Prabuddha Jivan 2014 08 Karmvad Jain Darshan ane Anya Darshan

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 120

કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ર્ક કર્મવા પૃષ્ટ ૧ ૨૦ : પ્રબુદ્ધ જીવન કે કર્મવાદ વિશેષાંક ૯ ઑગસ્ટ ૨૦૧૪ પાદ 5 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ક
ઈસ્લામ અને કર્મવાદ
| ડૉ. મહેબૂબ દેસાઈ
[ ડૉ. મહેબૂબ દેસાઈ ગુજરાત વિદ્યાપીઠના ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિ વિભાગમાં પ્રોફેસર અને અધ્યક્ષ છે. ૫૫ જેટલા ઈતિહાસ, સાહિત્ય અને આધ્યાત્મિક વિષય પરનાં તેમના પુસ્તકો પ્રકાશિત થયેલ છે. શ્રી મુંબઈ યુવક સંઘની પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાના વક્તા છે. ગુજરાતમાં બિનસાંપ્રદાયિક વિચારક, વક્તા અને લેખક તરીકે જાણીતા છે. ] કર્મ તેરે અચ્છે છે તો, કિસ્મત તેરી દાસી છે
‘કર્મપત્રિકા'. દુનિયામાં આપણે જે કંઈ સારા નરસા કર્મો કરીએ નિયત તેરી અચ્છી હે, તો ઘરમેં મથુરા કાશી છે.”
છીએ તેની નોંધ ખુદાને ત્યાં રાખવામાં આવે છે. એ નોંધ મુજબ જ શાયરીના પ્રથમ મલ્લામાં કર્મની વાત છે. સારા કર્મ કરનાર વ્યક્તિના કર્મોનો ઈન્સાફ થાય છે. કુરાને શરીફમાં કહ્યું છે. દૈ ૐ માટે નસીબ તેની દાસી સમાન બની રહે છે. અર્થાત્ તે નસીબનો “ક્યામતને દિવસે લોકો જુદી જુદી સ્થિતિમાં કબરોમાંથી નીકળશે ક
બળવાન હોય છે. ઈશ્વર તેના પર ખુશ રહે છે. તે ઈશ્વર પાસે જે અને તેમને દરેકને તેમના આમાલનામા બતાવવામાં આવશે. . ૐ માગે છે તે પ્રાપ્ત કરે છે. જો કે આ માન્યતા દરેક ધર્મમાં જુદા જુદા કુરાને શરીફમાં આ વાતને વિસ્તૃત રીતે સમજાવતાં કહેવામાં 5 પણ સ્વરૂપે જોવા મળે છે.
આવ્યું છે. ૐ દરેક ધર્મમાં કર્મનો સિદ્ધાંત નૈતિક મૂલ્યોના પાયા પર આધારિત ‘જેનું આમાલનામું તેના જમણા હાથમાં આપવામાં આવશે તે કું છે છે. સેવાકીય અને સત્કાર્યો તંદુરસ્ત વ્યક્તિ અને સમાજ માટે લોકો ખુશ હશે. તેમને જન્નતમાં મનમાનીમોજ પ્રાપ્ત થશે. જન્નતના કૅ અનિવાર્ય છે. એટલે જ ઈસ્લામ અને હિંદુ બંને ધર્મમાં કર્મનો સિદ્ધાંત બાગો તેમના માટે ખુલ્લા હશે. તેમાં મીઠા મેવા તેમને આપવામાં
સ્વીકારવામાં આવ્યો છે. ઈસ્લામમાં માનવીના કર્મના આધારે જ આવશે. આ તમામ તેમના સકાર્યોનો બદલો છે. જે તેમણે દુનિયામાં ૐ જન્નત અને દોઝખનો વિચાર કુરાને શરીફમાં આપવામાં આવ્યો કર્યા છે.' છે છે. એ જ રીતે હિંદુધર્મમાં પણ સ્વર્ગ અને નર્કની પરિકલ્પનાના કુરાને શરીફમાં એક અન્ય વાક્યનો પણ વારંવાર ઉલ્લેખ છે. ૐ મૂળમાં પણ કર્મનો સિદ્ધાંત પડેલો છે. આ જ વિચારને આધ્યાત્મિક “અલ્ આમલો બિનુ નિચ્યતે' અર્થાત્ આ અભિગમથી ગીતામાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ સમજાવ્યો છે. ગીતાના “કર્મનું ફળ તેના સંકલ્પ પર આધારિત છે' અથવા
૧ થી ૬ અધ્યાયમાં કર્મયોગ તરીકે તેનું વિસ્તૃત આલેખન થયું છે. “સકાર્યોનો વિચાર માત્ર પુણ્ય છે.' * કર્મના સિદ્ધાંતને સાકાર કરતો જે શ્લોક વિશ્વભરમાં પ્રસિદ્ધ છે તે દા. ત. મારી પાસે જે થોડાં નાણાં છે તે મારી જરૂરિયાત માટે છે. શું. મેં ગીતાનો, બીજા અધ્યાયનો ૪૭મો શ્લોક છે. તેમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ પણ જો તેની માટે જરૂરત ન હોત અથવા તે મારી જરૂરત કરતાં ?
વધારે હોત તો હું તે જરૂરતમંદને અવશ્ય આપી દેત. આવો વિચાર ‘કર્મણ્યવાધીકારસ્તે મા ફલેષુ કદાચન,
માત્ર પુણ્ય-સવાબ છે. એ જ રીતે અન્ય એક શબ્દ પણ કુરાને શરીફમાં મા કર્મફલહતુર્ભમા તે સંગોડસત્વકર્મણી.'
અનેક વાર વપરાયો છે. તે છે “ફી સબીલિલ્લાહ” અર્થાત્ “ખુદાના આ એક શ્લોકમાં શ્રીકૃષ્ણ ચાર બાબતો તરફ નિર્દેશ કરે છે. માર્ગે કર્મ કર.' ૧. કર્મ કરવા તું સ્વતંત્ર છે.
આમાલ અર્થાત્ કર્મ મુખ્યત્વે કરીને ઈમાન અર્થાત્ વિશ્વાસ સાથે ૨. પરંતુ તેનું ફળ ભોગવવા તું પરતંત્ર છે.
સંકળાયેલ છે. ઈમાન એ ખુદા પરના વિશ્વાસને કહે છે. જેને ખુદામાં ૩. ફળનો હેતુ જ લક્ષમાં રાખીને કર્મ ના કરીશ.
વિશ્વાસ છે તેને ખુદાના આમાલ કે સર્કાર્યોના આદેશમાં પણ ૪. તારો અકર્મમાં સંગ ના થશો.
વિશ્વાસ છે. ખુદાએ દરેક મુસ્લિમને ત્રણ પ્રકારના સત્કાર્યો કરવાનો અર્થાત્ ફળની અપેક્ષા રાખ્યા વગર કર્મ કર્યું જા. કારણ કે સારા આદેશ આપ્યો છે. જકાત (ફરજીયાત દાન) અને ખેરાત અને સદકો જ કે ખરાબ કર્મ કરવાનું તારા હાથમાં છે. તેનું ફળ તારા હાથમાં (મરજિયાત દાન). આ ત્રણે દાનના માર્ગો ઈસ્લામના કર્મવાદના હૈ ક નથી. તને તારા કર્મનું ફળ તારા ફળને અનુરૂપ જ ઈશ્વર આપશે. સિદ્ધાંતને સ્પર્શે છે. દરેક મુસ્લિમ ઈસ્લામના પાંચ સ્તંભોને માને છે
ઈસ્લામમાં કર્મને ‘આમાલ” કહેલ છે. કુરાને શરીફમાં વારંવાર છે. ઈમાન, નમાઝ, રોઝા, ઝકાત અને હજ. આ પાંચે સિદ્ધાંતોને હૈ “આમાલનામા’ શબ્દ વપરાયો છે. 5. $ “આમાલનામા'નો અર્થ થાય છે : ‘આમાલનામા'નો અર્થ થાય છે કર્મપશ્ચિક ર તે ફરજીયાત રીતે અનુસરે છે. ઝકાત ?
કી તેમાંનો એક સ્તંભ છે. દરેક મુસ્લિમ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ન કર્મવાદ " કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ " કર્મવાદ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ " કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ
કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 4 કર્મવાદ | કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ | કર્મવાદ 4 કર્મવાદ " કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4
કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ .
કહે છે.