________________
મૂળ તથા ભાષાંતર.
એક ચંદ્રના પરિવારના તારાની સંખ્યા કહે છે—
छासाट्ठ सहस णवसय, पणहत्तरि तारकोडिकोडीणं । सण्णंतरेण वुस्सेहंगुलमाणेण वा हुंति ॥ १७९ ॥
અ:—— ાદ સદન ) છાસઠ હજાર ( નવલય ) નવ સા અને ( પળદત્તર ) પચાતેર ૬૬૯૭૫ એટલા ( તાજો રજોટીળ ) કટાકેાકિટ તારાઓ એક ચદ્રના પિરવારમાં છે. અહીં જ બૂઢોપનું ક્ષેત્ર તેા નાનું છે અને તારાઓની સંખ્યા ઘણી માટી છે તેથી કેટલાક આચાય કહે છે કે—આ કાટાકેટિ ( સર્વાંતરેળ વા) સંજ્ઞાંતર એટલે કેાટાકેાકિટ એ કેાઇ જૂદી જ સ ંજ્ઞા છે, અથવા (ઉલ્લેખુમાળળ વા) તારાઓના વિમાનાને ઉત્સેધાંગુલે માપવા, તેમ કરવાથી ( ક્રુતિ ) આ સંખ્યા સમાઈ શકે છે. આ પ્રમાણે કાઈ માને છે. આનુ રહસ્ય તત્ત્વજ્ઞાની જાણે. (૧૯). હવે ગ્રહાર્દિકની સંખ્યા જાણવા માટે કરણુ ખતાવે છે— गहरिक्खतारगाणं, संखं ससिसंखसंगुणं काउं । રૂછિયટીવાદમિ ય, નામાનું વિઞાનેન્દ્ ૫૮૦ના
અર્થ:—( ૪ ) ગ્રહેા, ( રિવ્) નક્ષત્રા અને ( તાળું ) તારાઓની ( સંä) સંખ્યાને (સલિસંવત્તુળ ) ચંદ્રની સંખ્યા સાથે ગુણાકાર ( š ) કરીને ( જીિય ) ઇચ્છેલા ( ફીતુર્દામિ ય ) દ્વીપ અને સમુદ્રને વિષે ( નામાળ ) ગ્રહાર્દિકનું પ્રમાણ ( વિજ્ઞાળંદ ) જાણવુ. એટલે કે એક ચદ્રના પરિવારમાં ગ્રહાક્રિકની સંખ્યા ઉપર બતાવી છે, તેથી જે દ્વીપ કે સમુદ્રના જેટલી સંખ્યાવાળા ચદ્રો હાય તેની સાથે તેના ગુણાકાર કરવાથી ઇચ્છિત દ્વીપ કે સમુદ્રના ચદ્રોના પરિવાર આવી શકે છે. ૧૮૦. સ્થાપનાઃ
કાલેાદધિમાં પુષ્કરાર્ધદ્વીપ કુલ
નામ
ચંદ્ર (સૂર્ય)
નક્ષત્રા
ગ્રહા
લવ
જ બૂઢીપમાં સમુદ્રમાં
૨
ધાતકી ખડમાં
૪
૧૨
પદ
૧૧૨
૩૩૬ ૧૧૭૬
૨૦૧૬
૧૭૬
૩પર ૧૦૫૬ ૩૬૯૬
૬૩૩૬
તારાની ૧૩૩૯૫૦ ૨૬૭૯૦૦ ૮૦૩૭૦૦ ૨૮૧૨૯૫૦ ૪૮૨૨૨૦૦ કાડાકાડી
૯
૪૨
७२ ૧૩૨ સૂર્ય ૧૩૨ ચ
તારાની સંખ્યા એક ચંદ્રના પરિવારભૂત નક્ષત્ર, ગ્રહ ને તારાની સંખ્યાને ૨-૪–૧૨–૪૨ ને ૭૨ વડે ગુણતાં આવેલ છે.
આ નક્ષત્ર ગ્રહે
૧૨
