Kutchhma Jain Sanskriti Ek Drushtipat

Author(s): Nita Thakar
Publisher: Nita Animesh Thakar

Page 8

નિવેદન...
ચળકતાં શિખરોની છબી ગુજરાતના એક જિલ્લા તરીકે ભારતના નકશામાં આજે જેનું સ્થાન છે તે કચ્છ વસ્તુતઃ એક પુરાતન દેશ છે. રણ, પર્વત, જંગલ, ઘાસિયા મેદાન, ઢંઢ (પાણી ભરેલાં છીછરાં તળાવ), રેતાળ મેદાન - આવું ભૌગોલિક વૈવિધ્ય તો અહીં છે જ, સાથે ધાર્મિક અને સામાજિક વૈવિધ્ય પણ એટલું જ અહીં જોવા મળે. કચ્છની ખરી વિશેષતા તો છે – વૈવિધ્યમાં પણ એકતા. વિવિધ ધર્મો અને જ્ઞાતિઓ વચ્ચે સહઅસ્તિત્વ, સહિષ્ણુતા, સૌજન્ય, સૌહાર્દ વગેરે ગુણો જેવાં અને જેટલાં આ ભૂમિમાં વિકસ્યા છે તેવાં અન્યત્ર ઓછાં જોવા મળે. કચ્છની ભૂમિએ સંતો, સંશોધકો, વિજ્ઞાનીઓ અને પ્રવાસીઓને હંમેશાં આકર્ષ્યા છે. ૨૦૦૧ના ભૂકંપ પછી કચ્છના પ્રેમીઓ ના વર્ગમાં સમાજશાસ્ત્રીઓ, ભૂસ્તર શાસ્ત્રીઓ, પુરાતત્ત્વવિદો અને દેશવિદેશના સમાજસેવી જનોનો ઉમેરો થયો છે.
કચ્છ વિશે કે કચ્છના લોકો વિશે લખાય ત્યારે જૈન ધર્મનો સંદર્ભ તેમાં હોવાનો જ. જૈનો કચ્છની વસ્તીનો મુખ્ય અને આગળ પડતો હિસ્સો બની રહ્યા છે. કચ્છમાં જૈનો અને જૈન આચાર્યો-મુનિઓના પ્રદાન અને પ્રભાવ વિશે છૂટું છવાયું ઘણું લખાયું છે, આ બધી સામગ્રીને માળાના મણકાની જેમ એકસૂત્રે સાંકળી આપે એવા એક પુસ્તકની જરૂર હતી. એ જરૂરત પ્રસ્તુત “કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ - એક દષ્ટિપાત” પુસ્તકથી મહદંશે પૂરી થાય છે. કચ્છમાં જૈનોના ઈતિહાસ અને વર્તમાનનો એક આલેખ આ પુસ્તકમાં અંકિત થયો છે, જૈનોનાં પ્રદાનની એક સુરેખ છબી આમાં ઉપસી આવી છે. આ પુસ્તક દસ્તાવેજી સામગ્રીના આધારે લખાયું છે અને લખનાર એક અ-જૈન વિદુષી છે એ આ પુસ્તકની વિશેષતા છે. શ્રીમતી ડૉ. નીતાબહેનની સંશોધન રૂચિ તથા કચ્છપ્રીતિના એક સુફળ તરીકે સંસ્કૃતિરસિકોને એક સંગ્રહણીય દસ્તાવેજી પુસ્તક મળે છે.
ડૉ. નીતાબહેને જૈન ધર્મના પરિપ્રેક્ષ્યમાં કચ્છનો અભ્યાસ કરવાનું પસંદ કર્યું તેમાં તેમની ધર્મપ્રીતિ પણ પ્રતિબિંબિત થાય છે. જૈન ધર્મ અને જૈન સંસ્કૃતિના કચ્છ સંબંધિત અનેક પાસાને આવરી લેવાનો તેમનો પ્રયાસ ધ્યાનાર્ડ છે. લેખિકાની ચીવટ અને ચોકસાઈનો હું સાક્ષી છું. જો કે કચ્છમાં જૈન ધર્મજૈન સંસ્કૃતિ જેવા વિષયનો એક પુસ્તકમાં પૂરો આલેખ આપવો એ દુષ્કર જ