________________
તંત્રીનું વક્તવ્ય
c૧ કે “ શ્રી મહાવીરની જીવનકથામાં ઘણી ચમત્કાર પણ લખી શકાશે અને તે દ્વારા શક્ય તથ્થાર્થ પણ વાત આવે છે અને એક વાત જે શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યે મેળવી શકાશે. શરૂઆતમાં “આચાર’ અંગ નામના ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરૂષ ચરિત્રના ૧૦ પર્વના ૧૨ મા પ્રથમ અંગમાં શ્રી વર્ધમાન સંબંધે જે હકીકત મળે જગના લાક 9 થી ૯મી લાક સુધીમાં અભય છે તે જણાવી શકાય તેમ છે. ત્યાર બાદ બીજાં કુમારના પ્રશ્નપૂર્વક મહાવીરના શ્રીમુખદ્વારા રાજા અગમાં જ્યાં જ્યાં શ્રી વીર સંબંધે છૂટું છવાયું કુમારપાલને અને પિતાને ઉલલેખ કરાવ્યું છે તે કથન છે તે પણ સંગ્રહી શકાય તેમ છે અને એ કેવી રીતે સંભવિત અને શ્રદ્ધેય થઈ શકે તે રીતે ઉપર જણાવેલ તમામ ગ્રંથમાં મળતી શ્રી વીરને ઉલ્લેખમાં અણહિલપુરનું નામ, કુમારપાલનાં વખાણ, લગતી હકીકત ક્રમપૂર્વક આપવાની અતિ જરૂર છે.” અને કુમારપાલના સમયે થયેલ કાઈ એક બ્રાહ્મણનું એ ઘણી આનન્દની બિના છે કે આપણા પૂજ્ય નામ સુદ્ધાં લોકાતીત પુરૂષ પાસે કહેવરાવ્યું છે. શ્રા
મુનિ મહારાજેમાંથી કેટલાકની શ્રી વીરચરિત્ર સમ હેમચંદ્રના મહાવીર ચરિત્ર સિવાય બીજા પણ ઘણું
સુંદર લખવા-લખાવવા પ્રત્યે ઉત્તમ ભાવના થઈ છે. ગ્રંથોમાં શ્રી મહાવીરની કથા આવે છે, પણ તેમાં મતિ મહારાજ શ્રી કલ્યાણવિજયજીએ તે કેટલાક ક્યાંય રાજા કુમારપાલને કે આચાર્ય હેમચંદ્રને શ્રી
પ્રકરણે પોતે લખ્યાં છે, પરંતુ તે હજુ વ્યવસ્થિત મહાવીરે સંભાર્યા હોય, એવું જણાતું નથી. (આવી
- આકારમાં મૂકાયા નથી તેથી તે બહાર પડવાને વાત હેમાચાર્યો દાખલ કરવાને શુભ હેતુ રોજ સમય જોઈશે. મુનિ મહારાજથી દર્શનવિજયજીને કુમારપાલને ખુશ કરવાને યા તેને અમર કરવાને
તુ તે લખવાની પૂરી તાલાવેલી લાગી છે અને તે માટે
? અને તેથી તે દ્વારા જૈન શાસનને લાભ પહેચાન ,
* અભ્યાસ આદિની તૈયારી કરી રહ્યા છે. મુની મહાડવાને હોઈ શકે એમ સમજી શકાય, પણ તે એતિ
રાજશ્રી હેમાંશવિજય પતાના ગત જેઠ સુદિ ૧૦ હાસિક તથ્ય તરીકે તે શોધક લેક ને સ્વીકારે એ ના પત્રમાં અમને જણાવે છે કેદેખીતું છે.)
- “મહાવીર જયંતી નિમિત્તે નિકળેલ જન યુગના - આ પ્રમાણે ઉક્ત વિચારકના વિચારે છે છતાં વિશેષાંકને જોઇ વાંચી અને વંચાવી મેં ઉજવલ પણ સાથે તે જણાવે છે કે “જે અત્યાર સુધીમાં આનન્દ પ્રાપ્ત કર્યો. ખાસ કરી તમે મહાવીર ચરિઉમેરાઈ ચૂકેલી વાર્તા હોય તેથી મહાપુરૂષના જીવ- ત્રના લેખક થવાને વિચાર કર્યો એવું જાણી પૂર્વના નને યથાર્થ રીતે આલેખવું તે એક અશક્યાનુષ્ઠાન આનન્દ કરતાં આનાથી વધારે પ્રમોદ થયો છે, કારણ જેવું છે તે પણ પરમ કાણિક શ્રી વર્ધમાનમાં કે પ્રસ્તુત વિચાર મારા મનમાં લગભગ એક વર્ષથી વર્ધમાન થતી મારી શ્રદ્ધા તેના યથાર્થ જીવનને પ્રકા
થતા મારી શ્રદ્ધા તેના યથાર્થ જીવનને પ્રકા- રમી રહ્યો હતો. વિચારની પ્રસ્તાવના રૂપે તમારી શિત થયેલ જોવા આજ ઘણું સમયથી તલસી રહી પ્રયાસ જોઈ મને પ્રમોદ કેમ ન થાય? પ્રશસ્ત અને છે. એ તૃષ્ણ તે સર્વીશે શમે ત્યારે ખરી?
મહાભારત જેવા મહાકાર્યના પ્રારંભમાં તમને ધન્યત્યારે હવે શું કરવું? તેના સંબંધમાં તે વિચા- વાદ ઘટે છે. અને સુયોગ્યત્યા સમાપ્તિમાં સહસ્ત્રી: રક ગ્ય રીતે સ્પષ્ટતાથી કહે છે કે “જન ગ્રંથે ધન્યવાદ ઘટશે. આના વિષે હું મારી અલ્પ બુદ્ધિ ઉકા વેતામ્બર સાહિત્યનાં અંગ, ઉપાંગ, મૂળ, પ્રમાણે અનુભવજનિત કંઈક લખવા પ્રવૃત્ત થાઉં છેદ, નિર્યુક્ત, ભાષ્ય, ચૂર્ણ, અવિચૂર્ણ, ટીકા, પન્ના, છું. મારું લખાણ તમને કેટલા અંશમાં સહાયક અને ચરિત્ર આદિમાં, અને દિગંબર સાહિત્યના નિવડશે તેને ખુલાસો તો તમારા અનુભવથી નિક પુરાણ આદિ ગ્રંથામાં, તેમજ બૌદ્ધ ધર્મના પિટક ળ રહ્યા, પણ મારે તે પૂર્ણ સહાયક ભાવનાથી ગ્રંથમાં શ્રી મહાવીર વિષે જ્યાં જ્યાં જેટલી જેટલી પ્રવૃત્તિ કરવી રહી.” હકીકત મળી આવે છે તે બધીને સંગ્રહ કરવાનું “જેમ જેમ બુદ્ધિવાદની ઉમર વધતી જાય છે પહેલાં પ્રથમ હાથ ધરવું ઘટે કે જેથી શ્રી વીર સંબંધે તેમ તેમ લોકેની રૂચિ, પૂર્ણ આદર્શ ભૂત ભ૦ મહાવિશેષ મનન કરી શકાશે, તે પર અવલોકન વીરના અનન્ય ચરિત્ર, તત્ત્વો અને તેમના ગુણ
