Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1919 Book 15
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૫૦
જૈન શ્વેતાંબર કૅન્ફરન્સ હેરલ્ડ.
કરણ આદિથી બારવ્રત સુધીની જે જે પ્રત્યેક વિષયરૂપની કરણી છે તે તે સર્વ કરણ, અને સાધુની પંચ મહાવતાદિ આહાર (શુદ્ધ ભોજન વ્યવહાર,) વિહાર (શુદ્ધ યાત્રા વ્યવહાર,) ત્યાહાર (શુદ્ધિ ભાષા વ્યવહાર,) વ્યવહાર (શુદ્ધ ક્રિયા વ્યવહાર) આદિ જે જે ક્રિયાઓ પ્રત્યક્ષપણે જોવામાં આવે છે તે તે સર્વ ક્રિયાઓ ૧ નૈગમનય, ૨ સંગ્રહાય, ૭ વ્યવહારનય, ૪ જુસૂત્રનય એ ચાર નાની મુખ્યતાથી જ જૈન સિદ્ધાતમાં વર્ણિત કરાઇ છે-તેનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. અને આને લગતી ક્રિયાઓનો આદર કરવાથી જ આપણે લેકોમાં સિદ્ધરૂપ થઈ શકાશે; વળી આ દ્રવ્ય નિક્ષેપની વિષયભૂત ક્રિયાઓ પરિણામ ધારામાં વૃદ્ધિ કરવામાં પરમ કારણભૂત જ છે, આ માટે આ દ્રવ્ય નિક્ષેપ ક્રિયાઓ પણ નિરર્થકરૂપ નથી. અને જે નિરર્થકરૂપ માનવામાં આવે તે જૈન સિદ્ધાંતમાં જેનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે તે સર્વ ક્રિયાઓ નિરર્થક માનવી પડશે અને તેથી જૈનમતને જ લોપ થશે. ભાવાવશ્યક ૧. આગમથી–જે આવશ્યકના જાણુ સાધુ પુરૂષાદિ સૂત્રાર્થમાં ઉપયોગ સહિત
વતી રહ્યા છે તે. ૨ ને આગમથી –
(૧) લૌકિક–ભારત રામાયણાદિકનું શ્રવણ મનનાદિ તે. . (૨) કુકાવચનિક–ચરક આદિનું હોમહવનાદિ તે. ' (૩) લકત્તરિક–શુદ્ધ સાધુ આદિની બે વખતની પ્રતિક્રમણ ક્રિયા તે.
તાત્પર્ય તીર્થકરોના અરૂપી જ્ઞાન ગુણના એક અંશના આધારભૂત આવશ્યક છે. આવશ્યકના ત્રણ નિક્ષેપ ઉપર બતાવેલ છે. ભાવ નિક્ષેપમાં આગમથી ત્રણ ભેદ પાડ્યા તેમાં (૧) લૌકિક, (૨) કપાવચનિક એ બે તે નામ માત્રથી ભિન્ન સ્વરૂપે છે, હવે આ ગમથી (૩) લકત્તરિક આવશ્યક કહેલ છે તેનું તાત્પર્ય એ છે કે પ્રતિક્રમણમાં ઉઠવું, બેસવું વગેરે કરવું પડે છે, તેને દ્રવ્યાર્થિક ચાર જ સ્વીકારે છે, પરંતુ શબ્દાદિ ત્રણ નો છે તે તે ક્રિયાઓને જડરૂપ કહી ભાન આપતા નથી. ગ્રહણ કરતા નથી. આ માટે લોકોત્તરિક ભાવાવશ્યક સર્વથા પ્રકારે ઉપાદેય રૂ૫ ન હોવા છતાં આગમના ત્રીજા ભેદમાં દાખલ કરવું પડ્યું છે. એમાં તે કેવલ નવી વિચિત્રતા છે, બાકી અમે તે મુખ્યતાથી દ્વવ્યાર્થિક ચારે નયને માન આપી દ્રવ્ય ક્રિયાનો પણ આદર કરનાર છીએ તેથી વ્રત પચ્ચખાણ શ્રાવક લે છે, સાધુ કરાવે છે કારણ કે તે ભાવને વિષય છે એ તે જ્ઞાનીને જ ગમ્ય છે, તે ખાપણે સમજી શક્તા નથી. પ્રભુ સેવના દ્રવ્ય સેવ ચંદન નમનાદિક, અને વળી ગુણ ગ્રામોજી, , ભાવ અમેદ થાવાની ઈહિ, પરભાવે નિષ્કામેજી.
શ્રી ચંદ્રપ્રભ જિનપદ સેવા.
–દેવચંદ્રજી,
