Jain Shwetambar Conference Herald 1919 Book 15

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 60

જૈન શ્વેતાંબર કેન્ફરન્સ હેડ.
ચરિતના છેલ્લા શ્લોક્ષરથી કવિને કેવલ આટલોજ પરિચય મળે છે. તે ક્યા સમયમાં થયા, ક્યા વંશમાં થયા, કયા સ્થાનમાં તેનો નિવાસ હતો, અને કયા કયા ગ્રંથની રચના કરી ઇત્યાદિ બાબતને પત્તો લાગતો નથી. જે તેણે પોતાના કોઈ બીજા ગ્રંથમાં પિતાને પરિચય આમ્યો હોય અથવા તેના સમકાલીન કે પછીના કોઈ ગ્રંથમાં તેનો ઉલ્લેખ હોય તે એવું અત્યાર સુધી કોઈ ગ્રંથમાં અમને દર્શન થયું નથી. સંસ્કૃતની રચના શૈલીથી અથવા કાવ્યમાં વર્ણન કરેલી વાતેથી પણ કવિના સમય માટે થોડું ઘણું અનુમાન કરી શકાય છે, પરંતુ તેટલી અમારી શક્તિ નથી એટલું જ નહિ પરંતુ તેટલો અમને અવકાશ પણ નથી કે આ કઠિન કાર્ય અમે કરી શકીએ.
વિક્રમ કવિ જૈનધર્માનુયાયી છે, પરંતુ એ કહી શકાતું નથી કે તે દિગમ્બર સંપ્રદાયને કે તાંબર સંપ્રદાયને માનનાર હતા કાવ્યવર્ણિત વાતોથી આ સંબંધે નિશ્ચય થઈ ચૂકતે નથી, કારણ કે આમાં જે કંઈ કહેવામાં આવ્યું છે તે સાંપ્રદાયિક મતભેદની સીમાથી બહાર છે. પરંતુ આ જાણવાની કંઈ વિશેષ જરૂર પણ નથી. બંને સંપ્રદાયના કાવ્ય પ્રેમીજન પિતાપિતાને સમજી આ કાવ્યના રસનું આસ્વાદન કરી શકે તેમ છે. –અપૂર્ણ.
पूर्व तंत्री, छेल्लुं निवेदन.
FAREWELL-ulrarse સન ૧૮૧૧ ના એપ્રિલ માસના અંકથી તે સન ૧૮૧૮ સુધી એટલે લગભગ સાત વર્ષ કરતાં વધુ વખત મેં આ પત્રના ઓનરરી (માનાધિકારી) તંત્રી તરીકે કામ કર્યું છે અને હવે મને મારે ધંધે, વ્યવસાય અને વિધવિધ પ્રવૃત્તિને લીધે વખત મળી શકતો નથી તેથી આ પત્ર સાથે મારે તંત્રી તરીકે સંબંધ છેડો પડે છે તેથી જે કે મારા હૃદયને દુઃખ થાય છે, છતાં તેમ કર્યા વગર મને બીજો રસ્તો નથી એજ મારો સબળ આધાર છે.
આ પત્રમાં લેખો લખવા, અન્ય લેખકોને વિનતિ કરી તેમની પાસેથી લેખો મંગાવવા, જે જે લેખે આવે તેમાં લેખકની સંમતિથી સુધારે વધારે અને ભાષા શુદ્ધિ કરવા, તેમાં કંઈ ખુલાસાની મત-ભેદ કે બીજા કારણે ફુટનોટ આપવા, તેમને પ્રેસમાં મેલાવી આવેલાં યુફે બારીકીથી જોઈ સુધારવાં, જૂદા જૂદા ખબરપત્રી તથા લેખકોના કાગળના ઉત્તર આપવા, છાપેલા લેખોની અનુક્રમણિકા કરવી વગેરે કાર્ય મેં બની શકે તેટલે શ્રમ
* श्रीमन्नेमेश्वरितविशदं सांगणस्यांगजन्मा चक्रे काव्यं बुधजन मनः प्रीतये विक्रमाख्यः ॥
---નેમિ ચરિતને અંતિમ ક. અમારા માનવા પ્રમાણે વિક્રમ કવિ શ્વેતાંબર હતો અને તે પ્રખ્યાત રાસકાર શ્રાવક કવિ ઋષભદાસને બંધુ હતો તે કવિ બહષભદાસ કે જે સંવત ૧૬૬૪ થી સં. ૧૯૮૬ માં વિદ્યમાન હતા તે પિતાને પરિચય કરાવતાં જણાવે છે કે પિતાનું નામ સાંગણ હતું અને પિતાને “બંધવ જોડી” હતી. આ અમે “ઋષભદાસ” સંબંધે પાંચમી સાહિત્ય પરિષદ માટે લખેલા નિબંધમાં જણાવેલ છે.
અનુવાદક