Kuvalayamala Katha Sankshep

Author(s): Udyotansuri, Ratnaprabhvijay
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 317

* 12
रत्नप्रभमूरिविरचिता
[IL.84 : Verse 211 भ्रमरैर्गीतमेकान्तमधुरैस्ताण्डवं दलैः । तूर्यत्रिकं वितन्वन्ति द्रमा देव नवाग्रतः ॥ २१
कुर्वन्तीव द्रुमा देव भवतश्चरणार्चनम् । कुसुमेरसमभृङ्गरणितैश्च गुणस्तुतिम् ॥ २२
५) एवं निवेदयन् महामन्त्री परितो वने दृष्टिं व्यापारयन् ध्यायति स्म । 'तावदत्रोद्याने धर्म- 3 नन्दनो विभुर्न वीक्ष्यते, तमेव हृदि धृत्वा मयात्र विभुरानीतो विनाप्यर्थमेव, तन्मन्ये ऽन्यत्र कुत्र वा वनस्पतिकुन्थुपिपीलिकाप्रभृतिवाहुल्यात्प्रासुकत्वं विभाव्य सिन्दुरकुट्टिमनले सशिष्यः स्थितो भगवान् भविष्यति' इति चिन्तयित्वा राजानमवादीत् । 'देव, यत्त्वया कुमारत्वे सिन्दरकुट्टिमासन्ने ऽशोकतरुरा- 6 रोपितः स कुसुमितो न वा, इति न ज्ञायते ।' राज्ञोक्तम् । 'चारूदितं भवता' इति वदन् मन्त्रिणः करं करेण गृहीत्वा गतेन तेन तत्र मुनयो दृष्टाः । केचिद्धर्मध्यानदत्तावधानाः, केचित्प्रतिमापालन9 लालसमानसाः, केचिच्छुद्धसिद्धान्तपठनप्रवीणान्तःकरणाः, केचिद्विविधासनाध्यासीनाश्च । तेषां च 9 मध्यगतं ताराणामिव ताराधिपम्, सागराणामिव क्षीरसागरम्, सुराणामिव सुरेश्वरम्, चतुर्शानिनं
तं महामुनि वीक्ष्य मनाक प्रमुदितः क्षितीशः सचिवमुवाच । 'क एते पुरुषाः, कश्चैष नृप इवैषां 12 मध्यगतः' इत्युक्ते वासवसचिवः प्रोवाच । 'देव, तावदयं मुनिपतिर्भवाटव्यां कुतीर्थिककथितकापथ-12
पतितानां जन्तूनां मुक्तिपुरीमार्गोपदेशको भगवान् श्रीधर्मनन्दनाचार्यो देवानामपि वन्द्यपादारविन्दः, तथास्यैव शिष्या महात्मानो ऽमी मुनयः, तदुपसृत्याचार्यस्य समीपे धर्माधर्म प्रष्टमुचितम् ।' 'अथ 15 भवत्वेवम्' इति वदन् मन्त्रिकरतले लग्न एव भूपतिर्गुरुसमीपमुपेयिवान् । अथ मन्त्री स्तुतिपूर्व प्रदत्त-13
प्रदक्षिणात्रयः सुगुरुचरणाम्भोज ननाम तथा वसुधाधिपो ऽपि । भगवाँश्च धर्मलाभं दत्त्वा 'स्वागतं
भवताम्, उपाविशत' इत्युवाच । ततो 'यदादिशति भगवान्' इति वदन्नृपस्तत्रैव कुट्टिमतले न्यविक्षत, 18 मन्त्री च गुरुजनमनुज्ञाप्य, तदा चान्ये ऽपि नृपमार्गमनुवर्तमानाः पान्थकार्पटिकादयो नत्वा भगवन्त-18
मुपविष्टाः। भगवता सुखदुःखे जानतापि लोकाचार इति शरीरकुशलतावृत्तान्तं ते पृष्टाः।तैरुक्तम् । 'सममद्य तत्रभवद्भवदर्शनेन' इति । ततश्च चिन्तितमवनीपेन । 'भगवतो ऽमुष्यासामान्य रूपम्, अगण्य 21 लावण्यम्, अमेया कान्तिः, अपूर्वकरुणारसः प्रशस्तः, तथा चायं सेतुबन्धः संसारसिन्धोः, 21
परशुस्तृष्णालतावनस्य, अशनिर्मानशिलोच्चयस्य, मूलं क्षमापादपस्य, आकरः सर्वविद्यानाम, कुलमन्दिरमाचाराणाम् , महामन्त्रः क्रोधादिकषायचतुष्टयभुजङ्गमस्य, दिवसकरो मोहान्धकारस्य, दावानलः 24 स्फूर्जद्रागशाखिनः, अर्गलाबन्धो नरकद्वाराणाम्, कथकः सत्पथानाम्, निधिः सातिशयशा-24
नमणीनाम्। सर्वथा सर्वगुणालिङ्गितसफलसंप्राप्तमनुष्यजन्मनो ऽस्य किं वैराग्यकारणं बभूव, येन भगवता यौवनलक्ष्मीभाजापि सर्वदा सर्वदुःखसमुच्चयशय्या प्रव्रज्याङ्गीचके तत्पृच्छामि।' इति अचिन्तयन् महीपतिर्मुनिना ज्ञानिना स्वयमेव प्रोक्तः। 'चतुर्गतिके ऽपि भवे सुलभं वैराग्यकारणम् । 27 यदन्ये ऽपि विषयसुखास्वादमोहिता जीवाः पापं कुर्वते तदेव ज्ञानिनां वैराग्यहेतुः। तत्र नरकगतो तावत्रिविधा विबाधा, क्षेत्रजाऽन्योन्यमुदीरिता परमाधार्मिकसुरकृता च। ततस्तदुःखानि घर्षकोट्या30 प्याख्यातुं न शक्यन्ते, एवं तिर्यडमनुष्यदेवगतिष्वपि । इह लोक एतदेव जिननाथवचनं क्रियमाणं 30 धर्मार्थकामदम्। परत्र च मोक्षपुरुषार्थसाधकम् । ततःप्रथमं श्रावकधर्म समाश्रित्य पश्चाच्छ्रमणधर्मपालने
मनो नियोजय' इति । 33६६) अत्रान्तरे प्रस्तावं परिज्ञाय कृताञ्जलिना वासवमहामन्त्रिणा भगवन्तं धर्मनन्दनं मुनिपं 33
नत्वा सविनयमूचे । 'नाथ, य एष त्वयाशेषदुःखनिलयश्चतुर्गतिलक्षणः संसारः प्रणीतः, एतस्य पूर्व किं निमित्तम् , येन जीवा भवे परिभ्रमन्ति ।' श्रीधर्मनन्दनगुरुणा भणितम् । 'भो मन्त्रीश, नरेन्द्र 36 पुरन्दरदत्त' तच्छणु संसारपरिभ्रमणे जीवस्य यत्कारणं जिनेश्वरैरुक्तम् । तथा च ।
36 क्रोधो मानश्च माया च लोभश्चाप्यनियन्त्रिताः । अमी कषायाः संसारदुःखसागरहेतवः ॥२३
अन्तर्दहन गुणग्राममिद्धः क्रोधधनञ्जयः । बहिर्वस्तुपरिप्लोषकृतः पावकतो ऽधिकः ॥२४ 39 कदाचन सुधीर्दत्ते स्थानं न स्वान्तवेश्मनि । क्रोधस्य दन्दशूकस्य निःशूकस्य जनक्षये ॥ २५ 39
केवलं सर्पदटस्य प्रतीकारो ऽत्र विद्यते । दुर्दान्तक्रोधसपेण दष्टस्य तुन सर्वथा ॥ २६
1)। भ्रमरैगीतकंठाचं शाखामिस्तांडवं दलै:. 3) B परितस्तत्र दृष्टिं. 4) आध्यात्वा for धृत्वा, । मयाऽत्र विहरणीयं विनाप्यर्थमेव. 6) B कुंथुपपीलिका. 6)csuggests यस्त्वया for यत्त्वया. 10)P तारागणमिव, सागराणामि मरेश्वरम्. 12)P कतीथिककथितमुवाच । क एते पुरुषाः eto. repeated (as above) ending with कुतीर्थिककथित. 18) मन्त्रीश्वरोऽपि गुरु. 20) PH ततश्चितित'. 29) वर्षकोट्योऽप्यातुं. 33) P भगवं धर्म'. 37) 0g कषायाः संसारे चत्वारो दुःखहेतवः। 39) P दंशशूकस्य.