________________
કયાણ માર્ચ-એપ્રીલ : ૧૯૫૨ : ૬પ : નથી. એવી વાત સાચી હોય તે પણ જતી છે, ને તેથી ઘણાંજ અહિતિને તે અનુભવે છે. કરવા જેવી છે.
આવી વાતનું પ્રમાણ પણ ઘણું છે. પિતાનું (૩) સદભૂત-સામાન્ય વાર્તા. હિત ચાહનારે આવી વાર્તાઓથી વેગળું રહેવું
આ વાર્તાનો પ્રકાર વિશ્વમાં જબરોજ એ અતિ આવશ્યક છે. બનતા બનાવને આશ્રયીને છે. માણસ ખાય (૬) અસદભૂત-સામાન્ય વાર્તા છે, પીવે છે, ઊંઘે છે, જાગે છે વગેરે સદુ- કાલ્પનિક પાત્રની વાર્તા હોય પણ તે ભૂત છે, પણ તે સર્વ વાર્તાથી નથી તે એવી જાઈ હોય કે નતે તેથી કઈ વિશિષ્ટ વિશિષ્ટ લાભ કે નથી વિશિષ્ટ ગેરલાભ, આ પ્રેરણા મળતી હોય કે નતે કેઈ ગેરલાભ સામાન્ય કેટિની સદ્દભૂત વાર્તાથી સમય વ્યય થત હોય, આવી વાતે લાભદાયક નથી, પણ સિવાય અન્ય કોઈ ફળ મળતું નથી, એટલે તેવી એક બીજી રીતે ત્યાજય પણ છે, કારણ કે વાર્તાઓને ત્યાય કહેવી કે ન કહેવી એ પ્રશ્ન અસદ્દભૂત વાત પણ વાચકને થોડો સમય બાજુએ રાખીએ તે પણ ઉપાદેય તે નથી, સદ્ભૂતપણુનું ભાન કરાવે છે. અસતને એ નિર્ણિત છે.
સદ્દભૂત સમજવું એ અનિષ્ટ છે. (૪) અસભૂત-હિતકર વાર્તા.
(૭) મિશ્ર હિતકર વાર્તા. . જે વાત બની ન હોય પણ ઉપજાવી આ વાર્તાઓમાં આવતાં પાત્રો જે કે કાઢી હોય તે અસભૂત કહેવાય છે. બીજી સદભૂત હોય પણ તેમાં વર્ણવાયેલી હકીકત રીતે કદાચ બની હોય પણ તે કઈ પ્રમાણથી બધી તે પ્રમાણે બની હોય એમ નહિં. રજી પૂરવાર ન કરી શકાતી હોય તેને પણ અસદુ- કરનારે હકીકતો કેટલીક પિતાની કલ્પનાથી ભૂત વાર્તાને પ્રકાર કહી શકાય, અને જો બહેલાવી હોય. કેઈ હકીકત જે રૂપે બની એમ ન હોય તે ગમે તેવી કોઈ પણ કાપ હોય છે. ત્યારબાદ કાળ અને દેશમાં રહેવા નિક વાત આ અપાર વિશ્વમાં કઈ પણ સાથે તેમાં અનેક મિશ્રણો થતાં જાય છે, એ કાળે ન બની હોય એમ ન કહી શકાય. દેખીતી વાત છે. એવાં મિશ્રણવાળી વાર્તા અમુક હિતકર વિષને પુષ્ટ કરવા માટે ઓ હિતકર હોય તે તે ઉપાદેય છે. એટલું જ કાલ્પનિક પાત્રો દ્વારા તેના લાભ વર્ણવવા નહિં પણ તે મિશ્રણ થયેલી છે. એવું પણ. તે અદ્ભૂત હિતકર વાત છે, આ વાતો એ અંગે વ્યકત કરવાની સામાન્ય આશ્રયીને લાભદાયક હોવાથી ઉપાદેય છે.. . -- જરૂર નથી. એમ કરવાથી તેના હિત કરવાના
(૫) અસદભૂત અહિતકર વાર્તા સામર્થ્યને ધકકે લાગે છે ને તેથી કઈ
ઉપર પ્રમાણે વાર્તાનો આ પ્રકાર છે. ફાયદો નથી. ફકત આમાં પાત્રની હકીકત એવી હોય છે, (૮) મિશ્ર-અહિતકર વાર્તા. કે જેથી સાંભળનાર કે વાંચનારને લાભ નથી ઉપર પ્રમાણેને આ પ્રકાર છે. ફક્ત આ મળતે, કેવળ મલિન વૃત્તિઓના ઉશ્કેરાટ વધે પ્રકારમાં મિશ્રણ એવાં થયાં હોય છે, જેથી વાર્તા
