________________
ઉદારતાનો ઝરો............શ્રી મનવંતરાય મણિલાલ માનવ જીવનમાં ઉદારતા એ અમૂલ્ય સગુણ છે, જીવનને અજવાળનારી સંપત્તિ છે. રાજાભજની ઉદારતાને સ્પર્શત પ્રસંગ લેખક અહિ રજૂ કરે છે. લેખકને આવા આવા પ્રસંગ ચિત્રો રજૂ કરવાનો શોખ છે. લેખકની કલમ સરળ રીતે આવા શબ્દચિત્રોને ન્યાય આપે છે.
સં૦ મહારાજ આ રસ્તે જતાં આપણે એક નદી ન કરી, અને આથી જ જ્યારે મહારાજાએ નમસ્તે ઓળંગવી પડશે.’ અંગરક્ષકે મહારાજા ભેજને કહ્યું, કહ્યું. ત્યારે તેની વિચારમાળા તૂટી, અને ચાંકીને
“જે બાજુ આપણે જોઈએ છીએ તે બાજુ ?” બાઘાની માફક મહારાજ સામે જોઈ રહ્યો, અને રાજાએ પૂછયું.
તક્ષણે શો જવાબ આપવો, તેની ગૂંચમાં પડી જતાં હા નાથ !”
સહસા બોલી ઊ. નદી પાર કરી શકાય તેમ છે કે નહિ ?' 'નમસ્તે, મહારાજ નમસ્તે, શું આપ ?' હજી ભોજે શંકા કરી.
હમણાં જ વિચારમાળામાંથી જાગૃત થતું હોવાથી * સ્વામી, મને બરાબર ખ્યાલ તે નથી તેના બોલવામાં સંકલના કે ઢંગધડો ન હતાં. પરંતુ કદાચ...”
' હા, આ સુંદર પ્રભાતમાં શિકાર ખેલા * ઠીક. ચાલો. જોયું જાશે મહારાજા ભોજ નિકળ્યા છીએ.' બિચારા કઠિયારાએ પોતાને યોગ્ય અંગરક્ષકને અધવચ જ અટકાવતાં બોલી ઊઠયા. વિધિથી નમન કર્યું કે નહિ, તે પ્રત્યે બેદરકાર રહી
ઉયિની નગરીના અધિપતિ મહારાજાધિરાજ મહારાજા વિનમ્રભાવથી બોલ્યા. ભોજ અત્યારે શિકાર માટે નિકળ્યા હતા, સાથે એક બે કે છે ભાઈ !” મહારાજાએ આગળ ચલાવ્યું. અંગરક્ષક હતા, તેમના માર્ગમાં એક નદી આવતી ' બ્રાહ્મણ છું બાપજી?” કઠિયારાએ જવાબ દીધો. હતી, પરંતુ તે પાર કરી શકાય તેમ છે કે કેમ તે
બ્રાહ્મણ !” ભોજ અને અંગરક્ષકે એક સાથે વાતથી ઉભય અજ્ઞાત હતા. છતાં પણ ક્રીડારસમાં
આશ્ચર્ય સહિત બોલી ઊઠયા. પરવશ બનેલા રાજા આગળ વધ્યા. મહારાજ ! સામેથી કાઈ કયિારે ચાલ્યો
“હા નાથ, દિજ છું. મારે ખભે રહેલી જનાઈ આવતે જણાય છે'. અંગરક્ષક સામેથી આવતા
પણ તેની સાબિતિ આપે છે, વળી મારા કપાળમાં...' એક કઠિયારાને જોઈને બોલી ઊઠયો.
કઠિયારાએ પોતે બ્રાહ્મણ છે' તેમ સાબિતિ કરવા “હા, બરાબર છે, તેને માથે કાષ્ટ્રની ભારી છે.
માંડયું. ભેજ બોલ્યા.
બ્રાહ્મણ...અને .....કેઠિયારાનો ધંધે !” રાજા ' 'હા નાથ, આપણે જે દિશામાં જવું છે તે નવાઈ પામ્યા, બાજુથી જ તે ચાલ્યો આવે છે.”
હા નાથ, ઘણું વખતથી લાકડા કાપુ છું'. “ઠીક છે, આપણે તેને નદી સંબંધી પૂછી જોઈશ. બ્રાહ્મણ બોલ્ય. ભોજે ઉત્તર આપે અને અને આગળ વધ્યા. 'હે બ્રાહ્મણ ! આવી તારી દશા શાથી ?” નમસ્તે ભાઈ.” મહારાજા ભોજ બેલ્યા
' મારા બાપ, સમગ્ર મલકમાં કાંઈ આપ જેવા સામેથી આવતે કઠિયારે કોઈ ઊંડા વિચારમાં બધા જ વસતા હશે મારા નાથ, જાણે કે બ્રાહ્મણ ગરકાવ હતું, અને તે વિચારની જ ધૂનમાં સામેથી પોતાના મૂળ સ્વરૂપમાં આવતું હોય તેમ બોલ્ય. અશ્વ પર આરૂઢ થઈ આવતા મહારાજાને તેણે જોયા “એટલે ?' રાજાની પ્રબોત્તરી ચાલુ રહી. ન હતા. પિતાને આવતા વિચારોની પરંપરામાં તેણે “ એટલે તે મહારાજ, આ પરિણામ આપ સામેથી ચાલ્યા આવતા અવંતિનાથની પણ દરકાર નીરખી રહ્યા છે,'
