________________
Regd. No. M4, By South 54 Licence No.: 37
પણ જૈન'નું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૩૮ : અંક: ૨૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
મુંબઈ, ૧૬ ફેબ્રુઆરી, ૧૯૭૭, બુધવાર
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર વાર્ષિક લવાજમ રૂ, ૧૦, ૫રદેશ માટે શિલિંગ : ૩૦
છૂટક નકલ –૫૦ સા તંત્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ
પલટાતે તખતે ૧૮મી જાન્યુઆરીએ લોકસભાનું વિસર્જન અને ચૂંટણીની જૂના જોગીઓને તક આપવી પડી છે. આ રુકાવટ સ્થાયી છે કે જાહેરાત થઈ ત્યાર પછીના થોડા દિવસમાં એવા અગત્યના બનાવો ટૂંક સમયની છે તે ચૂંટણી પછી ખબર પડે. કેંગ્રેસમાંથી જગજીવનબન્યા છે જેને લીધે પરિસ્થિતિમાં અણધાર્યો પલટો આવ્યો છે. રામના પક્ષો ધીમી ગતિએ પ્રવેશ થાય છે. ઘણાં હજી વિમાસણમાં આગેવાનની જેલમુકિત થઈ અને ગણતરીના દિવસોમાં જનતા છે. ચૂંટણીના પરિણામની રાહ જોતા હશે. હજી જુવાળ આવ્યો પાની રચના કરી. વિરોધ પક્ષો આટલા ઝડપથી સંગઠિત થશે એવું નથી, ભરતી શરૂ થઈ છે. માણસના મન હલી ગયા છે. હવે પછીના લાગતું ન હતું. તે માટે જયપ્રકાશ નારાયણ લાંબા સમયથી પ્રયત્ન એક મહિનામાં બીજા શું બનાવો બને છે અને પ્રજામાનસ કરતા હતા, પણ સફળતા મળી ન હતી. સંજોગોએ તાકીદથી આ કેટલું નિર્ભય થાય છે તે જોવાનું રહે છે. સરકારે હથિયાર છોડી કામ કરાવવું એટલું જ નહિ, જનતા પક્ષમાં સામેલ થયેલ બધા પક્ષો દીધાં નથી. માત્ર અમલ મોકૂફ રાખ્યો છે. કટોકટી ‘હળવી કરી છે એક રાગથી કામ કરે છે અને કેંગ્રેસને સંયુકત સામને કરશે. પરિ- તેથી, ચૂંટણી માટે તંદુરસ્ત વાતાવરણ સર્જાય અથવા ભાવિ માટે સામે ત્રિપક્ષી અથવા વધારે ઉમેદવારોને કારણે કેંગ્રેસને લાભ વિશ્વાસ પેદા થાય એવાં આ પગલાં નથી. થતો તે અટકી જશે અને કેંગ્રેસ સાથે સીધી લડત થશે.
આ ચૂંટણી અસામાન્ય છે. કેટલેક દરજજે ઐતિહાસિક છે. - બીજો અગત્યને બનાવ જગજીવનરામનું કોંગ્રેસમાંથી છૂટા
સામાન્ય રીતે ચૂંટણી સમયે રાજકીય પક્ષો પોતાને ભવિષ્યને કાર્યથવું. કોંગ્રેસને દુર્ભેદ ગઢ બહારના આક્રમણથી તૂટે એમ ન હતું.
ક્રમ અને વચને આપતા હોય છે. આ ચૂંટણીમાં પ્રજાની દષ્ટિ ભૂતઅંદરને બળવે થાય તો જ કેંગ્રેસની કિલ્લેબંધીમાં ગાબડું પડે. કાળ ઉપર વધારે રહેશે. છેલ્લા ૧૮ મહિનામાં જે બન્યાં છે તેને ચૂંટણીની જાહેરાત થઈ ત્યારે આ બનાવ બનશે એવી કોઈની
ન્યાય તોળવાને છે. ચૂંટણી ઢંઢેરામાં કોંગ્રેસ એમ કહે કે ગરીબી, કલ્પના ન હતી. જગજીવનરામે કહ્યું છે કે, તેઓ રાજીનામું આપશે
અસમાનતા અને અન્યાય હટવા જોઈએ અને જનતા પક્ષ ગાંધી એવી ગંધ આવી ગઈ હોત તો કદાચ ચૂંટણી ન થાત અને પોતે
વાદી સમાજવાદની ઘોષણા કરે તેના ઉપર મતદાન થવાનું પણ બહાર ન હોત - જગજીવનરામ અને તેમના સાથીઓએ બહાર
નથી. મતદાન થશે એ મુદ્દા ઉપર કે ૧૮ મહિનાના ગાળામાં પાડેલું નિવેદન કેંગ્રેસ અને સરકાર સામે તહોમતનામું છે. તેને
જે બનાવ બન્યા છે તેને પ્રજા સ્વીકારે છે કે નાપસંદ કરે છે. મુખ્યધ્વનિ એ છે કે કેંગ્રેસમાં અને સરકારી તંત્રમાં લોકશાહી રહી
કટોકટી જાહેર કરવાની જરૂર હતી ? જરૂર હોય તો પણ આટલો થી તેમ જ અધિકારની રૂએ કેંગ્રેસમાં અને સરકારમાં જેને કોઈ સ્થાન સમય લાંબાવવાની જરૂર હતી? કટોકટી દરમિયાન જે પગલાં લીધાં છે તે નથી એવી વ્યકિતઓના આદેશ મુજબ કામકાજ ચાલે છે. આમાં
જરૂરના અથવા વ્યાજબી હતા? કેંગ્રેસ તરફથી કહેવાય છે તેમ કટોકટી સંજ્ય ગાંધી અને તેમની યુવા કોંગ્રેસને નિર્દેશ છે. આ બળવો જગ
દેશને અરાજકતામાંથી બચાવી લેવા જાહેર કરવી પડી હતી કે વિરોધ જીવનરામ જેવા પીઢ અને સૌથી જૂના આગેવાને કર્યો તેથી વધારે
પણો કહે છે તેમ વડા પ્રધાનની સત્તા ટકાવી રાખવા માટે હતી? હજી અસર છે. પરસ્પરના આકરા પ્રહારો શરૂ થયા છે. શરૂઆતમાં વડા
પણ કટોકટી શા માટે ચાલુ રાખવામાં આવે છે? રાષ્ટ્રપતિને શ્રદ્ધાંપ્રધાન અને કેંગ્રેસે આ બાબતની કાંઈક ઉપેક્ષા કરી પણ ત્યાર પછી
જલિ અર્પતાં વડા પ્રધાનને કહેવું પડયું કે રાષ્ટ્રપતિ કટોકટીની જણાય છે કે ખૂબ અકળાયા છે. સરકારે અને કેંગ્રેસે છેલ્લા ૧૮
વિરુદ્ધ હવા. અથવા તે કારણે રાજીનામુ આપવાના હતા. તેવી અફવા મહિનામાં કટોકટી અંગે લીધેલ બધા નિર્ણયમાં જગજીવનરામ
તદ્દન ખોટી છે, અફવા જોરદાર હોય તો જ ખુદ વડા પ્રધાનને તેને સામેલ હતા અને મૌન રહ્યા અથવા ટેકો આપ્યો એ દલીલમાં ઘણું
રદિયે આપવો પડે અને તે પણ રાષ્ટ્રપતિના અવસાન પછી. વજૂદ છે. પણ રાજકીય જીવનમાં એવું બને છે કે કેટલોક સમય
કટોકટી દરમિયાન બે પ્રકારનાં પગલાં લેવાયાં છે. એક, તત્કાલિન મૌન રહેવું પડે છે અને તક આબે ખુલ્લા પડી શકાય. આને તક
પરિસ્થિતિને પહોંચીવળવા માટેના અને બીજા કાયમી ધરપકડ, વાદીપણું કહી શકાય. રાજકીય જીવનમાં તકવાદીતા અને સ્વાર્થ
વર્તમાનપત્રો ઉપરના અંકુશે, સભાબંધી વિગેરે આપત્કાલીન નવા નથી. જગજીવનરામ સદ્ગણના ભંડાર નથી, પણ દેશની
પગલાં તરીકે જરૂરના હતાં તેમ માની લઈએ, વધારે પડતા વિષમ પરિસ્થિતિ વખતે દેશને વિપરીત માર્ગે જતાં અટકાવવામાં
હતાં તેમ લાગે તો પણ નિભાવી લઈએ અને ભૂલી જવા
પ્રયત્ન કરીએ. પણ કાયમી પગલાં લીધાં નિમિત્ત બન્યા છે. કાળબળ કોને નિમિત્ત બનાવે તે કોઈ જાણતું
છે તેનું શું?
મિસાને કાયદો, વર્તમાનપત્રો સંબંધે વાંધાજનક લખાણોને નથી. આટલું ઝડપથી આ બનશે તે કલ્પનામાં ન હતું. તેની અસર
કાયદે, લોકપ્રતિનિધિ ધારાના તથા બંધારણના વ્યાપાક ફેરફારો કેટલી થાય છે તે જોવાનું રહે છે. કેટલીક અસર તે દેખાઈ આવે અને બીજાં સંખ્યાબંધ પગલાં લીધાં છે; જેને કારણે કટોકટી છે. જે નવા તો કેંગ્રેસમાં દાખલ થયાં હતાં અને મોટી સંખ્યા- દરમિયાન અસાધારણ સત્તા સરકારને અને કારોબારીને આપવી માં દાખલ થશે એવી ધારણા હતી, તેમને રુકાવટ થઈ છે અને ફરી પડે તે આપત્કાલીન અને અસાધારણ અને તેથી ટૂંક સમયની રહેવાને
મન કાયદ:
ધારાની કી લીધાં છે. કારોબારીને
તે
