________________
सुबोधिनी टीका. सू. ७४ स्तूपवर्णनम् योजनानि ऊर्ध्वम् उच्चत्वेन, अयोजनम् उद्वेधेन भूमिगतमूलभागेन च विज्ञेयाः। तथा-तेषां चैत्यवृक्षाणां स्कन्धा: मूलप्रदेशादारभ्य शाखाऽवधिका वृक्षमागाः द्वे रयोजने योजनद्वय २ प्रमाणाः विज्ञेयाः, स्कन्धाः पुनः अद्धियोजनं विष्कम्भेण बाहल्येन सन्ति । तथा तेषां चैत्यक्षाणां बहुमध्यदेशभागे विडिमा= उर्ध्वगतशाखाः षड् २ योजनानिषड्योजनप्रमाणाः विज्ञेयाः, ता बिडिमाः योजनानि-अष्टयोजनप्रमाणा आयामविष्कम्भेण, तथा-सर्वाग्रेण चैत्यवृक्ष सर्वोपरिभागावच्छेदेन ता विडिमाः सातिरेकाणि साधिकानि अष्ट योजना विज्ञेयाः । एवंरूपास्ते चैत्यवृक्षाः प्रज्ञप्ताः-प्ररूपिता । तेषां खल्ल चैत्यवृक्षाणाम् अयमेतद्रूप: वक्ष्यमाणप्रकारको वर्णावासावर्णनपरः पदसम्रहः प्रज्ञानः, तद्यथा--वज्रमयमूलरजतसुप्रतिष्ठितविडिमा:--चत्रमयानि==वज्ररत्नमयानि मूलानि भूमेरुपरिस्थिता भागा येषां ते वज्रमयमूलाः, तथा-रजताः-रजतभय्यः सुप्रतिष्ठिता:-सुन्दाराकारेण स्थिताः विडिमा बहुमध्यदेशभागाप्रत्येक की आठ २ योजन की है. तथा उद्वेधभूमिगतमूलभाग की अपेक्षा-से ये प्रत्येक आधे २.योजन के हैं. इन चैत्यवृक्षों के स्कन्ध-मूलप्रदेश से लेकर शाखातक वृक्षभाग दो २ योजन के हैं, तथा इनका प्रत्येक का बाहल्य आधे-योजन का है. इन चैत्यवृक्षों के बहुमध्यदेशभाग में उर्ध्वगत शाखाएँ है, वे ६-६ योजन की प्रमोणवाली हैं सर्वाग्र की अपेक्षा अर्थात् वृक्ष के ऊपर सब और फैलने की अपेक्षा-से ये विडिमाएं कुछ अधिक आठ योजन की है। इस वर्णन के अतिरिक्त इन चैत्यवृक्षों का और वर्णावास इस प्रकार से कहा गया है-इन चैत्यवृक्षों के मूल-भूमि के ऊपर वाहर रहे हुए भाग-चत्ररत्न के बने हुए हैं. तथा विडिमा-इनके मध्यभाग से ऊपर की ओर निकली हुई शाखाएँ रजतमय हैं, और सुन्दर आकारवाली ઊંચાઈ આઠ જન જેટલી છે તથા ઉદ્ધવભૂમિગત મૂલ ભાગની અપેક્ષાએ એએ દરેકેદરેક અર્ધા જનના છે. આ ચૈત્યવૃક્ષોના સ્કંધ મૂલ પ્રદેશથી માંડીને શાખા- વધિક વૃક્ષ ભાગ મખે જન જેટલા છે. તથા એને વિસ્તાર અર્ધા એજન જેટલો છે. આ ચૈત્યવૃના બહ મધ્યદેશ ભાગમાં ઉર્ધ્વગત શાખાઓ છે, તે શાખાઓ ૬, ૬ જિન જેટલી છે. તથા આયામ વિધ્વંભની અપેક્ષાએ એઓ આઠ આઠ જન જેટલી પ્રમાણવાળી છે. સર્વાગ્રની અપેક્ષાઓ એટલે કે વૃક્ષની ઉપરના બધા વિસ્તારફેલાવ-ને દષ્ટિ સમક્ષ રાખીને વિચારીએ તે એ વિડિમાઓ આઠ એજન કરતાં સહેજ વધારે છે. આ વર્ણન સિવાય આ ચૈત્યવ્રુક્ષેને વર્ણવાસ આ પ્રમાણે છે–આ વર્ણન સિવાય આ રૌત્મવૃક્ષો મૂળ-ભૂમિની ઉપર બહાર નીકળેલા–ભાગ–વજરત્નના બનેલા છે. તથા વિડિમા–એમના મધ્યભાગથી ઉપરની તરફ નીકળેલી શાખાઓ રજતમય છે,
