Kuvalayamala Katha Sankshep

Author(s): Udyotansuri, Ratnaprabhvijay
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 336

-III.84 : Verse 161
कुवलयमालाकथा ३
* 31
1 द्वीपं समायातः। तेन तदवगम्य भणितम् । 'सुवर्णद्वीपं प्रति प्रचलतो मम भीषणे जलधावगाधे पूर्व- 1
भवार्जितदुष्कृतेनेव वायुना प्रेरितं त्वरितमेवागण्यपण्यसंभृतं पोतमस्फुटत् । ततोऽहं फलकमेकं प्राप्य 3 कुडङ्गद्वीपमाश्रितः। ततो धनेनेति भणितं 'सममेवात्र परिभ्रमावः। अथ तत्रैव ताभ्यां परिभ्रमद्भ्यां 3 कदाचित्तृतीयं पुरुषं मिलितं विलोक्य पृष्टम् । 'भद्र, कुतः पुरादत्र द्वीपे समायातवान् ।' तेनेति जल्पितम् । मम वजतो लङ्कापुरी वाहनं भग्नं फलकप्राप्त्यात्र संप्राप्तः।' ताभ्यां निगदितम् । 'अतीव रम्यतरम6 भूत् , यदस्माकं त्रयाणामपि समदुःखानां महती मैत्री समजनि । तावदत्र कस्मिन्नपि समुन्नते पादपे भिन्न- 6 यानपात्रचिह्नमूर्तीक्रियते।' तथेति प्रतिपद्य तैवल्कलमेकं तरुशिखरे निबद्धम् । ततस्तृष्णाक्षुधाक्लान्ताः सर्वत्र परिभ्रमन्तस्तं कमपि तारशं शाखिनं न पश्यन्ति । एवं किल भक्ष्यतरुफलोद्गमः। एवं तैः सर्वत्र द्वीपे स्वैरं विचरद्भिर्दुःखशतसमाकुलैः कथमपि वेश्माकाराणि त्रीणि कुडङ्गानि दृष्टानि । ते एकैकं 9 कुडङ्गमाश्रित्य स्थिताः । तेषु च काकोदुम्बरिकामेकैकां निरीक्ष्य चातीवोच्छ्रसितहदयैर्भणितम् । 'अहो, सांप्रतं प्राप्तव्यं प्राप्तम् , वयं निर्वृतचेतसः संजाता एतदर्शनमात्रेणापि ।' तैः कुडनेषु प्रविश्य 12 काकोदुम्बरिकाफलानि विलोकितानि, परमेकमपि फलं न ददृशे । ततस्त्रयो ऽप्यतीवदुर्मनसो बभूवुः । 12
कैश्चिदपि दिवसैस्तेषां मनोरथशतैः काकोदुम्बरिकाः फलाकुलास्तत्र जज्ञिरे । ते काकाद्युपद्रवेभ्यो रक्षन्तस्तिष्ठन्ति । इतश्च केनापि सांयात्रिकेण करुणावता भिन्नवहनचिह्नमालोक्य कर्णधारद्वयं प्रैषि। 15 ततस्ताभ्यां सर्वत्रान्वेषयद्यां पुरुषत्रयं कुडङ्गस्थं काकोदुम्बरिकाफलबद्धजीविताशयं निरीक्ष्य भणितम् । 10
आवां पोतवणिजा प्रेषितौ भवतामानयनाय । अत्र द्वीपे दुःखशतप्रचुरे किं तिष्ठथ ।' तत्रैकेन नरेणेत्युक्तम् । 'किमत्र द्वीपे कष्टम्, एतत् कुडङ्गं गृहतुल्यम्, एषा च काकोदुम्बरिका फलिता 18 भूयोऽपि फलिष्यति, अहं महता सुखेनात्र तिष्ठामि, कथमपि परतटं नागच्छामि । इति भणिस्वा तत्र-18
वैकः पुरुषः स्थितः । ततस्ताभ्यां निर्यामकाभ्यां द्वितीयो भणितः। त्वमपि परतटमागच्छ ।' तदाकर्ण्य तेन भणितम् । 'अहं काकोदुम्बरिकापक्कफलमेकमुपभुज्य यः कोऽपि पश्चान्नाविकः समेष्यति तेन 21 सहागमिष्यामि' । इति भणित्वा द्वितीयोऽपि तत्र तस्थिवान् । ततस्ताभ्यां तृतीयो भणितः । भोभद्र,21 किमत्र करोषि सांप्रतं परतीरमागच्छ।' 'भवतां स्वागतम्' इति भणित्वा तृतीयः पुमान् ताभ्यां समं
गत्वासमप्रीत्या तरण्यामारुरोह । कियद्भिरपि दिनैर्वहनं तटं प्राप । तत्र पुत्रमित्रकलाधनधान्यादि24भिर्वस्तभिर्मिलितः सततमेव स सुखमनुभवन्नास्ते ।
24
24 भिर्वस्तु) अथास्योपनयः श्रूयतास दुरुत्तरः । यू: कुडारी भवेयुस्ते जीवाः र
य यष जलधिोरः संसारः स दुरुत्तरः । यः कुडङ्गो महाद्वीपः समानुष्यभवः स्मृतः॥१ 27 ये कुडल्ला निवासास्ते ये तत्र पुरुषास्त्रयः । त्रिःप्रकारा भवेयुस्ते जीवाः संसारवर्तिनः ॥२ 7
काकोदुम्बरिका यास्तु कान्तास्तास्तारलोचनाः। फलानि यानि तत्र स्युस्तान्यपत्यानि भूरिशः॥३ वृथाकृताशापाशास्ते या एवात्यन्तकोविदाः । दारिग्यदुःखरोगौघशकुनेभ्यो निरन्तरम् ॥ ४ यत्परत्र हितं स्वस्य तदेवायाति विस्मृतिम् । वैधेयानां गृहानेककार्यव्यापृतचेतसाम् ॥ ५ 30 यः पोतेशः स च गुरुर्निर्यामौ धर्मयोर्युगम् । या तरी तत्र दीक्षा सा यत्तीरं सा च निवृतिः॥६ संसारदुःखसंतप्तान जीवानुत्तारयन्ति ये । सर्वदैव महासत्त्वाः सर्वतत्त्वावलोकिनः ॥७ निन्धं मनुष्यजन्मेदं शोचनीयमनेकधा । मोक्षसौख्यं भजस्वेति ते वदन्ति यतीश्वराः॥ ८ 33 अभध्यजीवस्तत्रैको द्वीपेऽत्र नृभवे वदेत् । यत्सौख्यं स च मे मोक्षस्तत्तेन मम किं पुनः॥९ ब्रूते द्वितीयः संसारी दूरभव्यो मुनीश्वर । पुत्रमित्रकलत्रादिममत्वं त्यक्तुमक्षमः ॥ १० भव्यस्तृतीयो वदति श्रुत्वा सद्धर्मदेशनाम् । मनुष्यलोके कस्तिष्ठेद्गरिष्ठे दुःखबाधया ।। ११ 36 सप्ताङ्गराजि यदाज्यं प्राज्यं रम्या च संततिः। भवे भवे भवत्येव जैनदीक्षा कदापि न ॥ १२ ततो ममालमेतेन जन्मना दुःखजन्मना । समुद्यमं करोम्येष महोदयपदश्रिये ॥ १३ भूयो ऽप्यूचे कथामेतामुक्त्वा श्रीधर्मनन्दनः । भो वत्सा व्रतदृष्टान्तमाकर्णयत संप्रति ॥ १४ 39 ६४) तथाहि जम्बूद्वीपे ऽत्र क्षेत्रे भरतनामनि । देशो ऽस्ति मगधाभिख्यो वसुधामुखमण्डनम् ॥ १५
अनेकदेशविख्यातं श्रियामकः समाश्रयः। अस्ति राजगृहं तत्र नगरं नगराजितम् ॥ १६ 1) दीपे समायातस्तेन, B प्रचलितो. 2) 'भवार्जितविगतदुःकृते । भवार्जिताभितदुःकृते', Promit प्रेरितं. 3) Bom. ततो. 8) B सर्वतः for सर्वत्र,oom. एवं किल...फलोद्गमः ।. 13) ततोऽजीवत्रयोपि दुर्भनसो B ततोतीव त्रयोपि दुर्मनसो. 14)PB सोयात्रिकेन. 17) PB एतं or एन for एतत् , P एका च. 21) PB inter. भणित्वा or द्वितीयोऽपि. 24) Pom. स. 26)0 'घोरसंसारः 37) Pom. second ये, त्रिप्रकारा. 32)P जीवानुत्तीरयति । जीवानुत्तरयति. 33) After वदन्ति य P repeata सर्व देव महासत्त्वाः eto. to ते वदन्ति. 34 P leaves wome space after द्वीपेत्र नृभ and then continues with म मोक्षस्तरीन41)P "देशतिख्याती श्रेयामेक: