________________
0
શ્રીમન મહાવીરના શરીરનું વર્ણન
શ્રીમદ્ મહાવીરના શરીરનું વર્ણન. સહાથ પ્રમાણે, સમ એટલે તુલ્ય ચતુરસ્ત્રના મસ્તક પર શિરેજ-વાળ છે એવા શ્રી મહાસંસ્થાન (આકાર)માં સ્થિત, વજઋષભ નારાચ સં-: વીર છે. ( વિશેષે ) ભગવંતની કેશાંતભૂમિવાળ હનન (પ્રથમ સંતનન) વાળા, અનુકૂલ જેને વાયુ ઉગવાની મસ્તકની ભૂમિ-દાડિમના ફુલ જેવી વેગ-શરીરાંતવતી વાયુ વેગ છે તેવા, કંક ના અને લાલ સુવર્ણ જેવી નિર્મલ તથા સ્નિગ્ધ છે; મના પક્ષીના જેવી ગ્રહણ-ગુદાશય છે (નીરોગ મસ્તકપ્રદેશ ઘન, નિબિડ અને છત્રાકાર છે; લલાટ વર્ચસ્વથી) જેની એવા, કપોત પક્ષીના જેવો જેનો ઘણુ વગરનું, અર્ધચંદ્ર સરખું કાંતિવાળું, શુદ્ધ અને પરિણામ-આહાર પાક છે એવા (પતની જઠરાગ્નિ સમ છે; મુખ ચંદ્ર સમાન પૂર્ણ અને સૌમ્યગુણયુક્ત પાષાણ લ પણ પચાવે છે એવી જનશ્રુતિ છે), છે; કણે સુંદર અને પ્રમાણુવાળા છે; શ્રેત્રે સારા શકુનિ નામના પક્ષિ જેવી પોસ-અપાનદેશ પુરૂષો- છે. કપોલ પ્રદેશ પુષ્ટ અને માંસલ છે; ભવાઓ નમેલા સર્ગથી નિર્લેપ હોય છે તેવા તથા પૃષ્ઠ–પીઠ અને ચાપ જેવાં સુંદર, કાળાં વાદળાંની શ્રેણિ જેવાં આછાં ઉદર વચ્ચેનું અંતરાલ-પડખાં, અને ઉરૂ-જધા બંને કાળાં અને સ્નિગ્ધ છે; નયને વિકસિત પુંડરીક કમલા પરિણત એટલે વિશિષ્ટ પરિણામવાળાં સુજાત છે સમાન છે; અક્ષ-પાંપણવાળી આખ, વિકસિત જેનાં એવા, પા અને ઉત્પલ (નીલ કમલ) બંનેનાં કમલ સમાન વેત અને પાતળી છે, નાસિકા ગરૂડ ગંધ જેવા નિઃશ્વાસ-શ્વાસ વાયુથી સુગંધી વદન જેનું જેવી દીધું, સરલ અને ઉન્નત છે; ઓબ્દો ઉપસ્થિત છે તેવા, છવી એટલે છવિમાન-ઉદાત્તવર્ણ-સુકુમાર શિલ પ્રવાલ અને બિંબફલ જેવા (રક્ત) છે; દાંતની ચામડીવાળા અંતક વગરના–રોગરહિત-નીગ ઉત્તમ શ્રેણિ શ્વેતચંદ્ર, સર્વ નિર્મલ પાણી, શંખ, ગોક્ષીરપ્રશસ્ત અતિત (પાઠાંતર અતિ શ્રેય એટલે અત્યંત ગાયનું દુધ, ચંપકનું પુષ્પ, જલનાં બિંદુઓ અને પ્રશસ્ય) નિરૂપમ જેનું પલ એટલે માંસ છે (પાઠ- મૃણાલિકા જેવી જોળી છે; દાંતે અખંડ, અસ્ફટિત, તર તલ એટલે રૂપ જેનું છે) એવા, સ્વલ્પ પ્રયત્નથી અવિરલ, સુસ્નિગ્ધ અને સુજાત છે; અનેક દાંતે એક જે ચાલ્યું જાય તે યલ્લ તેવા મલવાળા કલંક (દષ્ટ દાંતની શ્રેણિ સમાન છે; તાલવું અને જીભ અગ્નિથી તિલકાદિ), સ્વેદ, રજ-રેણુ તેના જે દોષ-મલિનપણું ધમેલ, તપ્ત સુવર્ણ સમાન લાલ છે; મિશ્ન-દાઢી અવતેનાથી વજિત જેનું નિરૂપલેપ શરીર છે એવા, સ્થિત અને સુવિભક્ત છે; હનુક-હડપચી પુષ્ટ, છાયા-દીપિથી ઉતિત-પ્રકાશિત જેનાં અંગેઅંગ સંસ્થિત અને પ્રશસ્ત શાર્દુલ સમાન વિપુલ છેઃ છે એવા, ઘનનિચિત-નિબિડ ઘનબદ્ધ-અયોધનવત શ્રાવા-ડાક ચાર અંગુલ પ્રમાણુવાળી અને ઉત્તમ નિચિત સુબદ્ધ-સુષ્મ સ્નાયુબદ્ધ લક્ષણાત-પ્રશસ્ત
શંખ જેવી છે; ખભા સારા મહિષ વરાહ સિંહ લક્ષણવાળું કૂટ એટલે પર્વત શિખરના આકાર જેવું શાર્દૂલ વૃષભ અને ઉત્તમ હસ્તિ સમાન પરિપૂર્ણ અને પિડિક એટલે પાષાણુપિંડિક જેવા અગ્ર જેવું (ઉષ્ણીશ વિશાલ છે; ભુજા ધુંસરા જેવી પુષ્ટ, આનંદદેનારી, લક્ષણવાળું ) શિર જેને છે તેવા, શાલ્મલી (વૃક્ષ) પીવર, પ્રકષ્ટ-પંચામાં સંસ્થિત, સુશ્લિષ્ટ, વિશિષ્ટ ના ફલ જેવા ઘનનિચિત-અતિ નિબીડ અને સ્ફટિત અને ઘણું સ્થિર સંધિવાળી તથા સારા શહેરના એવા મૃદુ-સુકુમાર વિશદ-વ્યક્ત પ્રશસ્ત સૂમ લક્ષણ ગોળ પરિધ-ભગળ સરખી છે; બાહુ કાંઈક લેવા વાળા સુગધી સુંદર મજમેચક (રત્ન વિશેષ) જેવા માટે પરિઘની પેઠે લાંબી કરેલ ભુજગેશ્વર (સર્પ)ની ભંગ જેવા યા નલ (નીલીવિકાર) જેવા-(અથવા ફણા સમાન દીર્ધ છે; હસ્ત રક્ત તળીયાથી ઉપચિત, ભગનૈલ જેવા) કાજળ જેવા પ્ર૯ષ્ટ ભ્રમર ગણુ જેવા મૃદુ, માંસલ, સુજાત, લક્ષણેથી પ્રશસ્ત અને નિછિદ્ર સ્નિગ્ધ સમૂહ જેને છે એવા નિચિત-નિબોડ કુંડાળા છે; અંગુલિઓ પુષ્ટ અને કમલ છે; નો આતા વાળા પ્રદક્ષિણાવર્ત ગાળ ગુંચળા વાળા એવા જેના મૃતામ્ર તાંબાની પેઠે થેડા લાલ, પાતળા, પવિત્ર,
