Kuvalayamala Katha Sankshep

Author(s): Udyotansuri, Ratnaprabhvijay
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 364

-III. 859: Verse 889]
कुवलयमालाकथा ३
* 59
1 सुचिरं कालं जीवति' । इति ध्यात्वा प्रागुद्धाटिते समुद्रके राक्षा पतङ्गं प्रक्षिप्य पिधानं च दत्त्वा स उपधाने 1 मुमुचे । अथ भूपतिर्निद्रासुखमवाप्य प्रगे समुद्रकं यावन्निरूपयति तावत्तत्र गृहोलिकामद्राक्षीत् । तेन समुद्रकं च पतङ्गशून्यं निरीक्ष्य चिन्तितम् । 'यदसौ निश्चितं कुड्यमत्स्येन भक्षितः । नास्ति कुत्रापि मोक्षो विहितस्य कर्मणः ।
पूर्वजन्मार्जितं कर्म यावन्मात्रं शरीरिणा । शुभं वाप्यशुभं वापि तावन्मात्रमवाप्यते ॥ ३७१ " इति महीपतेः सहसा वैराग्यमार्गजाङ्घिकस्य जातिस्मृत्या पूर्वभवः प्रकटीबभूव ।
यथा पालितचारित्रः स्वर्गलोकं गतः पुरा । सुखं भुक्त्वा ततभ्युत्वात्रैव भूपो भवं भुवि ॥ ३७२ $ ५१ ) अथ तस्य तत्रावसरे संनिहितया कयाचिदेवतया रजोहरणवदनवस्त्रिकापात्रादिनवविधोपधिसमर्पणं चक्रे । ततः स राजर्षिर्यावत्कचांलुञ्चितुं प्रवृत्तस्तावद्विभाता विभावरी । पेठुर्मङ्गलपाठकाः । 'पूर्वमेष मुनेर्धर्मे जागरां प्रत्यपद्यत । ततो दिनमुखे चित्रं वयं सूर्यपरायणात् ॥ ३७३ उदयाचलचूलायामारुरोह दिवाकरः । पद्मालयेषु पद्मान्यवापन भुवि विनिद्रताम् ॥ ३७४ प्रससार च सर्वत्र पत्रिकोलाहलो ऽतुलः । ववैौ वायू रतोद्भूतश्रमबिन्दुतर्ति हरन् ॥ ३७५ अन्धकारं करोति स्म क्लीबवत्प्रपलायनम् । अन्धकाररिपुक्रूकराघातभयादिव ॥ ३७६ इन्दीवरं परित्यज्य षडंहिर्भजते ऽम्बुजम् । कुसेवक इवाश्रीकं सश्रीकं स्वामिनं नवम् ॥ ३७७ स्वरैर्निवेदयन्तीव पक्षिणो जगतो ऽप्यहो । श्रियः प्रयान्ति चायान्ति चित्रभानुनिदर्शनम् ॥ ३७८ नभलक्ष्मीरूदयिने सूर्याय ददते मुदा । तारापुष्पच्छलादर्घ्य पाद्यं वेन्दुकराम्भसा ॥ ३७९ एवंविधे प्रभाते ऽत्र भूप मोहं परित्यज । केवलं परलोकस्य हितमर्थ समाचर ॥ ३८० 18 तच्च तादृशं स्तुतिव्रातं पठितं श्रुत्वा भगवान् महर्षिः कपाटसंपुटमुद्धाट्य वासवेश्मतो गिरिवरकन्दरा- 18 कण्ठीरव इव निर्गतः । कृतकेशलुञ्चनः पात्ररजोहृतिमुखवस्त्रिको पशोभितकरतलः पूर्वमेव शय्यापालिकाभिर्ददृशे । पूञ्च चेति । 'भो भोः परिजनाः, एतैत त्वरितमस्माकं स्वामी कामपि विडम्बनां प्राप्तः 21 प्रयाति । तदेवमाकर्ण्य ससंभ्रमवशस्खलन पुररसनारवमुखर स्त्वरितमेवान्तःपुरपुरन्ध्रीजनो वाराङ्गना- 21 लोकः परिजनश्च तदा तत्रागतः प्रोवाचेति । 'नाथ, कथमस्मान्निरपराधांस्त्यक्त्वात्मानं विडम्ब्य प्रच लितः । अनाथास्त्वां विना वयम् । एवमन्तःपुर्यादिजनस्य च विलपतोऽप्यदत्तसंलापो भगवान् 24 गन्तुमारेभे ।
12
15
30
33
श्रुत्वा विलपनं तस्य प्रोचिवान् मन्त्रिपुङ्गवः । 'किमेतदेव ते वृत्तं मुनिवेषसधर्मणः ॥ ३८१ ९५२) एवं सचिवान्तः पुरीपरिजनेन पृष्ठलग्नेन समं भगवान् राजर्षिः पुरीबाह्योद्यानं संप्राप । तत्र 27 च_ त्रसस्थावरजन्तुविरहिते स्थाने प्रबोधाय प्रत्येकबुद्धः समुपाविशत् । ततो मन्त्रिवर्गो ऽन्तःपुरीजनश्च 27 निविष्टः । तौ च द्वावपि दर्पफलिक भुज फलिकावत्र त्यौ पितुः समीपमुपविष्टौ ।
36
ततो बोधविधानाय भगवान् मुनिसत्तमः । पापा हिजाङ्गुलिविद्यां प्रारेभे धर्मदेशनाम् ॥ ३८२ भयावहभवापाराकूपारान्तः परिभ्रमन् । चिरान्नद्वीपमाप्नोति बहित्रभ्रष्टवद्भवी ॥ ३८३ सदध्वनि सदाध्वन्यभावं भजत देहिनः । विद्ध्यन्ति चरणं येन न तीक्ष्णा दुःखकण्टकाः ॥ ३८४ एकैकस्मिन् सप्त लक्षा भूजलानलवायुषु । प्रत्येकानन्तभेदे च वने दश चतुर्दश ॥ ३८५ [ द्वे द्वे लक्षे समाख्याते प्रत्येकं विकलेन्द्रिये । देवतासु चतुर्लक्षी नारकेषु तथैव च ॥ ३८६ तिर्यक्पञ्चेन्द्रियेष्वेवं मनुष्येषु चतुर्दश । ] लक्षाश्चतुरशीतिः स्युर्जीवानामिति योनयः ॥ ३८७ एतदुत्पत्तितो जीवा बहुशो दुःखभाजिनः । भवन्ति यावत् सम्यक्त्वं नामुवन्ति शिवप्रदम् ॥ ३८८ प्रत्येकबुद्धो भगवान् देशनां क्लेशनाशिनीम् । अमायः स विनिर्माय विचचार धरातले ॥ ३८९
36
५३) तस्य राज्ञ [ आवा ] मुभौ पुत्रौ । अहं ज्येष्ठो दर्पफलिकनामा, अपरो भुजफलिकः । ततः प्रभृत्यावां सम्यक्त्वमात्रश्रावकौ जातौ । तत्र मन्त्रिभिरयोध्यायामस्मत्पितृव्यस्य रढवर्मणो भूपतेर्दूतप्रेषण39 पूर्वे तद्विशापितम् । तेनेत्यादिष्टम् । 'यथा प्रथमसूनुर्दर्पफलिको राज्ये निवेश्य इति' तथैव राजलोकेन 99
6
12
15
24
5 ) शरीरिणां. 8 ) P has some blank space between वस्त्रिका & धोप, B पात्रविधोपधि, ० वस्त्रिका [ पात्रादिनव बि] घोष 10 ) B सूर्यपरायणा: 11 ) PO पद्मालयानि P has blank space between पद्यान्य and भुविनिद्रतां ० पच्चान्य[नुबभ्रुवु ] विनिद्रताम् 14 ) Pom. सभी 15 ) B निदर्शनम् 18 ) P स्तुतिव्रतपठितं, संपुट समुद्घाट्य. 20 ) P विडंबनं. (21) P खमुखरितमंतःपुरपुरंभी 22 ) B परिजनस्य, P B तदागतः for तदा तत्रागतः. 27 ) P inter स्थाने & प्रबोधाय. 28) B द्वावपि मुजफलिकदपफलिकौ तत्र पितुः 33 ) PB om. द्वे द्वे eto. to चतुर्दश put in square braokets. 37 ) B adds, after the line ending with घरातले, a line like this : ततः सर्व्वेषि लोकोसौ स्वस्वस्थानकमाययौ, PB om. तस्य राज्ञ [ आवा ] मुभी पुत्रौ । अई 38 ) B write generally दृढधर्मं, but now and then s reads दृढब में as well, P "तः पूर्व.
30
38