Jain Shwetambar Conference Herald 1919 Book 15

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 8

કેન વેતાંબર કોન્ફરન્સ હેરલ્ડ, andgiri ) ને સો -િપ્રા. જિરિ નામ મળેલું સંભવે છે. એ બે નામેપકી પહેલું, આ પર્વત (અર્થાત ગુમારપર્વત) અને તેનું લલિતેન્દુ ગુફાવાળું પાંખું, એવા સામાન્ય અને વિશેષ અર્થમાં વપરાતું થયું અને બાજૂ અવશિષ્ટ વિશેષ અર્થમાં, એટલે કે આખા કુમારપર્વતના બીજા પાંખાના અર્થમાં વપરાયું. આમ મારું ધારવું છે.
ઉપર આપેલા ચોવીસ તીર્થંકરની પ્રતિષ્ઠાના લેખને કુમારપૂર્વત તે Khandgiri પાખું એમ એક શોધક સમજે છે. ઉપરાંત તે વિદ્વાન હસ્તિગુફાના લેખના ઉપલબ્ધ કુમાર પર્વત પાઠને વળગી રહી, ઉદ્દિષ્ટ ગુમારર્વત તે Udaygiri પાંખું એવો તર્ક દેડાવે છે, પરંતુ મારા મનને તે કંઈક વાંધા ભરેલૂ લાગે છે. આખા પર્વતને Kha| ndgiri કહો કે તેના લલિતેગુફાવાળા પંખાને, તેમાં કંઈ બાધ નથી. લેખમાંની કુમા
પર્વત સંજ્ઞા એકને તેમ જ બીજાને લાગુ પાડી શકાય એવી છે. વ્યવહારમાં Khandgiri નામ પણ એક સરખી રીતે બંનેને લાગુ પડાય છે. તેની સાથે યુ પર્વત અને Khandgiri શબ્દો વચ્ચે એક પ્રકારનો સંબંધ મેં પોતે જ ઉપર દર્શાવેલ છે. આ રીતે Khandgiri પાંખાને કોઈ કુમારે કહેવા માગે, તો કહેવાય એવું છે. પણ મિ. બેનરજી શા આધારે Udaygiri પાંખાને કુમાર પર્વત ધારી લે છે, તે સમજાતું નથી. Khand અને કુમાર શબ્દ એક પ્રકારને સંબંધ ધરાવે છે. Udaygiri અને કુમાર શબ્દ વચ્ચે તેને ગંધ પણ શોધ્યો જડતો નથી. લલિતે—ગુફાવાળા લેખથી Khandgiri અને કુમાર્વતની એકતા સિદ્ધ થાય છે Udaygiri અને કુમારનું તાદામ્ય પ્રતિપાદિત થતૂ નથી. Khandgiri પાંખા ઉપર ઐશાન કિંવા કુમારની મૂર્તિનું અભિજ્ઞાન હતું. Udaygiri પાંખા ઉપર કુમારીનું અભિજ્ઞાન જાણવા કે સાંભળવામાં નથી. મિ. બેનરજીના કહેવા પ્રમાણે એક પાંખાનું અને બીજાનું ગુમારપર્વત નામ સ્વીકારતાં આખો પર્વત નનામો બની જાય છે. આ લેકવ્યવહારથી ઉલટું છે. આખા પર્વતના જુદાજુદા ભાગનાં જુદાંજુદાં નામ વખતે નથી હતાં, પણ આખા પર્વતની સામાન્ય સંજ્ઞા તો હોય છે જ. આથી Udaygiri તે કુમારીપર્વત એ કલ્પના બંધ બેસતી નથી.
એ પ્રમાણે ઓડિયા પ્રાંતના એક જૂના જાણીતા પર્વતના ભૂલાયેલાં અને જળવાયેલાં પેઢીઊતાર નાની અને તે પર્વતનાં પાંખાનાં નામોની કંઈક કલ્પિત અને કઈક પુરાવાવાર હકીકત છે. ૨
તા. ૧૫, જ્યુન ૧૮૧૮ |
: અમદાવાદ,
૧. જુઓ Epigraphia Indica, 1913 October માં મિ. આર ડો. બેનર જીને લેખ. ૨. Khandgiri અને Udaygiri શબ્દમાં અંગ્રેજી અક્ષર આપણા દત્ય દકારને માટે છે કે મૂર્ધન્ય ડકારને માટે, તેની ખાતરી ન હોવાથી ઈગ્રેજી જોડણીને ઉપ
ગ કર્યો છે. આ અનિશ્ચયને લીધે લખાણમાં પણ સંકોચ વેઠવો પડ્યો છે. બીજી ઈગ્રેજી જોડણી પણ ઉચ્ચારના અનિશ્ચયના કારણથી વાપરવી પડી છે.
– ધ્રુવ.