Prabuddha Jivan 2014 08 Karmvad Jain Darshan ane Anya Darshan

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 111

કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ઑગસ્ટ ૨૦૧૪ • પ્રબુદ્ધ જીવન • કર્મવાદ વિશેષાંક , પૃષ્ટ ૧૧૧ વાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ ક કર્મવાદ 5 જન્મ પ્રાપ્ત કરે તેને અનુરૂપ જ જ્યારે જ્ઞાની યોગીઓ પોતાની યોગસિદ્ધિના બળે પોતાના
છે, આ શરીર, ઈન્દ્રિયો અને અંતઃકરણ É સંસ્કારો જાગૃત થાય.
આપ્યાં, વિવેકબુદ્ધિ આપી, કર્મ છેલ્લા જન્મમાં અનેક શરીરો નિર્માણ કરી પૂર્વકર્માતા શું કોઈને એવો પ્રશ્ન પણ થાય કે વિપાકોને ભોગવી લઈને જીવનમુક્ત બની જાય છે.
" કરવાની સ્વતંત્રતા આપી તો પછી ? જીવના મૃત્યુ સાથે આત્માનું મૃત્યુ
% મનુષ્ય જે કર્મો કરે છે તેની જવાબદારી હું અને એના જન્મ સાથે આત્માનો જન્મ થતો હોય છે કે એમ નથી તેની ખુદની રહે છે. ઈશ્વર નામક કોઈ સત્તા ન્યાયાધીશ થઈ તેનાં
હોતું? આ દર્શનો આ અંગે સ્પષ્ટ છે. એ કહે છે જો શરીરની સત્કૃત્યો-દુષ્કૃત્યો અનુસાર એને સજા કે શરપાવ આપતો નથી. ઉત્પત્તિ અને નાશ સાથે આત્માની ઉત્પત્તિ અને નાશને સ્વીકારીએ ઈશ્વર મનુષ્યનાં કર્મોના લેખાજોખાં કરી એનો ન્યાય તોળનારો 6 છે. તો આખી વિચારણામાં બે દોષ આવે. એ છે કૂતહાન અને ન્યાયાધીશ નથી. એનો ન્યાયાધીશ એનો અંતરાત્મા જ છે. મનુષ્ય ક્ર છું અકૃતાભ્યાગમ્. શરીર સાથે જો આત્માનોય નાશ થઈ જતો હોય પોતાના કર્મોના જે ફળ પામે છે તે તેના રાગદ્વેષના પરિણામરૂપ 6 છે તો જીવને તેણે કરેલાં કર્મોનું ફળ ભોગવવા મળે નહિ. અને જો હોય છે. જે મનુષ્ય રાગ-દ્વેષ વગેરે દોષોથી મુક્ત થઈ જીવનપ્રવૃત્તિ શું શરીર સાથે આત્મા ઉત્પન્ન થતો હોય તો જે ભોગવશે તે તેના કરે છે તે જીવનમુક્ત બને છે. પોતાના કર્મોનું ફળ કેવી રીતે ગણી શકાય?
સારામાઠાં કર્મોના ભોગવટાથી કર્મોનો ક્ષય થતો જાય છે, પણ " | જીવનો જન્મ કેમ થાય છે? દેહોત્પત્તિનું કારણ શું છે? આ કર્મક્ષય માટે આટલી સમયાવધિ હોવી જોઈએ. એવો કોઈ નિયમ * દર્શનો સ્પષ્ટ કહે છે, પૂર્વ શરીરમાં કરેલાં કર્મોનાં ફળરૂપ ધર્માધર્મ નથી. પૂર્વેના અનંત જન્મોમાં જેમ કર્મોનો સંચય થતો જાય છે તેમ ક્ર હું જ જન્મ અને દેહોત્પત્તિનું કારણ છે. ધર્માધર્મરૂપ અદૃષ્ટથી પ્રેરાઈને જન્મજન્માંતરમાં એના ભોગથી તેમનો ક્ષય પણ થતો રહેતો હોય છે જે ભૂતોમાંથી દેહ ઉત્પન્ન થાય છે, ભૂતો પોતે દેહને ઉત્પન્ન કરતાં છે. મનુષ્ય સમજપૂર્વક રાગદ્વેષ જેવા દોષોથી અલિપ્ત રહી નવા નથી. જો કોઈ ભૌતિકવાદી દૃષ્ટિબિંદુ ધરાવનાર એમ કહે કે સ્ત્રી- કર્મો બાંધવામાંથી મુક્ત થતો જઈ શકે અને બાકી રહેલાં કર્મોનો પુરૂષના દેહમિલનથી થતાં શુક્રશોણિત સંયોગને પરિણામે દેહ ઉત્પન્ન સમજપૂર્વક ભોગવટો કરી કર્મફળના પરિણામરૂપ જન્મમરણના ક છું થાય છે તો તે વાત પણ પૂર્ણ સત્ય નથી. એવા સંયોગથી હંમેશાં ફેરામાંથી મુક્તિ પણ મેળવી શકે. જ્યારે જ્ઞાની યોગીઓ પોતાની ૐ ગર્ભાધાન અને દેહોત્પત્તિ થતી નથી. માટે બરાબર સમજવું જોઈએ યોગસિદ્ધિના બળે પોતાના છેલ્લા જન્મમાં અનેક શરીરો નિર્માણ કરી ણ કે શુક્રશોણિત સંયોગ દેહોત્પત્તિનું એક માત્ર નિરપેક્ષ કારણ નથી. પૂર્વકર્મોના વિપાકોને ભોગવી લઈને જીવનમુક્ત બની જાય છે. ૐ કોઈ બીજા કારણની પણ એમાં અપેક્ષા રહે છે, અને એ બીજું કોઈ એમ માને છે કે કર્મ અને કર્મફળ વચ્ચે કોઈ નિયત સંબંધ શું કારણ છે પૂર્વકર્મ. પૂર્વકર્મ વિના શુક્રશોણિત સંયોગ શરીરોત્પત્તિ નથી. ફળ કર્મ ઉપર નહીં પણ ઈશ્વર ઉપર આધાર રાખે છે તેનો આ 6 કૅ માટે સમર્થ બનતો નથી. એટલું જ નહીં, સ્ત્રી-પુરુષ, વ્યંઢળ એવા દર્શનના પ્રણેતાઓ વિરોધ કરીને જણાવે છે કે કર્મની બાબતમાં ૬ છે શરીરભેદનો ખુલાસો પણ પૂર્વજન્મ કર્મોને માનવાથી જ મળે છે. ઈશ્વર ફક્ત ઉપદૃષ્ટા, માર્ગદર્શક અને કર્મફળના નિયત સંબંધનું ૪ હૈ પૂર્વકર્મને ન માનીએ તો અમુક આત્માને પુરુષનું, અમુકને સ્ત્રીનું જ્ઞાન કરાવનાર છે. ઈશ્વર ક્યાં કોઈ પાસે બળજબરીથી કોઈ કાર્ય છે તો અમુકને વ્યંઢળનું શરીર એવી જે વ્યવસ્થા દેખાય છે એનું માનસિક કરાવે છે? જેમ વૈદ્ય માત્ર દવા બતાવે છે છતાં આપણે એમ કહીએ ? ૐ સમાધાન કેવી રીતે થશે? પૂર્વકર્મને માનીએ તો જ આ વ્યવસ્થાનું છીએ કે વૈદ્ય રોગ મટાડ્યો, તેમ ઈશ્વર પણ રાગ-દ્વેષ વગેરે રોગનો 9 ૪ તંત્ર સમજી સ્વીકારી શકાય. કહેવાનો મતલબ એ છે કે દેહોત્પત્તિમાં ઈલાજ બતાવનાર છે, છતાં આપણે કહીએ છીએ ઈશ્વરે ફળ આપ્યું. શું જીવનાં કર્મોને નિમિત્તકારણરૂપ માનવા જોઈએ.
આટલા મર્યાદિત અર્થમાં જ ઈશ્વર ફળનો કર્તા કે ફળનો સંપાદક | રાગદ્વેષપૂર્વક કરાતી ક્રિયા અથવા પ્રવૃત્તિ પોતાનું ફળ આપે જ છે. વાસ્તવમાં કર્મ અને એનાં ફળનો કર્તા અને ભોક્તા તો જીવ કૅ છે. અહીં કોઈને પ્રશ્ન થાય કે ક્રિયા તો શરીર કે મન કરે છે પણ પોતે જ છે. * અદૃષ્ટ અને તેનું ફળ આત્મામાં ઉત્પન્ન થાય છે, એમ શા કારણે? આમ, આ બે દર્શનોમાં કર્મવિચારણા ઘણી વિશદ અને વ્યવસ્થિત છે.
આ દર્શનો કહે છે, અદૃષ્ટની ઉત્પત્તિમાં ક્રિયા કારણરૂપ નથી, રૂપે થયેલી છે. એ જેટલી રોચક છે એટલી જ દ્યોતક છે. * * * કારણરૂપ છે રાગદ્વેષ. આ રાગદ્વેષનો આશ્રય આત્મા છે, અદૃષ્ટ “કદંબ' બંગલો, ૩૫, પ્રોફેસર સોસાયટી, મોટા બજાર, પણ આત્મામાં જ ઉત્પન્ન થાય છે અને એનું ફળ સુખદુઃખ પણ વલ્લભવિદ્યાનગર. ફોન નંબર્સ : લેન્ડલાઈન ૦૨૬૯૨-૨૩૩૭૫૦.
આત્મામાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. માણસ પાસે તર્કબુદ્ધિ, સારાસાર સેલફોન ૦૯૭૨૭૩૩૩૦૦૦. - વિવેક અને ઔચિત્યભાન બધું છે. તેથી પોતાને કર્મ કરવા માટે આ લેખમાં આ વિષયના પ્રબુદ્ધ વિદ્વાનો-સ્વામીશ્રી કાશીકાનંદગિરિ, જૈ * મળેલી સ્વતંત્રતાનો ઉપયોગ ક્યાં, કેવી રીતે, કેટલો કરવો તે શ્રી નગીનભાઈ શાહ અને શ્રી જયંતભાઈ ઠાકરનાં લખાણનો મેં છે. કે મનુષ્ય ખુદે નક્કી કરવું જોઈએ. ઈશ્વરે મનુષ્યને કર્મો કરવા માટે આધાર લીધો છે. એ સૌનો હું ઋણભાર સ્વીકારે છે. કર્મવાદ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 5 કર્મવાદ
કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ ક
કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ન કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ ન કર્મવાદ ન કર્મવાદ ન કર્મવાદ - કર્મવાદ ન કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ન કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ન કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ન કર્મવાદ કર્મવાદ