Prabuddha Jivan 2014 08 Karmvad Jain Darshan ane Anya Darshan

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 26

કર્મવીર F કર્મવીદ ર્ક કર્મવીદ કમેવા. પુષ્ટ ૨ ૬
પ્રબદ્ધ જીવન
કર્મવાદ વિશેષાંક ૧ ઓગસ્ટ ૨૦૧૪
પાદ 5 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક.
કર્મવાદ કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર
'દ્ભુનાવણીય કર્મ અનંતદર્શન, આત્માનો ગુણ છે. દર્શન એટલે વસ્તુનો સામાન્ય દર્શનાવરણીયકર્મ બંધનના કારણે બોધ. સંપૂર્ણ લોકાલોકમાં રહેલાં સર્વ દ્રવ્ય-પર્યાયોને એક સાથે ૧. દર્શનના ધારકજનોની નિંદા કરે, દોષ બોલે, આ લોકો જૂઠાં વા દેખાડનારી આત્મશક્તિને અનંતદર્શન કહે છે. જીવ હંમેશાં દૃષ્ટા છે. છે વગેરે બોલવાથી. - જો કે તે વિશ્વના સર્વ દ્રવ્ય-પર્યાયોને જોઈ શકતો નથી. જેમ સૂર્ય ઉપર ૨. દર્શન કે દર્શનીના ઉપકાર ન માનવાથી, જેમ કે દર્શનીની છું વાદળ આવતાં તે બધા પદાર્થોને પૂર્ણ પ્રકાશિત કરી શકતો નથી તેમ
પાસેથી ઉપદેશ સાંભળે, જ્ઞાન-શ્રદ્ધા વગેરે સ્વીકારે ત્યારપછી *િ દર્શનાવરણીયકર્મના આવરણથી જીવ સ્વલ્પ કે સંપૂર્ણ વિશ્વને જોઈ
તેના તત્ત્વજ્ઞાનને છુપાવીને પોતાની બડાઈ હાંકે છે કે આ તો # શકતો નથી. આ કર્મ એક છે છતાં પોતાની સાથે નવ નવ મદદગારોને
મને આવડતું હતું. વગેરે. જૈ તેણે પોતાનું કાર્ય કરવા રોકી લીધા છે. એટલે કે દર્શનાવરણીયકર્મની
૩. દર્શની ભણતાં હોય એને અનંતરાય પાડે, તેમજ જીવ માત્ર ઉત્તરપ્રકૃતિ નવ પ્રકારે છે. તેમાં ચાર પ્રકારે દર્શનનો આવરણ છે અને
| દર્શન સહિત છે. એટલે એના કોઈપણ કાર્યમાં અંતરાય પાડવું કૅ પાંચ પ્રકારે નિદ્રા બતાવી છે.
તે વગેરે. # દર્શનાવરણીયકર્મને દ્વારપાળની ઉપમા આપવામાં આવી છે. જેમ
૪. દર્શન અને દર્શનની આશાતના કરવી, દર્શનીનો વિનય ન 3 કે કોઈ મનુષ્યને રાજાના દર્શન કરવા હોય પણ રાજમહેલમાં પ્રવેશતાં તે “ પહેલાં દ્વારપાળ તેને રોકે છે. તેની રજા વગર તે મનુષ્ય રાજાના દર્શન
કરવો, તેના ઉપકરણો, વસ્તુઓ વગેરેની આશાતના કરવી. કું કરી શકતો નથી. તેવી જ રીતે આત્માની જોવાની શક્તિ અનંત છે. "
૫. દર્શન કે દર્શની પર દ્વેષ કરવો, અર્થાત્ તત્ત્વજ્ઞાનનું નિરૂપણ પરંતુ આ અનંતદર્શનશક્તિ ઉપર દ્વારપાળ જેવું દર્શનાવરણીયકર્મ આ
1
વતું હોય ત્ય
થતું હોય ત્યારે મનમાં એ તત્ત્વજ્ઞાન પ્રત્યે, તેના વક્તા પ્રત્યે 3 ગુણને રોકી રાખે છે જેથી આત્મારૂપી રાજાના દર્શન થતાં નથી. પરિણામ કે તેના સાધનો પ્રત્યે ઈર્ષ્યા કરવી વગેરે. કક સ્વરૂપ અનંતદર્શનશક્તિ હોવા છતાં પણ આત્મા બધું જોઈ શકતો ૬. દર્શની સાથે ખોટા-વાદવિવાદ કરવા, તેની સાથે અસભ્યતા કું નથી અથવા તો આત્માને નિદ્રાગ્રસ્ત કરીને સુવડાવી દે છે. જેથી આત્મા બતાવવી, એમને નીચા પાડવાની પ્રવૃત્તિ કરવાથી, ઝઘડો કશું પણ જોઈ શકે નહિ. આત્મા ભાન ભૂલીને નિદ્રામાં પડી રહે છે. કરવાથી દર્શનાવરણીયકર્મ બંધાય છે.
કર્મવાદ કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ ક કર્મવાદ | કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ ક
ભાનુદત્ત મુનિનું દષ્ટાંત
એક સમયની વાત છે. તે સમયે એક મહાન અને વિદ્વાન પૂજ્ય મુનિ! પૂર્વોની પુનરાવૃત્તિ કરી લો, નહીંતર ભૂલી જશો. પરંતુ ક આચાર્યદેવ નામના એક ગુરુભગવંત હતા. તેમના એક શિષ્યનું નિદ્રાના ઉદયથી પ્રમાદગ્રસ્ત બનેલા ભાનુદત્ત મુનિ ગુરુની હિતશિક્ષા કું નામ ભાનુદત્તમુનિ હતું. આચાર્યદેવના આ ભાનુદત્ત મુનિ મુખ્ય સાંભળવાને બદલે ક્રોધિત થઈ જતાં અને પૂર્વોની પુનરાવૃત્તિ આદિ ર
અને ખાસ શિષ્ય હતા. આથી આચાર્યદેવે તેમને ખૂબ પરિશ્રમ કરી કરતાં ન હતાં. $ ચૌદ પૂર્વોનો અભ્યાસ કરાવ્યો. શિષ્ય ભાનુદત્ત મુનિ પણ હોંશિયાર આ રીતે કેટલોક સમય વીતતો ગયો. શિષ્યને ક્રોધ કરતો
અને વિદ્વાન હતા. આથી થોડા જ વખતમાં ચોદપૂર્વનું જ્ઞાન મેળવી જોઈને ગુરુદેવે પણ હવે શિખામણ આપવાનું કે કહેવાનું બધું લીધું. જેના કારણે તેઓ પણ ચોદપૂર્વધારી કહેવાતા હતા. જ છોડી દીધું. હવે તેમને કોણ કહે? કોણ જગાડે ? પ્રમાદ | | નીતિકારો કહે છે કે ધન અને વિદ્યા મળ્યા પછી એમને અને નિદ્રા એટલાં બધાં વધી ગયા કે આખું પ્રતિક્રમણ પણ B સંભાળવાનું અતિ દુષ્કર છે. ભલભલાને પણ લક્ષ્મી અને વિદ્યાનો નિદ્રામાં વિતાવવા લાગ્યા. ક્યારે પ્રતિક્રમણ શરૂ થયું અને ક્યારે ?
મદ ચડતાં વાર લાગતી નથી. તેમાં પણ ભાનુદત્ત મુનિ ચૌદપૂર્વધારી પૂરું થયું ? કોણ, ક્યારે શું બોલ્યું? વગેરે કશી જ ખબર મહાત્મા હતા. વિદ્યાનો મદ (ગર્વ) વધતો ગયો. વળી પૂર્વે ભાનુદત્ત મુનિને રહેતી નહિ. દર્શનાવરણીય કર્મબંધના છ કારણોમાંથી કોઈ પણ કારણ વડે આમ દિવસ-રાત તેમનો સમય હવે નિદ્રા અને પ્રમાદમાં પસાર ૬ દર્શનાવરણીયકર્મબંધ કર્યો હશે તેનો પણ ઉદય થયો. જેના કારણે થવા લાગ્યો. જેથી તેમનું ચૌદ પૂર્વનું જ્ઞાન પણ ધીરે ધીરે ભૂલાવા 8 આ પ્રમાદ અને નિદ્રાનો ઉદય વધતો ગયો જેના ફળ સ્વરૂપે સૂર્યાસ્ત લાગ્યું. આમ નિદ્રામાં ને નિદ્રામાં તેમનું ભણ્ય-ગયું બધું જ નકામું | થતાં જ આંખો ઘેરાવા લાગતી, ગુરુદેવ વારંવાર એમને જગાડવાનો ગયું. અંતે તેઓ બધું જ ભૂલી ગયા. અને મૃત્યુ પામીને દુર્ગતિમાં પ્રયત્ન કરતાં પરંતુ તેમના માટે જાગવું મુશ્કેલ બનતું ગયું. છતાં ગયા. એક નિદ્રાદર્શનાવરણીયકર્મને કારણે ચોદ પૂર્વધારી મહાત્મા ગુરુદેવ એમને જગાડીને સાવધાન કરતાં અને કહેતાં કે હે પૂર્વધર પણ દુર્ગતિમાં ગયા.
કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ " કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ | કર્મવાદ " કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 5 કર્મવાદ