Panchvastu

Author(s): Haribhadrasuri,
Publisher: Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha

Page 7

શ્રીશંખેશ્વર પાર્શ્વનાથાય નમઃ આચાર્ય પુરન્દર ભગવાન શ્રીમદ્દ હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી વિરચિત
શ્રીપંચવસ્તુ
પાવનકારિણી પ્રવજ્યાવિધાન ભગવાન શ્રીહરિભદ્રસૂરિમહારાજ ગ્રંથના આરંભમાં મંગલાચરણ કરી ગ્રંથનું નામ વિગેરે પ્રારંભ જણાવે છે -
મિઝા , ભગવાન્ શ્રીવર્ધમાનસ્વામીને સમ્યગૂ મન, વચન, કાયાના ગે નમસ્કાર કરીને, તેમજ સાધુસમુદાય તે કુલ, અને કુલને સમુદાય તે ગણ, અને તે ગણના સમુદાયરૂપી સંઘને પણ સભ્ય ત્રિકરણાગે નમસ્કાર કરીને પ્રવજ્યા (દીક્ષા) વિધિ વિગેરે પાંચ વસ્તુઓ જેની અંદર છે એવા પંચવસ્તુ નામના ગ્રંથને અનુક્રમે કથન કરીશ. ગા. ૧ જે પાંચ વસ્તુઓ આ ગ્રંથમાં વિસ્તારથી કહેવામાં આવશે તેનાં નામો જણાવે છે -
gas ૨, પ્રત્રજ્યા એટલે દીક્ષાનું વિજ્ઞાન (૧) દીક્ષિત થએલાઓએ પાંચ વસ્તુ હમેશ કરવાની ક્રિયા (૨). પ્રતિદિનની ક્રિયામાં તૈયાર થએલાઓને મહા
બતમાં સ્થાપવા (૩) ઉદ્દેશ, સમુદેશ અને અનુજ્ઞા થયા પછી સૂત્રોના વ્યાખ્યાન કરવારૂપ અનુગની આજ્ઞા અને સાધુસમુદાયરૂપી ગણને ધારણ કરવાની આજ્ઞા (૪) અને અંતમાં સંખનાનું વિધાન (૫) એ પાંચ વસ્તુઓ આ ગ્રંથમાં અનુમેં કહેવામાં આવશે. ગા. ૨
પ્રયાવિધાન વિગેરેને વસ્તુ કહેવાનું કારણ જણાવે છેge ૨, એ પ્રવજ્યાદિ વિધાન વિગેરે પાંચ વસ્તુઓ છે, કારણ કે જ્ઞાન વિગેર મણને સાધનારા
પરમ ગુણે એ પ્રવજ્યાવિધાન વિગેરેમાં રહે છે, તેમજ પ્રવજ્યાવિધાન આ કારણકાર્ય વિગેરે પાંચમાં પહેલી પહેલી વસ્તુ કારણ છે અને પછી પછીની વસ્તુ ફળ
રૂપે છે. (૩) પ્રથમ પ્રયાવિધાન નામની વસ્તુ જશુાવવા, પ્રવજ્યાવિપાનનાં અંતરા જણાવે છે.
પર ૪ (૧) પ્રવજ્યાસ્વરૂપ (૨) તે પ્રવજ્યા કેણ દઈ શકે? (૩) તે પ્રવજ્યાના પાંચ દ્વાર પ્રવજ્યા કોને દેવાય? (૪) તે પ્રવજ્યા કયાં દેવાય? (૫) તે પ્રવ્રજ્યા કેવી
રીતે દેવાય? એ પાંચ દ્વારને અનુક્રમે સંક્ષેપથી નિરૂપણ કરવામાં આવશે. (૪) પર ૧ પ્રવ્રાજ્યાશબ્દનો અર્થ મન, વચન, કાયાથી કરવા, કરાવવા અને અનુમોદનારૂપ
પાપવ્યાપારથી નીકળીને પવિત્ર ચારિત્રના વ્યાપારમાં પ્રકર્ષપણે પ્રવર્તવું પ્રવજ્યા પરમાર્થ તેનું નામ પ્રજ્યા છે, એવી જ રીતે મેક્ષ પ્રત્યે ગમન કરવું તેનું નામ પણ
પ્રવજ્યા છે, કારણ કે દીક્ષા એ મોક્ષનું કારણ છે, તેથી તે દીક્ષામાં મેક્ષપણાને છાપ કરે છે. (૧)