________________
201412-Superman પણું શી જરૂર છે? આજે આપણી ગતિ ધ્યેયને પણ હું આડકથનમાં ઉતરી પડ્યો. હું એ પ્રશ્ન છડી આડે રસ્તે ઉતરી ગઈ છે. જીવનને માટે જ પાસે હતો કે શ્રી મહાવીરને જે જે પીડાઓ સહવી શાસ્ત્ર અને ક્રિયાઓ છે, એ ભૂલી જઈ શાસ્ત્રો અને પડી છે હેમાંની દેવકૃત પીડાએ કઈ જાતની હોવી ક્રિયાઓ માટે જ જીવનને ખર્ચી નાખીએ છીએ. જોઈએ. આ પ્રશ્નના મનન માટે સંગમ દેવના ઉપકીટવત્ જીવનમાંથી વિજેતાનું-“જિન”નું જીવન કેમ દ્રવવાળા પ્રસંગનું વર્ણન તપાસીએ. આ દેવ છ માસ પ્રકટાવવું એ વ્યક્તિ અને સમાજનું ધ્યેય' તેવું સુધી મહાવીરની પાછળ પડ્યો હતો. પહેલી રાત્રીએ જોઈએ-હેને બદલે વ્યકિતઓના, નાના, કાર્યોના, હેના ત્રાસનું કારણ કેમ બન્યું તે લખતાં ગ્રંથકાર વિચારોના સન્માન અને પૂજનમાંજ આપણી રહી જણાવે છે કે, શ્રી મહાવીરે અઠ્ઠમ તપ કરીને પહેલી સહી શક્તિઓ અને આયુષ્યને વ્યય કરી નાખીએ રાત્રીએ પોલીસ નામના ચૈત્યમાં પ્રવેશ કર્યો” છીએ. મૂળ સૂત્રગ્રંથનેય સંક્ષેપ થવાને બદલે એ વખતે તેઓ જે સ્થિતિમાં ઉભા રહ્યા હેનું સૂત્ર પર સેંકડોગણું ટીકાઓ અને વિવેચને વર્ણન આપતાં કહ્યું છે કે, જાનુ સુધી ભુજા લંબાવી, કરવામાં આપણે “મહત્વ” માન્યું. પછી તે ટીકાના શરીરને જરા નમાડી, ચિત્ત સ્થિર કરી, નિર્મષ વળી ભાષાન્તરો આદર્યા ! વળી તે ઉપરથી વિસ્તાર રહિત ને રૂક્ષ દ્રવ્યપર દષ્ટિ ઠેરવી પ્રભુએ રાત્રી ચાલ્યો! વર વગરની જાન એટલી વિસ્તૃત થતી ગઈ એ રીતે વ્યતીત કરી. હવે આ તે ખુલ્લું છે કે આ કે અત્યારે જે વર પ્રગટ થાય તો હેને પિતાના અમુક યોગ મુદ્રા યોગાસન-પડિમાનું ખ્યાન છે. જાનૈયાઓને પીછાનવાનું પણ મુશ્કેલ થઈ પડે! અને એ પરથી બુદ્ધિમાને હમજી લેવું જોઈએ કે આમ તો આપણે પરિગ્રહ મટાડવામાં આત્મવિકાસ અહીં જે ચૈત્યનો ઉલ્લેખ છે તે આંતરિક ચિત્યનેજમાનીએ છીએ, અને ધર્મશાસ્ત્રોને પરિવાર વધારી ચિત્તની અમુક દેશાનો ઉલ્લેખ છે. (ચેત્ય શબ્દ દેવામાં પરિગ્રહ છે એમ કાઈ કહે તે એ પણ સ્થલ તેમજ સૂમ બને અર્થે વપરાય છે. જુઓ આપણને અસા-પાપ રૂપ લાગે છે,એટલે બધે કેશ; એમાં ચયને અર્થ Meditation-ધ્યાન પણ આપણી વૃત્તિઓ પરિગ્રહપ્રેમી થઈ ગઈ છે. વ્યવ- છે.) એ ધ્યાનનો પ્રકાર કર્યો હશે તે, ઈદ્ર દેવસભામાં હારૂ દૃષ્ટિથી કેાઈ વિચાર કરશે તે પણ તુરત હમજી
કરેલી પ્રશંસાના શબ્દોમાંના “ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ કે શકશે કે, હજારે જૈન ગ્રંથ એક સ્થાને એકઠા
ભાવમાં કોઈ પ્રકારે પણ બુદ્ધિનો પ્રતિબંધ નહિ કરકરવા જેટલાય કોઈ પાસે આજે પિસ નથી; તે
નાર” એ શબ્દો પરથી સૂચિત થાય છે. આ ધ્યાનને પછી એ ગ્રંથોના સંશોધન, ભાષાતર, ટીકાકરણ
પરિણામે તમામ દ્રવ્ય-ખુદ પૃથ્વી ક્ષેત્રમાં, ક્ષેત્રકાળમાં, આદિના કાર્યની તે વાતે શું કરવી ? અને કદાચ કોઈ દેવ સહાય કરે અને સુવર્ણ વૃષ્ટિ કરે તો પણ
કાળ ભાવમાં, ઘલાઈ જઈ “ભાવ” માત્ર ઉભો રહે આટલા બધા ગ્રંથનું, સંશોધન, ભાષાન્તર, ટીકા છે અને તેથી અસ્તિત્વને પગ મૂકવાનું સ્થાન જ ન કરવા માટે સેંકડો વર્ષો સુધી સેંકડો પંડિતોએ કામ
રહેતાં ભયંકર સ્થિતિ થઈ પડે છે. જ્યારે “ભાવ” કરવું પડે અને તે છતાં-તે બધું થઈ રહ્યા પછી પણ- ૫ણ આત્માના દીપકમાં પડી ખાખ થાય ત્યારે કાંઈ આપણે કબુલ કરવું પડશે કે આ તો આપણે વર અલૌકિકજ અનુભવ થાય. પણ તે સ્થિતિની જરા વગરની જાન જોડી હતી ! કારણ કે બધા ગ્રંથે પાછલી સ્થિતિ અતિ ભયંકર હોય. એક તરફ દ્રવ્ય, મૂળે તો છાએ જ લખ્યા હતા ! કોઇને પરમ ક્ષેત્ર, કાળ, બીજી તરફ કાલાતીત દશા. એ બે તવના સાક્ષાત અનુભવ નહોતું. ત્યારે અલંકારો
દશાને વિવેક-ભેદ-ભાન કરાવનાર “ભાવ” એ “ભાવ”જ અને ચમત્કારો અને પૂજ્ય પૂજકનાં અભિમાનને
“સંગમ. દરેક સંગમ (Contact) પીડાકારી હોય છોડી જીવનને લાગે વળગે એવું ધાર્મિક સાયન્સ છે, કે જે પીડાને અંત આનંદની લાગણીમાં આવે છે. ઉપજાવી કહાડવા પર શા માટે આજથી લક્ષ ન આપવું [ અમે ટીકા વગેરેની સંપૂર્ણ જરૂર અને
શ્રી મહાવીના ચિત્તરૂપી આકાશમાં સંગમ દેવ ઉપયોગિતા માનીએ છીએ. તંત્રી 1
પ્રગટતાં જ પહેલાં તો એણે “રજની વૃષ્ટિ કરી”,
