________________
૨૨૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૪-૭૭.
પ્રકીર્ણ નોંધ
પક્ષને બિનશરતી ટેકો જાહેર કર્યો એટલે લોકશાહી કોંગ્રેસની બધી દરખાસ્ત રજૂ કરવામાં ઘણી ઉતાવળ કરી. રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીને કિંમત ઘટી ગઈ.
સવાલ ઊભે છે. જનતા પક્ષ માટે આ પ્રશ્ન મુંઝવણભર્યો છે. એ સ્પષ્ટ છે કે આ સંજોગોમાં મેરારજીભાઈ સિવાય બીજા રાજ્યની અને પાર્લામેન્ટમાં હજી કેંગ્રેસની સારી સંખ્યા છે, પિતાના કોઈને વડા પ્રધાન બનાવી શકાય તેમ ન હતું. જગજીવનરામને ઉમેદવારને સફળ બનાવવાનું જનતા પક્ષ માટે સહેલું નથી, આ નાયબ વડા પ્રધાન સનાવી શકાય. પણ નિર્ણય કરવાના તેમના દષ્ટિએ જગજીવનરામે પિતાને પક્ષ હાલ જુદો જ રાખે તે સારું વિલંબને કારણે કોકડું ગુંચવાઈ ગયું અને છેવટ બિનશરતે તેમને છે. કેંગ્રેસમાંથી છૂટા થવું હોય તેમને માટે માર્ગ મોકળો રહ્યો છે. જોડાવું પડયું. ચરણસિંહે નાયબ વડા પ્રધાનપદની માંગણી કરી તેને પક્ષાંતર ન ગણવું જોઈએ. હોય તે ગેરવ્યાજબી હતું.
જનતા પક્ષે સારી શરૂઆત કરી છે. રાષ્ટ્રપતિના પ્રવચનમાં આ નાટકને બોધપાઠ શું છે? એ કે આ બધા હતા તેવા જ વ્યકિતસ્વાતંત્ર્ય અને વાણીસ્વાતંત્રયને બાધક બધા કાયદા-સુરતમાં 'માટી ૫ગા માનવી છે. રોગો અને પ્રજાએ તેમને મેટા કર્યા છે. રદ કરવાનું વચન આપ્યું છે, તે માટે બંધારણીય ફેરફારો કરવાની
એ મહત્તાને પાત્ર થવાનું હજી બાકી છે. ૩૦/૪૦ વરસથી આ સૌને તૈયારી બતાવી છે. હાલ સ્પષ્ટ બેતૃતીયાંશ બહુમતિ નથી, ખાસ કરી આપણે ઓળખીએ છીએ, જે છે તે છે. પ્રજાએ સતત જાગ્રત રહેવું. રાજ્ય સભામાં એટલે બંધારણીય સુધારા કેવી રીતે કરે છે તે જોવાનું પડશે. અને મોરારજીભાઈએ કહ્યું છે કે, અમારી ભૂલ થાય તે રહે છે. કેંગ્રેસ માટે પણ કફોડી સ્થિતિ થઇ છે. બંધારણીય સુધારાકાનની બૂટ પકડજે, તે બરાબર કરી બતાવવું પડશે. આ બાબતમાં નો વિરોધ કરે તે વધારે ઉઘાડા પડે અને ટેકે આપે તે પોતે વર્તમાનપત્રોએ ઘણો અગત્યનો ભાગ ભજવવાને રહે છે. સ્વતંત્રતા ખેટું કર્યું હતું તે પુરવાર થાય. જનતા પક્ષ કેંગ્રેસને આવી કફોડી ફરી પ્રાપ્ત થઈ છે તે નીડરતાથી લેકમત કેળવવાનું છે, અને સ્થિતિમાં મૂકવાનું જોખમ ખેડશે, પણ હવે તે મે મહિનામાં એ લેકમતને પડઘો પાડી સરકારને ચેતવતા રહેવાનું છે.
વાત જાય છે ત્યાં સુધીમાં કાંઈક ફેરફાર થઈ જશે. નિર્ભયતાનું જે બન્યું છે તેથી નિરાશ થવાનું કારણ નથી. માણસની તૃષ્ણા
વાતાવરણ થઈ ગયું છે એટલે કેંગ્રેસે મૂકેલ નિયંત્રણ માત્ર અને સત્તાની ભૂખ છે જ, ખરી રીતે બહુ ટૂંક સમયમાં અને સારી કાગળ ઉપર છે. રીતે પતી ગયું. પ્રજાને અને આગેવાનોને સારો બેધપાઠ મળ્યું.
જનતા પક્ષને આ બધા કામ માટે પૂરી તક આપવી જોઈએ
અને પ્રજાએ ધીરજ રાખવી જોઈએ. પાયાના પ્રશ્ન આર્થિક છે. કસોટી તે હવે શરૂ થાય છે. જનતા પક્ષ હજી એક પણ નથી,
મેઘવારી, ફુગાવે, બેરોજગારી તેમાં જનતા પક્ષની ખરી કસોટી છે. તેના ચારે ઘટકો પોતાની જાતને જુદા માને છે. એ ધોરણે પ્રધાન
૨૯-૩-૭૭ મંડળની રચના કરવી પડી છે. એ ચારે ઘટકોનું સંપૂર્ણ વિસર્જન
ચીમનલાલ ચકુભાઈ થઈ, સાચે એક પણ થશે ત્યારે એક રાગે કામ થશે. અત્યારે અગત્યને પ્રશ્ન કોંગ્રેસના ભાવિને છે. તેમાં મોટો
જૈને અને રાષ્ટ્રીય જીવન ખળભળાટ છે. કેટલું ટકશે તે જોવાનું છે. સંસદીય પક્ષના આગેવાન
સંખ્યાની દષ્ટિએ જૈને લઘુમતી કોમ ગણાય. પણ તરીકે યશવંતરાવ ચવ્હાણની પસંદગી થઈ તેથી બ્રહ્માનંદ રેડી
પારસીએ પેઠે જૈનેએ લઘુમતી કોમ તરીકે કોઈ વિશેષ અધિકાર સ્વાભાવિક રીતે નારાજ છે. ચન્દ્રજીત યાદવને ત્યાં કેંગ્રેસના ૧૨૫ સભ્યો
કે રક્ષણ કોઈ દિવસ માગ્યું નથી. જૈને રાષ્ટ્રીય જીવનના અવિભાજ્ય મળ્યા અને કેંગ્રેસની ચંડાળ ચેકડી - બંસીલાલ, વિઘાચરણ શુકલ,
અંગે થઈને રહ્યા છે. પોતાની ગુણવત્તા કે યોગ્યતાના ધોરણે રાષ્ટ્રઓમ મહેતા અને સંજ્યને કેંગ્રેસમાંથી બરતરફ કરવાની માગણી
જીવનના બધા ક્ષેત્રોમાં ગૌરવભર્યું સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું છે. ભગવાન થઈ. ઈંદિરા ગાંધીની પણ થોડી ટીકા થઈ. હું માનું છું કે, કેંગ્રેસનું
મહાવીરના ૨૫૦૦ મા નિર્વાણ મહોત્સવ પ્રસંગે અનુભવ થયો સંપૂર્ણ વિસર્જન થવું જોઈએ. કેંગ્રેસ નામ કોઈ પક્ષો વાપરવું નહિ.
કે રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારમાં હોય કે શૈક્ષણિક ક્ષેત્રે હય, વ્યાપારી સંસ્થા કેંગ્રેસ નહિ, લોકશાહી કેંગ્રેસ નહિ, શાસક કેંગ્રેસ નહિ,
ક્ષેત્રે તે છે જ, જૈને ઉચ્ચ સ્થાને સારી સંખ્યામાં છે. ૧૫રમાં જેમ જનતા પક્ષ ના રાજકીય પક્ષ થયે તેમ કેંગ્રેસના વર્તમાન
હું લોકસભામાં હતું ત્યારે સહેજ તપાસ કરી તો માલૂમ પડયું કે, સભ્ય જે ઈછે તેણે ન પક્ષ રચવે જોઈએ. કેંગ્રેસનું નામ
દેશના જુદા જુદા ભાગોમાંથી ૨૨ જેને પાર્લામેન્ટના સભ્ય હતા. કોઈને વટાવવા ન દેવાય. ઈન્દિરા ગાંધી શું કરે છે તે જોવાનું
અને ત્રણ મંત્રીમંડળમાં હતાં. રહે છે. કેટલીક વખત કદાચ શાન્ત રહેશે. જો કે તેમને કેંગ્રેસના "
આ એટલા માટે લખવું પ્રાપ્ત થાય છે કે, તાજેતરમાં લોકપ્રમુખ બનાવવાની દરખાસ્ત આવી છે. હું માનું છું રાજકીય જીવનમાં
સભાની ચૂંટણી થઈ તેમાં મુંબઈ દક્ષિણ વિભાગમાંથી કોંગ્રેસના તેમનું કોઈ સ્થાને રહેવું ન જોઈએ. અને ફરી પ્રવેશ મળે એવી
ઉમેદવાર ભાઈ જૈન હતા. હું તેમને સારી રીતે ઓળખું છું. ઘણા કોઈ બારી રહેવી ન જોઈએ. આ કારણે પણ કેંગ્રેસનું વિસર્જન
સેવાભાવી છે અને તેમની સામે જનતાના હરીફ ઉમેદવાર કરતાં જરૂરનું છે. તેમણે નવો પક્ષ રચવે હોય તે રચે. જે અંડાળ ચેકડીની
જરાય ઊતરતા ન હતા. છતાં જૈન છે માટે જેનેએ તેમને જ મત સામે કેંગ્રેસમાં પણ રોષ બહાર આવ્યું તેના મૂળમાં તો ઈન્દિરા
આપવા એવો વિચાર કર્યો ન હતો. પણ કેટલાક જૈન ભાઈઓએ ગાંધી છે. ૨૦ મહિનાના બનાવેએ બતાવ્યું છે કે, તેમની સત્તન
સાધુ-સાધ્વીઓના નામે વચ્ચે લાવી, કોંગ્રેસના આ ઉમેદવારને લાલસા એટલી અમર્યાદ છે કે તે માટે કોઈ પણ હદે જવા તે
જંનેએ મત આપવા એવી જાહેર ખબર આપી અને બીજો પ્રચાર તૈયાર થાય. આવી વ્યકિતથી સદા ચેતતા રહેવું પડે. દેશને રાજ
કર્યો, એટલું જ નહિ પણ આવી અપીલ, બૃહદ મુંબઈ જૈન સમાજ અને કીય તખ્તો પલટાઇ રહ્યો છે. જનતા પક્ષ લોકશાહી મૂલ્યોનું રક્ષણ
અખિલ ભારત જૈન યુવક કોન્ફરન્સ–એવા નામે કરી. આ નામની કરવા કટીબદ્ધ છે. ત્યારે લોકશાહી મૂલ્યોને નિમ્ન કરવા પ્રયત્ન
આવી કોઈ સંસ્થા જાણવામાં નથી. સમસ્ત જૈન સમાજને નામે કર્યો હોય એવી કોઈ વ્યકિત કે પક્ષને લેશ પણ ઉત્તેજન
આગેવાની લેવાની આ ભાઈઓ, જેમને કોઈ ઓળખતું નથી તેમણે મળવું ન જોઈએ.
આવી ચેષ્ટા કરી. ઘણા જૈન ભાઈએ ગુસ્સે થયા અને મારી પાસે ઘણાં પ્રશ્ન હજી ઉકેલવાના છે. કેટલાય રાજ્યમાં હજી કેંગ્રેસ- આવ્યા. બીજે જ દિવસે કેટલોક ભાઈએએ આવા પ્રચારને જાહેરનું શાસન છે. ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર અને ગુજરાતમાં અવિશ્વાસની ખબરથી જવાબ આપ્યો. મને ખાતરી છે કે આવા અવિચારી પ્રચ
