Prabuddha Jivan 2014 08 Karmvad Jain Darshan ane Anya Darshan

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 113

કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ
ઑગસ્ટ ૨૦૧૪ • પ્રબુદ્ધ જીવન : કર્મવાદ વિશેષાંક , પૃષ્ટ ૧૧૩ વાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ
હું વિનાનું, વિશ્વદેવના બલિ વિનાનું અથવા અવધિપૂર્વકની અને યજ્ઞોનું સામર્થ્ય જીવને પિતૃયાનને માર્ગે પિતૃલોકમાં લઈ જવા જો કં આહુતિવાળું રહે છે, તેના સાતેય લોકનો એ અગ્નિહોત્ર નાશ કરે જેટલું જ છે, દેવલોકમાં જીવાત્માને લઈ જવા તે સમર્થ નથી. તેથી
છે. મતલબ કે કાળની કાલી, કરાલી, મનોજવા, સુલોહિતા, યજ્ઞ વગેરે ક્રિયાકાંડો અને વિધિવિધાનો કરવાવાળા મનુષ્યો પિતૃયાનને જે ક સુધૂમ્રવર્ણા, સ્ફર્લિંગની અને વિશ્વરૂપા જિવાના કોળિયા થઈ જાય માર્ગે ચંદ્રલોકમાં પહોંચી, પોતાનાં સત્કૃત્યોના સુખપ્રદ ફળ ભોગવી, ફરી વ વુિં છે. પરંતુ જે મનુષ્યો સમજદાર થઈને કાળજિહ્વાને સમયસર પાછા કર્મશેષ મુજબ ઊંચી યા નીચી મનુષ્યયોનિમાં અવતરે છે; પણ જૈ ક યથાયોગ્ય આહુતિઓ આપીને જીવન ગુજારે છે, તેને એ બ્રહ્મલોકમાં જેમણે જ્ઞાન માર્ગનો આશ્રય લઈ, શ્રદ્ધાપૂર્વક તપસ્યા અને વિધિવત્ છે કું લઈ જાય છે.
ઉપાસના કરી હોય એવા જીવાત્મા દેવયાનના જ્યોતિર્મય માર્ગે થઈ છે આ ઉપરાંત અઢાર જાતના એક અવરકર્મની વિચારણા પણ બ્રહ્મલોકમાં જાય છે અને ક્રમમુક્તિ પામે છે.
આ ઋષિઓએ કરી છે. એ અઢાર જાત એટલે યજ્ઞકર્મ (જેમાં યજ્ઞ આખી ચર્ચાના સારરૂપે છાંદોગ્ય ઉપનિષદના ઋષિ કહે છે : 8 આ કરાવનારા ૧૬ ઋત્વિજો હોય અને યજમાન તેમ યજમાનપત્ની આ જગતમાં જેનાં આચરણ પવિત્ર અને સારાં હોય છે, તેઓ ફરીથી કે છું હોય) અથવા અઢાર ગ્રંથો (એટલે મંત્ર, બ્રાહ્મણ અને સૂક્ત એમ બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય વગેરેને ઘરે પવિત્ર અને સારે ઠેકાણે જન્મ કું છે. ત્રણ ભાગ સાથેના ચાર વેદો અને છ વેદાંગો હોય) અથવા અઢાર છે. જેના આચરણ કૂડાં અને નઠારાં હોય છે, તેઓ ભૂંડ, કૂતરા કે 5 ટ્ટ પ્રકારના યજ્ઞો. આવું અવર જાતનું કર્મ કરનારાએ એ સમજવું ચાંડાળનો અવતાર પામે છે. જે મનુષ્ય પશુ જેવું ઈન્દ્રિયપરાયણ છે જોઈએ કે આ બધા તરાપાઓ પણ અસ્થિર છે. કેવળ મૂઢ લોકો જ જીવન જિવતાં જિવતાં અશુભ અને અમંગળ કર્મો કરે છે તેઓ ઉપર ૬ એમાં કલ્યાણ સમજે. આવું અવરકર્મ કરનારા ફરીવાર ઘડપણ અને નિર્દેશ કર્યો એવા પિતૃયાન કે દેવયાન માર્ગોમાંથી કોઈપણ માર્ગે É
મરણને આધીન થાય છે. અવિદ્યાની વચમાં રહેનારા અને પોતાને જતા નથી, તેઓ ચાંચડ, માંકડ, મચ્છર વગેરે જીવજંતુઓનો અવતાર 5 પણ બુદ્ધિમાન અને પંડિત માનનારા મૂઢો આંધળા વડે દોરાયેલા પામે છે અને તેઓ જન્મ-મરણ પામ્યા જ કરે છે. જીવાત્માની આ, ૐ આંધળાની જેમ અહીંથી તહીં ભટકતા ફરે છે. અનેક પ્રકારની પેલી બે ઉપરાંત, ત્રીજી ગતિ છે. આ ત્રીજી ગતિના જીવાત્માઓને 2 અવિદ્યામાં રહેલા અને બાળકબુદ્ધિવાળા મૂઢો “અમે કૃતાર્થ છીએ” કારણે જ પરલોક ભરાઈ જતો નથી. તેં એમ ફાંકો રાખે છે. પરંતુ આવા કર્મના અનુયાયીઓ આસક્તિને ભૌતિક જગતમાં જેવો કારણ-કાર્યનો સિદ્ધાન્ત કામ કરે છે તેવો છું કે લીધે જ્ઞાન મેળવી શકતા નથી, અને તેથી જ કર્મ વડે મેળવેલા સ્વર્ગ નૈતિક જીવનમાં કર્મ અને તેનાં ફળનો નિયમ કામ કરે છે. શું રૅ વગેરે લોકમાં તેમનો નિવાસ પૂરો થતાં તેઓ આકુળવ્યાકુળ બનીને જનસામાન્યની સાધારણ સમજ મુજબ કતૃમ્, અકતૃમ, સર્વથા કતૃમ્સ 5 નીચે પડે છે.
ઈશ્વર જીવાત્માને એના સારા-માઠાં કર્મોનું ફળ આપવા એનાં જે તે શું હું અહીં ખાસ જોવાનું એ છે કે બ્રહ્મ ઉર્ફે આત્મા જ એક સત્ તત્ત્વ કર્મોની પુરાંત જોઈને ન્યાય તોળે છે. પરંતુ ઉપનિષદો એમાં ઈશ્વરનું 5 છે એવું માનનારા ઉપનિષદના ઋષિઓનો દૃષ્ટિકોણ વ્યવહારુ છે. કોઈ કતૃત્વ નિહાળતાં નથી. ઈશ્વર મનુષ્યોનાં સત્કૃત્યો અને ૪ { તેઓ વ્યવહારુ ભૂમિકાએ જગતને, જીવનવ્યવહારોને અને એ દુષ્કૃત્યોનાં લેખાંજોખાં કરી ન્યાય તોળનારો આવો કોઈ ન્યાયાધીશ R * નિમિત્તે કરવા પડતાં કર્મોને સાવ અસત્ કહેવા કે માનવાનું પસંદ નથી. નથી કોઈ ચિત્રગુપ્ત નામનો કોઈ દેવઅધિકારી, જે રૂ કરતા નથી. તેઓ તો એમ માને છે કે જ્યાં સુધી જગત છે, સંસાર છે, જીવાત્માઓના કર્મોની નોંધ પોતાના ચોપડામાં કર્યા કરતો હોય. R ક જીવનવ્યવહારો છે ત્યાં સુધી કર્મો છે જ. એ કર્મો ખરેખર તો જ્ઞાનની વાસ્તવમાં એ ચિત્રગુપ્ત નથી પણ ગુપ્તચિત્ર છે, જે પ્રત્યેક મનુષ્યના હું ઉચ્ચાંચ ભૂમિકાએ પહોંચાડનારા સોપાનો છે. તેથી જ કર્મો કરતાં કરતાં જ અંતરમાં પડતું હોય છે. મનુષ્ય ઈચ્છે કે ન ઈચ્છે પણ એના જે * સો વર્ષ જીવવાની આશા રાખવી એવી ભલામણ તેમણે કરી છે. અંતરાત્મામાં જે તે વ્યક્તિનાં શુભ-અશુભ કર્મોની નોંધ થયા કરતી હું તેમનું તો સ્પષ્ટ મંતવ્ય છે કે જેઓ માત્ર અવિદ્યારૂપ કર્મની હોય છે. જેવું વાવો, તેવું લણો, જેવું કરો, તેવું પામો- એ સનાતન સૈ ક ઉપાસના કરે છે, મતલબ કે જેઓ અણસમજુ અને અવિવેકી થઈને નિયમ એટલે જ કર્મનો સિદ્ધાંત. એની આછીપાતળી જે ચર્ચાવિચારણા શું કર્મમાં જ રચ્યાપચ્યા રહે છે તેઓ ગાઢ અંધકારમાં જાય છે અને ઉપનિષદોમાં થઈ છે તે એટલી સૂચક અને દ્યોતક છે કે એ ક્યારેય ? 3 જેમને માત્ર વિદ્યામાં જ રસ પડે છે તેઓ તો વળી વધારે ગાઢ અપ્રસ્તુત કે અપ્રાસંગિક નહીં જણાય. જીવનવિજ્ઞાનની સમજ આપતાં ૬ અંધકારમાં ઊતરે છે. પરંતુ જેઓ અવિદ્યારૂપ કર્મ અને વિદ્યારૂપ એના એક ભાગરૂપે જીવનના સનાતન નિયમની સમજૂતી આપવી
જ્ઞાન એ બંનેને એકી સાથે જાણે સમજે છે, તે અવિદ્યા વડે મરણને પણ આવશ્યક હોઈ, ઉપનિષદોમાં કર્મસિદ્ધાન્તની, આ રીતે, ખપપૂરતી * છું તરી જઈને વિદ્યા વડે અમરપણું મેળવે છે.
વિચારણા થયેલી છે.
* * * * આના અનુસંધાનમાં ઋષિઓએ જીવાત્માની મૃત્યુ પછી બે “કદંબ' બંગલો, ૩૫, પ્રોફેસર્સ સોસાયટી, મોટા બજાર, વલ્લભ વિદ્યાનગર. હું માર્ગોએ ગતિ કલ્પી છે: (૧) પિતૃયાન અને (૨) દેવયાન. કર્મો ફોન: ૦૨૬૯૨-૨૩૩૭૫૦. મોબાઈલ : ૦૯૭૨૭૩૩૩૦૦૦.
કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ન કર્મવાદ ન કર્મવાદ ન કર્મવાદ ન કર્મવાદ ન કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ન કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ન કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ન કર્મવાદ કર્મવાદ
કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ
કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ