________________
३६८
স্বামই पविष्टस्य माधुमुनिराजदर्शनेन जातिस्मरणात्मक ज्ञानमुत्पन्नम्, किन्तु प्रतिमा पूजया न कम्यापि जानुचित् आनमुत्पन्न शुनिगोचर भून, दृष्टिगोचरीभूत वा।
___तस्मान् 'निणपडिमाण' अच्चम् करेड' जिनप्रतिमानाम् अर्चन करोनि, इति वाक्ये शू यमाणजिनपतिमाशब्देन जिन--तीर्थकर प्रतिमा न ग्रहोतुं शक्य ने, यतो हि भगवतस्तीर्थ कृतः शरीरस्य वर्णनम् उपरित आरभ्य भवति इति ओपपातिकमूत्रे द्रव्यम, तदन्ये पां शरीरम्य वर्णन तु अधम्तादेव भवनि यथा राजप्रश्नीयम जिन प्रतिमाया वर्णन कृतम् अन्यच्च तत्त्वमिदमवसेयम्-भगवतः शरीरम्य वर्णनम् :स्थलस्य वर्णन माधुमु नराज के दर्शन से जानिम्मग्ण ज्ञान उत्पन्न हुआ. यह मन उल्लेग्व तोः आगगों में मिलते हैं, परन्तु मा उल्लेख आगमों में नहीं मिलता है कि मूर्ति पूना से किसी को भी कभी ज्ञान उत्पन्न हो गया हो। अतः प्रतिपूजा से अमुकीको ज्ञान उत्पन्न ही है जब ऐमी बात न सुनी गई है और न देखी गई है) ना यह उपाय कोटिमें कैसे आ सकती है।
२३--इस कारण 'जिणाडिमाण अचणं काई' इस वाक्य में जो ऐसा कहा गया है कि उसने जिनपतिमाओं का अर्चन किया सो यहां जिनप्रतिमाशब्द से जिन-तीर्थकर की प्रतिमा ग्रहण नहीं को जा सकती हैं, क्यों कि भगवान तीर्थकर के शरीर का वर्णन ऊपर से लेकर के होना है. यह बात औपपातिक मूत्र में दिग्वलाई गई है. तथा तीर्थकर मे 'भिन्न जीवों के शरीर का वर्णन नीचे से लेकर ही होता है. जैसा कि इस रानमनीयमन्त्र में जिनप्रतिमा का वर्णन किया गया है. तथा दमरी ઈન્દ્રધ્વજ જે તથા હર્પોપવિણ મૃગાપુત્રને સાધુ મુનિરાજના દર્શનથી જાતિ મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. આ બધા : ઉલ્લેખ તે આગમામાં ળેિ છે પણ મૂર્તિપૂજાથી કે ને પણ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ હોય એ ઉલ્લેખ મળતો નથી એટલે કે મૂર્તિપૂજાથી "અમુકને જ્ઞાન પ્રાપ્તિ થઈ છે એવો ઉલ્લેખ કઈ પણ થાને મળતું નથી ત્યારે તેને પ્રમાણરૂપ કેવી રીતે કહી શકીએ. ': २३ मेथी "जिणपडिमाण अच्चण करेइ” मा क्यनमा मेम ४ामां આવ્યું છે કે તેણે જિનપ્રતિમાઓનું અર્ચન કર્યું તે અહીં જિનપ્રતિમાશબ્દથી જિન તીર્થકરની પ્રતિમાઓનું ગ્રહણ નહીં થાય કેમકે ભગવાન તીર્થકરને શરીરનું વર્ણન ઉપરથી (મસ્તકથી) થાય છે. આ વાતનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ ઔપપાતિક સૂત્રમાં મળે છે. તેમજ તીર્થકરોથી ભિન્ન જીવના શરીરોનું વર્ણન નીચેથી (પગથી) જ થાય છે. જેમ રાજપ્રશ્નીયસૂત્રમાં જિનપ્રતિમાઓનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. અને
