका aa शरीर के अधोभाग से मिलता है यह प्रथम पूर्वापर विरोध है ? पोतिकादि में भगवान् के शरीर के वर्णन में वक्षःस्थल का ही वर्णन आता है। इस राजप्रश्नीय में वक्षःस्थल के वर्णन के स्थान में स्तनाग्र ( चुचुक ) का वर्णन मिलता है यह दूसरा पूर्वापर विरोध है ।
. भगवान् के वर्णन में 'अद्वसहस्स वर पुरिसल खणधरे' पुरुष के તેમના અર્થ અને વચન ઉપાદેય (ગ્રહણ કરવા યેાગ્ય) હાય છે. અને ર્વીપર વિરાધ આવે એવુ પ્રતિપાદન કરનાંર પ્રતિપાદક અને તેને ગૂંથનાર પુરૂષ બુદ્ધિમાનાની દૃષ્ટિએ ઉપેક્ષણીય હાય છે.
આ રાજપ્રશ્નીય સૂત્રમાં પ્રતિમાના વનનાં પૂર્વાપરમાં અત્યંત વિશેષ જોવામાં આવે છે, જેમકે રાજપ્રશ્નીયસૂત્ર સિવાયનાં બીજા સૂત્રેામાં જ્યાં જયાં અર્હત ભગવાનના શરીરન્રુ વર્ણન જોવામાં આવે છે ત્યાં ત્યાં ભગવાનના માથાથી લઇને ક્રમશઃ ચરણું પર્યંન્તનું જ વર્ણન મળે છે. ત્યારે આ રાજપ્રશ્નીય સૂત્રમાં જીનપ્રતિમાનું વર્ણન શરીરના નીચેના ભાગથી જોવામાં આવે છે. આ પહેલે પૂર્વાપરના વિરોધ છે.
ઓપપાતિક્રાદિમાં ભગવાનના શરીરના વર્ણનમાં વક્ષસ્થલનું જ વર્ણન આવે છે. त्यारे मा राष्ट्रप्रश्नीय सूत्रभां वक्षःस्थसना वार्जुननी भगोये स्तनाथ | चूचुकां વસુ'ન કરેલું જોવામાં મળે છે. આ ખીજે પૂર્વાપર વિરાધ છે.
भगवानना वार्जुनमां “अट्टएहस्स वर पुरिस लक्खगघरे" पुरुषना
