________________
Go
જૈનયુગ
ભાદ્રપદ-આધિન ૧૯૮૨
રગ સિવાય એળખી શકતી નથી. આવી સ્થિતિમાં ભાવનાથી અનેક વાતા ઉમેરાઇ જાય છે કે જે મહાપુરૂષાનાં જીવનચરિત્રને કાઈ પ્રકારના ભેળ-પૈકી કેટલીક તે અસ્વાભાવિક અને નિમૂ ળપ્રાય સેળ વિનાનાં ન મળી શકે એ સ્વાભાવિક છે. સ્પષ્ટ જણાઇ આવે. આવી વસ્તુસ્થિતિમાં ચિરત્રની ચરિત્રતા ઉપર કલ્પિત વાતાના રંગ ચડવાથી તે દ્વારા તપ્રિય સત્યશોધકને કાષ્ટ ખાસ લાભ મળી શકતા નથી. ઉલટું જ્યારે તે કથા તર્કની કસેાટીએ કસવામાં આવે છે ત્યારે શેાધક નિરાશ થઇ અશ્રદ્ધાના વસળમાં ઘેરાઈ જાય છે.
:
વસ્તુતઃ અલૈાકિક પુરૂષની ઓળખાણ માટે તેની આચરણાની વાતેાજ પૂરતી છે, પરંતુ જન સમુદાયની નજર તે આચરણા સુધી ન પહેાંચતી હાવાથી સમયજ્ઞ ડાહ્યા પુરૂષ! જન-કલ્યાણને ઉદ્દેશી તે અલૈાકિક પુરૂષને ઓળખાવવા, તેમાં પૂજ્યભાવ પેદા કરાવી, તેનું આચરણ અનુકરણીય મનાવવા, તેના જીવનમાં બીજી સેળભેળવાળી નવી વસ્તુ ઉમેરી ઢે છે. [ આજ રીતે કાઈ વસ્તુના પ્રતિપાદન માટે તેના ફળાદિ સંબધે એવી એવી વાતા કલાકાર તરીકે તેના પ્રતિપાદન કરનારા મૂકે છે કે તે વસ્તુની વધુ પુષ્ટી થાય, તે શ્રદ્ઘાળુ Àાતાઓ પર અસર પડે. ] જેમ જૈન સિદ્ધાંતમાં કર્મ બંધનની વ્યવસ્થા ‘મન પત્ર મનુષ્યોળાં હ્રારભં વધ માત્ત્વા: એ સૂત્ર ઉપર નિર્ભર છે. હવે તે છતાં એટલે કર્મના પરજ અંધ અને મેાક્ષના સંપૂર્ણ આધાર હાવા છતાં માત્ર લાલચથીજ સાચણુ પાળનાર, કલાકાંક્ષી અને બહિર્દી લેાકાને માટે (જાણે ખરાખર તાળીનેજ કહેવામાં ન આવ્યું હેાય તેમ) કહેવામાં આવે છે કે, અમુક પ્રવૃત્તિમાં આટલું પુણ્ય છે—અમુક કરનાર તા અવશ્ય વૈમાનિક દેવ થાય, અમુક પુસ્તકને અમુક વખત સુધી સાંભળનાર મનુષ્ય મુક્ત થઇ જાય, અને વગેરે વગેરે. આજ રીતે ગગામાં ન્હાવાથી કે અમુક તીર્થની યાત્રાથી કે અમુક યજ્ઞાદિ ક્રિયા કરવાથી કે ગ્રહશાંતિ કરવાથી આમ થાય. છે ને તેમ થાય છે એવું જૈનેતર ધર્મીમાં પણ કહેવામાં આવે છે. આમ દરેક ધર્મોમાં લાકસંગ્રહ કરવા જતાં કેટલુંક એવું પણ સાહિત્ય લખાયું છે કે જેમાં તેના લખનારામે એ અતિશયાક્તિપૂર્ણ, કર્મીના અવિચલ સિદ્ધાંતથી બાધિત અને અસ્વાભાવિક પ્રવૃત્તિઓથી ભરપૂર એવી વિચિત્ર કથાએ પણ લખી છે.
આવીજ રીતે અલૈાકિક પુરૂષની જીવનકથા સંબંધે પણ બહુ બન્યું છે, અર્થાત્ અલૌકિક પુરૂબેાનાં જીવનચરિત્રામાં પણ લાકસંગ્રહ કરવાની
‘ક્રિશ્ચિયન લેાકાએ પાતાના મહાપુરૂષતુ. આંત રજીવન નહીં જોઇ શકનાર બાહ્યદર્શી લેાકેાના મુગ્ધ મનને વિસ્મિત બનાવી તે મહાપુરૂષ તરફ ભક્તિભાવ ઉત્પન્ન કરાવી ક્રાઇસ્ટના કુમારી કન્યાને પેટ અવતાર કરાવ્યા એમ કેટલાક ખુદ ક્રાઇસ્ટના વિચા રક–અનુયાયીઓ માને છે. કૃષ્ણના પૂજકાએ બાલક કૃષ્ણ પાસે કાલીય નાગનું દમન કરાવ્યું, ગાવર્ધન પર્વત ઉંચકાવ્યા અને પૂતનાના નાશ કરાવ્યા એમાં બાળકમાં અલૌકીક ચમત્કાર બતાવ્યા અને • ચમત્કાર વિના નમસ્કાર નહિ ' એ ન્યાય સાધ્યેા. આજ ન્યાય પ્રમાણે બાળક વર્ધમાન દ્વારા મેરૂ પર્વત કપાવ્યા, તેને ઘેર દેવન્દ્રો આવ્યા તે તે દ્વારા સુવર્ણ અને રહેનેા વરસાદ વરસ્યા, એ સધળી વાર્તા મૂકવામાં આવી છે એમ કાઇ પણ તર્કપ્રધાન શોધક માને તે તેને આપણે શું કહેવું?
• ઘડીભર આ માટે કાઈ વિચારશીલ એવા જવાબ આપી શકે કે જે સ્થૂલદર્શી લાકે કલ્યાણુના ચ્છુિક છે, પણ ખાદ્ય દૃષ્ટિ હૈાવાને લીધે કાઇ સત્પુરૂષને ઓળખી શકતા નથી અને તેથી તેવા સત્પુરૂષના આલંબન વિના પોતાનું કલ્યાણ સાધી શકતા નથી–એવા લેાકેાને માટે ઉપર જણાવેલ ચમત્કાર પૂર્ણ વાતા કદાચ ઉપયોગી હાઈ શકે,
(કોઇ એમ કહે કે આપણે સ્થૂલ દૃષ્ટિ વાળા સૂક્ષ્મ વાર્તાને–ચમત્કારિક વાતોને સમજી ન શકીએસાધ્ય કરી ન શકીએ અને સાધ્ય થતી જોઈ ન શકીએ, તેથી અનંત શક્તિવાળા સંપૂર્ણ જ્ઞાનના આવિર્ભાવવાળા મહાપુરૂષા મનુષ્યાત્તર કાર્ય ન કરી શકે એવું કેમ કહેવાય ? મહાપુરૂષામાં ચમત્કાર હાય જ. પણુ આ માત્ર શ્રદ્ધાનો વિષય થઇ શકે. )
