________________
૨૪૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૪૭૭
મોટા ભાગના બાળકોને હાય રોગ, કૃમિ રોગ, ચામડીને ગોળીબાર અંગે સત્ય હકીકત મેળવવા માટે એમણે ટૂંક, ટેલિફોન, રોગ જણાય, ગંભીર રોગનાં કિસ્સા થેડા હતા.
તાર વિગેરેને કેટલે ઝડપી ઉપયોગ કર્યો હતો, તે જાણવા મળ્યું. બોરીવલી પછી તા. ૨૭-૩-૭૭ ના રોજ ઘાપરનાં હિન્દુ એક પણ અસત્ય અંદર ઘૂસી ન જાય તેની તકેદારી રખાતી. સભાના હોલમાં બીજી શિબિર થઈ. ઘાટકોપરથી કલ્યાણ સુધીનાં ' ' દિલ્હીમાં માનનાં ટોળેટોળાં ઊતર્યા હતાં. દરેક રાજ્યમાંથી સભાના સભ્યોનાં ૧૨ વર્ષ સુધીનાં બાળકોને તપાસવામાં આવ્યાં. લોકો આવ્યા હતા. મુઝફપુરથી ખાસું એવું ટોળું આવેલું, એમણે લગભગ ૨૩૮ બાળકે આવ્યાં. બોરીવલીના અનુભવને આધારે એમના ઉમેદવારનું મોટું પણ જોયું ન હતું-એ તે ડાઈનેમાઈટ ઘાટ્યપરમાં થોડો સુધારો કરવામાં આવ્યો. જુદા જુદા પરાંનાં બાળકોને કેસમાં જેલમાં હતા–એમની બધી વિનંતીઓ અમાન્ય કરાઈ હતી. જુદા જુદા સમયે બોલાવ્યાં. ફોર્મમાં બાળક વિશે વધુ માહિતી લખાઈ, જ્યોર્જ ફર્નાન્ડીસને જોયા વગર એને માટે રાતદિવસ કામ કરતપાસ માટે ખાસ વેલ ને કપડાંની ખાસ રૂમે બાંધી હતી તે ઉપરાંત જે - નારાઓ આવ્યા હતા. બાપની સાથે દિલ્હી જવા પાછળ પડેલા બાળકનાં પેશાબ કે લેહીની તપાસ જરૂરી લાગે તે તપાસવા માટે ૭-૮ વરસના છોકરાંઓ પણ આવ્યાં હતાં. એમાં, આવી ચૂંટણીહિંદુસભાની હોસ્પિટલમાં ગોઠવણ રાખી હતી તે તપાસને રિપોર્ટ ઝુંબેશ પછી શરમાતી એવી મુગ્ધા સ્ત્રીઓ પણ હતી. ફર્નાન્ડીસે
તુરત જ મળે એવી વ્યવસ્થા હતી. લગભગ ૧૨ તબીબા જ બાળ એક એક જણની ઓળખાણ કરી. એ સૌને આભાર માન્ય. નિષ્ણાત હતા. તે ઉપરાંત ઝાલાવાડ સભા મહિલા મંડળનાં ઘાટપર એણે કહ્યું કે હું બે-પાંચ હજારને કે બહુ બહુ તો દસેક હજારને કેન્દ્રનાં ૧ થી ૧૬ બહેનોએ સ્વયંસેવિકા તરીકે સેવા આપી ઓળખતો હોઈશ. પણ ત્રણ લાખ ને છ હજર વોટ! ખરેખર શિબિરનું કામકાજ ૧૦ થી ૪ વાગ્યા સુધી ચાલ્યું. અહીં પણ લોકોએ પ્રેમ આપ્યો છે, લાડ લડાવ્યા છે. કોઈ લુહાર સ્ત્રીએ બોરીવલીની માફક બાળકને તેની તપાસનું પરિણામ જણાવતી નોંધ આપેલી “ચાર આની ચૂંટણી કાર્યકરે જેલમાં ફર્નાન્ડીસને મક્લી તથા વધુ સારવારની સૂચના અપાઈ. હવે પછી બીજા કેન્દ્રોમાં હતી. એવી નોંધ સાથે કે એ સ્ત્રીની એવી ઈચ્છા છે કે ફર્નાશિબિરો ઉપરાંત વૃદ્ધને માટી ઉમ્મરની વ્યકિતની શારીરિક તપાસનું ન્ડીસ એકવાર એ ચાર આની” ને સ્પર્શે પછી જ એને ચૂંટણીમાં - આયોજન વિચાર્યું છે.
ઉપયોગ લેવાની છે. લોકોને આ અનહદ પ્રેમ એમને ગદ્ગદ્ર આ પ્રોફેશનલ ફોરમને મુ. શ્રી. ચીમનભાઈની સતત પ્રેરણા બનાવી દેતે. મળતી રહી છે. ફોરમનાં પ્રમુખ તરીકે ભારતભરના વિખ્યાત ને આ આનંદ, ઉલ્લાસ અવર્ણનીય હતો, પણ એની સાથે સાથે નામાંકિત રેડિયોલોજિસ્ટ ડે. કે. એન. કામદાર છે, ને તેઓ ખૂબ જ તીખાશ હતી. એમનું મન પૂછતું હતું કે ચૂંટણીમાં એમને હાર ઉત્સાહથી ફેરમની પ્રવૃત્તિને વેગ આપી રહ્યા છે. સભામાં તબીબ આપી એટલી જ સજા શું પર્યાપ્ત હતી? એ ગુનેગારો સામાન્ય દાકટરો ફોરમની પ્રવૃતિમાં ખૂબ જ ધગશ અને ઉત્સાહ દાખવી ન હતા. એમના ગુના સામાન્ય ન હતા. એમના પારાવાર જુલમોને રહ્યા છે. પ્રોફેશનલ ફોરમ એ સામાજિક સંસ્થાઓને અનુસરવા જેવું જવાબ શું તેઓ પૂર્ણરૂપે આપી ચૂક્યા હતા? મને “જન્મભૂમિના એક અભિનવ પ્રયોગ છે.
અગ્રલેખનું મથાળું યાદ આવી ગયું. “મતદારો કદી કોઈને માફ - કેશવલાલ શાહ નથી કરતા” એમની પાસે કેટલાંય જુલમની કથા હતી. ગામડા
એમાં, જિલ્લાઓમાં કસ્બાઓમાં, ગામમાં, શહેરમાં થયેલા જુલમની ત્યારે હું હાજર હતો
પરંપરા સાંભળવા મળતી. ‘એમને વ્યાસપીઠ પર લાવે ને જવાબ ચાલી જીવ, દિલ્હીનું આકાશ જોઈએ, કેવુંક પલટાયું છે તે
માગો', “તપાસ સમિતિ નીમ ને જવાબ માગે,” “કોર્ટમાં ઢસડે ને આવતી કાલ જૉઈએ, ભાવિને Preview જોઈએ,
જવાબ માંગે,’ ‘ન્યાયાલયમાં એમનો કેસ મૂકી યોગ્ય સજા કરો.' ત્યાંને માનવ જોઈએ, એને રોષ જોઈએ, પ્રેમ જોઈએ, પણ કોઈએ—કોઈ નાના અદના કાર્યકરે પણ એમ નથી કહ્યું કે રાગ જોઈએ. અનુરાગ જોઈએ, પુણ્ય અને પ્રકોપ જૉઈએ.
કોર્ટમાં લઈ ગયા વગર એમને ગોળીથી ઉડાવી દે! આ પણ દેશની ને અમે દિલહી પહોંચ્યા (તા. ૨૩-૩-૭૭). સીધા વિઠ્ઠલભાઈ એક તાસીર છે. કોઈ એક ગાળ બોલે તે હાથ ઉગામીને મારવાપટેલ હાઉસ ઉપર. ત્યાં લોકસભાના સભ્યોના નિવાસસ્થાન છે. ધડે એવા આ જુવાને ગાળીની વાત નથી કરતા. તપાસ સમિતિની ગરીબ પાર્ટીની ઓફિસ કોઈક સભ્યના નિવાસસ્થાનમાં જ કોર્ટ મારફત સજાની વાત કરે છે. આવેલી છે. જનતા પાર્ટીના સેક્રેટરી સુરેન્દ્ર મેહન કોઈક લેક- કોઈ પ્રધાન થશે ને કોઈ નહિ, એની કોઈને પડી નથી, સભાના સભ્યની સાથે જ રહે છે. સુરેન્દ્ર મેહન સાવ પાતળા તે છતાં કોણ નેતા થશે તે જાણવા સૌ ઉત્સુક છે. જાણે બધાના દુબળા, ખખડી ગયેલા શરીરવાળા પણ એકદમ સજાગ, કુશાગ્ર
મનમાં એક નેતા નક્કી થઈ ચૂકેલા છે. કોઈ કહે કે હરિજન બુદ્ધિમત્તાવાળા જુવાન છે. એમણે ચૂંટણી દરમિયાન બહાર પાડેલાં નેતા ચૂંટવા જોઈએ તે લોકો એની તરફ દુર્લક્ષ કરે છે. એમના સતર્ક, જોરદાર, વિગતભરપુ૨, કોંગ્રેસી કરતૂકોને બુદ્ધિગમ્ય રીતે મનમાં જે નેતાની તસવીર બની ચૂકી છે એની સાથે કોઈ હરિખુલ્લા પાડતા નિવેદનથી અમે ખૂબ પ્રભાવિત હતા. એમણે જનને મેળ નથી બેસતે. ગાંધીજીના નામને કોઈ હવાલે આપવા અમારા અભિનંદન સ્વીકારતાં નમ્રતાથી કહ્યું કે એ આખું કાર્ય જય તો એ એકાંગી વિચાર છે સમગ્ર રીતે વિચાર કરીએ તે એ એમનું એકલાનું ન હતું. એ આખુંય “ટીમવર્ક' ને લીધે જ શક્ય બરાબર નથી એમ બેલી ઊઠે છે. હતું. દરેક વસ્તુને વિગતવાર પણ ત્વરિત રીતે જોવી, તપાસવી
ગુરુવાર તા. ૨૪-૩-૭૭ અને સાચી લાગે તો જ એને નિવેદનોમાં સ્થાન આપવું, એ સવારના ૭-૦૦ વાગે રાજઘાટ પર શપથવિધિ - લેકનાયક પારાશીશી રાખી હતી. ચાર પાંચ જણાની સમિતિ હતી. એક જ્યપ્રકાશજીને હાથેબીજાને અત્યંત સંપૂર્ણતાથી સમજતી આ સમિતિ કામ કર્યો
રાશિ રાશિ ફૂલોના ભાર નીચેથી જતી, એક જણે લખેલું હોય તે પણ એમ લાગે કે એમાંનું કોઈ
સમાધિ સળવળી ઊઠી. પણ આવું જ લખે. સુરેન્દ્ર મોહન કહે કે એ આખી સમિતિ અભિ
કારણ આજ ફ_લોને બદલે નંદનની અધિકારી છે. સંજ્યની ઉપર થયેલા કહેવાતા” નાટકીય
શપથની અંજલિ અપાઈ રહી છે.
