________________
૨૦૦
પ્રમુખ જીવન
નૂતન જર્મનીનું નૂતન
→
ઉપરોકત વિષય ઉપર ‘મુંબઈ સમાચાર’ના તંત્રી શ્રી જે. ડી. દારૂવાળાનું જાહેર પ્રવચન તા. ૨૯-૧-૭૭ના રોજ સાંજના, સંઘના પરમાનંદ કાપડિયા સભાગૃહમાં, શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના આાયે, શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહના પ્રમુખપણા નીચે યોજવામાં આવ્યું હતું.
પ્રથમ સંઘના મંત્રીશ્રી કે. પી. શાહે શ્રી દારૂવાલાને આવકાર આપ્યો હતો અને સંઘની પ્રવૃત્તિઓ વિષેની જાણકારી આપી હતી. ત્યાર બાદ સંઘના પ્રમુખ શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે હાર પહેરાવ્યો હતો અને પ્રવચનના અંતે મંત્રી શ્રાી ચીમનલાલ જે. શાહે શ્રી દારૂવાલાની નમ્રતાની પ્રશંસા કરી હતી અને તેમનો આભાર માન્યો હતો.
શ્રી દારૂવાલાએ પ્રવચન શરૂ કરતાં જણાવ્યું કે અમારા મુંબઈ સમાચારમાં અમે જૈન કોલમ રાનીએ છીએ તે ઘણી મહત્ત્વની કોલમ છે. મને આપની સંસ્થાની મુલાકાત લેતાં આનંદ થાય છે. હું પ્રવચન આપવાના આશયથી નહિ, પરન્તુ આપ જે વિવિધ સેવાલક્ષી પ્રવૃત્તિઓ ચલાવા છે તેની જાણકારી મેળવવા માટે આપની સમક્ષ આવ્યો છું.
આપના સંઘ દ્વારા પ્રગટ થતું “પ્રબુદ્ધ જીવન”માં લેખકની વિદ્યુતા, ભાષાની સરળતા અને સુંદરતા જોવા મળે છે, તેના હું આશક છું, મને તેમાંથી ઘણી પ્રેરણા મળે છે, આના માટે તેના તંત્રી શ્રીયુત ચીમનભાઈનેહું મારા અંતરના અભિનંદન આપું છું. તમારી પ્રવૃત્તિઓ ખૂબ જ વખાણવાલાયક છે અને એમાં પણ એ સાર્વજનિક સ્વરૂપની હોઈ તેનું ખૂબ જ મૂલ્ય ગણાય. તમારી આ પ્રવૃત્તિએ ખૂબ જ ફૂલેફાલે એવી મારા અંતરની શુભેચ્છા છે.
ત્યાર બાદ, તેમના જર્મની વિષેના અનુભવો રજૂ કરતાં જણાવ્યું કે જર્મનીમાં મહત્ત્વની બાબત એ જોવા મળી કે તેઓ ભૂતકાળને ભૂંસી નાખવા માગે છે, હિટલરને તેઓ એક પાગલ મનુષ્ય તરીકે ખપાવે છે. તેઓ ખૂબ જ આધુનિક રીતે દેશનું ઘડતર કરી રહ્યા છે. નવા સર્જન માટે સતત અનેક પ્રયત્નો ચાલી રહ્યા છે. ત્યાં નવા બંધાતા મકાનોમાં મોટા પ્રમાણમાં કલાકૃતિઓ રાખવી તે ફરિજયાત છે. એ કારણે કલાકારોને ખૂબ જ ઉત્તેજન મળે છે; જ્યારે આપણે ત્યાં કલાકારો પોતાની કૃતિઓના પ્રદર્શનો યોજે છે તેનો ખર્ચ પણ નથી કાઢી શકતા હોતા. આ આપણી શરમ ગણાય.
ટેકનિકલ બાબતની અંદર વિશ્વમાં જર્મની સૌથી મોખરે છે. એક દૈનિક વર્તમાનપત્રની ચાલીસ લાખ નકલો નીકળે છે અને ત્યાંના વર્તમાનપત્રો અદ્યતન સુવિધાઓ ધરાવે છે. એની પાસે આપણા મોટા પ્રેસા પણ વામણા લાગે. સ્પેસની પૂરવણી, કરેકશનો, લેઆઉટ બધું જ ઓટોમેટિક મશીનો દ્વારા થતું હોય છે. લડાઈમાં ૭૦/૮૦ ટકા શહેરો તારાજ થયેલા હતા એમ છતાં નૂતન જર્મનીનું ઘણી ઝડપથી સર્જન થયું તેની પાછળ એ લોકોની દેશભકિત અને સતત મહેનત કરવાની ટેવે ભાગ ભજવ્યો છે.
ત્યાં યાંત્રિકરણ એટલું બધું આગળ વધેલું છે કે એક જગ્યાએ મે જોયું કે એક પતિ-પત્ની અને તેનો છેકરો – ત્રણ જણ સેા એકર જમીનની ખેતી અને સાઠ ઢોરોની માવજત–બીજા કોઈની મદદ વગર કરી શકે છે. ગાયોને મંત્રાથી દાવામાં આવે છે. મોટે ભાગે તેઓ કુદરતી ખાતર વાપરે છે, ઢોરોની વિપુલતાના કારણે, ત્યાંના ખેડૂતને ત્યાં રેડિયો, ટી, વી. જેવાં અદ્યતન સાધનો સારા પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. એની સામે આપણા ખેડૂતની છબી મૂકીએ ત્યારે નિરાશા જ ઉપજે,
તા. ૧૬-૨-૭૭
દર્શોન
ત્યાંના યુવાનો ઉપર હજુ વડીલોનું વર્સીસ્વ જોવા મળે છે. ત્યાંની પ્રજા કાયદાને પૂરંપૂરું' માન આપે છે. કોઈ પણ દેશની પ્રજા કરતાં જર્મની પ્રજા શિસ્તમાં પ્રથમ આવે તેવી શિસ્તવાળી પ્રજા છે અને સૌજન્ય તેમ જ સભ્યતાનો મોટો ગુણ આ પ્રજામાં જોવા મળે છે. ટ્રાફિકના નિયમનોને પ્રજા પૂરી રીતે પાળે છે. ત્યાં મેટરોના હોર્ન સાંભળવા મળે જ નહિ,
ત્યાં સારા રિપોર્ટ વાળા કેદીઓને ખુલ્લી જેલમાં રાખવામાં આવે છે. બે વિશ્વયુદ્ધોના અનુભવ પછી હવે તેઓ શાન્તિથી જીવવાનો પ્રયત્ન કરે છે. તેઓ કહે છે કે હવે ફરીથી અમારે એ રસ્તે જવું નથી.
ત્યાંની જીવનપદ્ધતિ ખૂબ જ વ્યવસ્થિત રીતે ગાઠવાયેલી છે. પશ્ચિમ જર્મનીની સમૃદ્ધિ કલ્પનાતિત છે. પ્રેમ અને મિત્રતા અ ત્યાંની પ્રશ્નનો આગવો ગુણ છે. અજાણ્યા પરદેશીને માર્ગદર્શન આપવામાં તેની સાથેનું તેનું વર્તન વડીલ સાથેનું વર્તન હોય એવું હોય છે.
ત્યાં રાત્રે પણ મહિલા ડ્રાઈવરો ટેકસી ચલાવે છે- તેમનામાં નિર્ભિકતાનો અદ્ભુત ગુણ જોવા મળ્યો. ત્યાંના શહેરી પોલીસની મદદની અપેક્ષા રાખતો નથી હોતો. કોલેજ પહેલાના કાળનો અભારા વિનામૂલ્યે મળે છે અને કોલેજિયનોને પણ ૬૦૦ માર્ક (ત્યાંનું ચલણ) સુધી સ્કોલરશિપ મળે છે.
પત્રકારોને પૂરુ ફિલ્મ છે. યુવાનોને માટે ત્યાં ખૂબ જઅદ્યતન સગવડો મળે છે. ફિજિકલ કલ્ચર – સ્પોટર્સ માટે અદ્ભુત સગવડો ઊભી કરવામાં આવી છે.
વસ્તુઓ વેચવા માટે:ત્યાં ફેરિયાઓ હોતા નથી. નક્કી કરેલા સ્થળે છાપાઓનો ઢગલો કરવામાં આવે છે, તેની કિંમતની રકમ ત્યાં મૂકી દરેક છાપું લઈ જતા હોય છે. ત્યાં કુટુંબિનયોજન હદની બહાર લઈ જવામાં આવ્યું છે, એટલે જન્મપ્રમાણ ખૂબ જ ઘટી ગયું છે અને ૫૦ થી ૭૦ વર્ષના સ્ત્રી-પુરુષોની વસતિ મેટા પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.
ત્યાંના યુવાનવર્ગની જિજ્ઞાસાવૃત્તિ ખૂબ હોય છે – તેઓ ઘણી અન્ય ભાષાઓનો અભ્યાસ કરવા ખૂબ જ રસ દાખવતા જોવા મળે છે. તેઓનો પ્રવાસ ખ અદ્દભુત છે. આખા વિમાની ચાર્ટર કરીને ત્યાંના યુવાનો પ્રવાસા ગાઠવતા હોય છે.
ત્યાં સામાન્ય ગણાતા કામા, જેવા કે મોચી, હામ, વિ. માટે પણ સરકારી સર્ટિફિકેટો લેવાં પડે છે ત્યાર બાદ જ સ્વતંત્ર ધંધો કરી શકાય છે.
આવી જાગૃત, સુદઢ, દેશાભિમાની પ્રજા અને સરકારને કારણે જર્મની ટૂંકા ગાળામાં અદ્દભુત પ્રગતિ સાધી શક્યું છે. સંકલન-શાંતિલાલ ટી. શેઢ
એમ્નેસ્ટી ઇન્ટરનેશનલ શુ છે
કોઈ પણ દેશમાં રાજકીય કેદી ઉપર અત્યાચાર થતો હોય તેની ગુપ્ત વિગતે ગમેતેમ કઢાવીને પ્રગટ કરવાનું કામ “એમ્નેસ્ટી ઈન્ટરનેશનલ” નામની સંસ્થા કરે છે. એટલું જ નહીં પણ રાજકીય કેદી ઉપર અત્યાચાર કરનારી સરકાર ઉપર નૈતિક દબાણ લાવીને કેદીને છેડાવવાની પ્રવૃત્તિ પણ આ આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થા કરે છે, ઘણા લોકોને ગેરસમજછે કે આ રાંસ્થા સંયુકત રાષ્ટ્રસંઘે સ્થાપેલી છે. એમ્નેસ્ટી ઈન્ટરનેશનલની રચનાનો ટૂંકો ઇતિહાસ અને તેની પ્રવૃત્તિની ઝલક જોઈએ :
પંદરેક વર્ષ પહેલાં લંડનના ‘ઑબ્ઝરવર” નામના દૈનિકમાં પિટર બેનેનસન નામના એક બ્રિટિશ વકીલે “ભૂલાયેલા કેંદી” એવા મથાળાના લેખ લખ્યો, તેમાં તેણે લખ્યું હતું કે “સવારે તમે કોઈ પણ વર્તન
