Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1919 Book 15
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૪૮
જૈન શ્વેતાંબર કોન્ફરન્સ હેરલ્ડ, નની સ્થાપના દેખીને યોગ થંભ્યાથી ગુણીને અવલંખ્યાથી સ્વગુણાવલંબી થઈ અનેક જીવ સિદ્ધિ પામ્યા, તથા (૩) શ્રી પરમપ્રભુનો દ્રવ્ય નિક્ષેપ-તે વિચરતા શરીર ધારી જિનરાજ તેના વિહારથી, ઉપદેશથી, સમવસરણના દર્શનથી અદ્દભુતતાને અવલંબી અનેક જીવ ગુણુવલંબી થઈ સ્વધર્મ સંપદા વરી સિદ્ધિ પામ્યા, તથા (૪) ભાવ નિક્ષેપ તે અરિહંત - વ્યના કેવલજ્ઞાનાદિ ગુણ તથા અગુરુલઘુતાદિ પર્યાય, તેની અનંત પરિણતિનું ભાસન, શ્રદ્ધાન, તથા મણ–પિતાના તત્ત્વને અવલંબતાં મેક્ષરૂપ લક્ષ્મી પામ્યા, માટે અરિહંતના નામાદિ ચાર નિક્ષેપે છે તે ભવ રૂપી મહા સમુદ્ર મધ્યે સેતુ એટલે મેટી પાજ સમાન છે એટલે પ્રભુના નામાદિ ચાર નિક્ષેપાને અવલંબીને આત્મ સિદ્ધિ કરવી. જ્ઞાન-નામજ્ઞાન–કોઈપણ પદાર્થનું “જ્ઞાન” એવું નામ તે સ્થાપના જ્ઞાન–જે જ્ઞાન ધર્મપુસ્તકાદિમાં અક્ષરરૂપે લખ્યું છે તે એટલે જ્ઞાનની અક્ષરરૂપે
પુસ્તકમાં સ્થાપના કરવી તે દિવ્યજ્ઞાન–ઉપગ વગર જૈને સિદ્ધાંતનું પઠન તેમજ અન્યદર્શનનાં શાસ્ત્ર ભણવાં તે ભાવજ્ઞાન-નવનવ તથા ષડુ દ્રવ્ય સ્વરૂપ જાણું સવહી આપયોગ સંમુખ વર્તવું તે તપનામ તપ-કોઈનું “તપ” એવું નામ હોય તે
સ્થાપના તપ-પુસ્તકમાં તપની વિધિનું લેખન તે–અક્ષરરૂપે સ્થાપના તે. દ્રવ્ય તપ–ભાસ ક્ષમણદિક અનેક જાતનાં પુણ્યરૂપ તપ કરવાં તે. ભાવ તપ-આત્માથી પર એવા સર્વ પદાર્થ પર ત્યાગ બુદ્ધિ તે. આવશ્યક–ચાર નિક્ષેપે. નામાવશ્યક–જીવ (મનુષ્યાદિ ) નું, અજીવનું (પુસ્તકાદિ) અથવા બહુ જીવ અછવાનું,
યા ઉભયનું “આવશ્યક એવું જે નામ તે. (જે અવશ્ય કરવા યોગ્ય, અથવા જેથી આત્મા ગુણોને વશ કરે ત્યા ગુણોથી વાસિત થાય તે ક્રિયાને આવશ્યક કહે છે.). સ્થાપના આવશ્યક–કાક કર્મ આદિ દશ પ્રકારનાં કર્મમાં કોઈપણ પ્રકારમાં ક્રિયા
અને ક્રિયાવાળા પુરૂષને અભેદ માનીને એક અથવા અનેક, સદ્ભાવ સ્થાપના (આવશ્વક ક્રિયા યુક્ત સાધુની આકૃતિરૂપે ) યા અસદભાવસ્થાપના (અનાવૃતિ રૂપે )આવશ્યકને સ્થાપિત કરવામાં આવે છે. નામથી સ્થાપનામાં આટલે વિશેષ છે કે નામ યાવત્કાલ સુધી રહે છે, સ્થાપના ઈતર કાલ વા યાવત્કાલ
સુધી રહે છે. દ્વિવ્યાવશ્યક
૧ આગમથી. જે સાધુ આવશ્યક સૂત્ર શિખ્યું છે, સ્થિર કર્યું છે, જીતી લીધું પ્રમાણુ યુક્ત ભર્યું છે, પરિપકવ કર્યું છે પિતાના નામ પ્રમાણે યાદ કર્યું છે, ગુરૂએ બતાવ્યું તેમ તેને ઉચ્ચાર કર્યો છે, અને તેના અર્થ પણ પૂછી યથાવત સમજી લીધાં છે, છેવટે ધર્મ કથા પણ કરી છે પરંતુ ક્રિયા કાલે આગમનું કારણરૂપ જે “છવદ્રવ્ય ” તે ઉપયોગ વગરનું હોવાથી તે દ્રવ્ય આવશ્યક છે.
આવી રીતે દ્રવ્યાવશ્યક સમયમાં આવી રીતે ઉતરે છે, નૈગમનય–એક (દવ્યાવશ્યક છે તેમાંથી એક) ઉગયોગ વગરનું હોય તો એક દિવ્યાશ્યક
