Jain Shwetambar Conference Herald 1919 Book 15

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 24

જૈન શ્વેતાંબર ફોન્ફરન્સ હેરલ્ડ.
મહાન ખ્યાતિ પ્રાપ્ત કરત કે તેની અમૃતતા ચિરકાળ સુધી જળવાઈ રહેત પણ વિધિના વિંડંબનથી તે રત્ન આપણામાંથી તેને પ્રકાશ પાડયો ન પડે ત્યાં ચાંલી ગયું છે તેથી અત્યંત ખેદ થાય છે. નાની વયમાં આ સમર્થ પુરૂષ જે સમાજમાંથી જાય તે સમાજનાં કમનસીબજ સમજવા જેઈએ, તેમને સાહિત્ય સંબંધીનો પ્રવાસ કોઈ તેમને મિત્ર પૂર્ણ આકારે પ્રકટ કરશે તે સમાજપર ઉપકાર થશે. ગૂજરાતી સાહિત્યમાં જેમ સ્વ૦ રણજીત રામથી ખોટ પડી છે તેવીજ રીતે જૈન સાહિત્યમાં સ્વ. ચિમનલાલથી ખામી આવી છે. બંને વીરોના સગુણો અને સાદાઈ એક સરખા હતા.
શ્રીયુત દલાલને આત્માને શાંતિ મળે અને તેવા વીરા આપણી સમાજમાં અનેક પ્રગટે એવી પ્રભુપ્રત્યે પ્રાર્થના આપણે સૈએ કરવી ઘટે છે.
–મોહનલાલ હ. દેસાઈस्व० बाबु दयाचंद गोयलीय बी. ए. જાતિ પ્રબંધક” નામનું પત્ર હિન્દીમાં દરમાસે કાઢી તેના સંપાદક તરીકે બાબુ દયાચંદે સારી નામના મેળવી હતી. સુધારાપર જુદી જુદી નજરથી નિર્ભય અને પ્રામાણિકપણે લેખો લખી જૈનોની જુદી જુદી જાતિઓ કેમ એકત્ર થઈ શકે, વહેમ અને કુરિવાજે કેમ દૂર થાય અને નવીન પ્રકાશથી પ્રાચીન સભ્યતાનું ભૂલન કેટલી સ્વતંત્રતાથી કરી શકાય તે માટે આ નરવીરે સમાજનું પણું ધ્યાન ખેંચ્યું હતું. ભાષણ કર્તા તરીકે તેમની બોલવાની છટા અસરકારક અને પ્રભાવશાળી હતી. જૈન તરીકેનું અભિમાન રગે રગમાં વહેતું હતું, અને પિતાના સુધારક તરીકેના કાર્યમાં તેને અટલ વિશ્વાસ હતો જીવ દયા સંબંધી કેટલાંક પાનિયાં લખી તે હિલચાલ ઉપાડી હતી. રાજ્યસુધાર અને સ્વરાજ્ય ના વાદી હતા. સામાન્ય રીતે સ્વતંત્રતા દેવીના ઉપાસક, નિભક વ્યાખ્યાનદાતા, જાતિ સુધારક હતા. તેમણે F.A.ની પરીક્ષા બનારસમાં પાસ કરી જયપુર મહારાજા કોલેજમાંથી B.A.ની પરીક્ષા પસાર કરી હતી. વિદ્યાર્થી દશામાં તેમણે ભારતવર્ષીય જૈનશિક્ષા પ્રચારક સમિતિના પરીક્ષા વિભાગનું કામ સારી રીતે ચલાવ્યું હતું અને વિદ્યાર્થીઓને શિખવાયેગ્ય ચાર ભાગમાં એક પુસ્તક લખ્યું હતું કે જેની એક લાખ નકલ લગભગ છપાઈ ચૂકી છે. બી. એ. પછી સરકારી હાઈસ્કૂલમાં બીજા માસ્તર તરીકે રહ્યા હતા ત્યાર પછી લખનૌમાં બદલી થઈ કે ત્યાંથી પિતાનું કાર્ય ક્ષેત્ર વધાર્યું. પિતાના વિચાર સુધારાના હેવાથી જુના વિચારના લોકો શ્રીમંતે તેમના પ્રત્યે ધૃણાની નજરથી જોતા હતા અને પિતાને ત્યાં થતા ઉત્સવમાં નિમંત્રણ પણ આપતા નહિ છતાં બાબુજીને ઉત્સાહ જરા પણ ઓછા થયા વગર “ જાતિ પ્રબોધક’ નામનું માસિક નિયમિત કાઠી કુરિવાજો અને પરતંત્રતાની બેડીથી સમાજમાં નિપજેલાં ભયંકર પરિણામે દૂર કરવા માટે દલીલથી ભરેલા શાસ્ત્રના પ્રમાણુ સહિત લેખ લખી પોતાનું કાર્ય પ્રેમથી બજાવતા હતા. તે દિગંબરી હોવા છતાં સર્વ સંપ્રદાય પ્રત્યે માન રાખતાં અને બધા સંપ્રદાયવાળા મહાવીરનાં સંતાને છે, તેમાં કંઈ પણ ભેદ ભાવ હા ન જોઈએ અને તેઓ એકજ છે, એકત્ર હવા કે થવા જોઈએ એવો દઢ નિર્ણય રાખી કાર્ય કરતા. આવા ઉત્સાહી કાર્ય કરનાર ઈન્ફલુએન્ઝાના જીવ લેણ રોગે હમણાં જ ઝડપી લેવાથી વજન સમાજ અને ખાસ કરી દિગંબરી સમાજને બેટ પડી છે કે જે પુરાવી મુશ્કેલ છે. તેમના આત્માની સદ્ગતિ થાઓ !
- મોહનલાલ દેસાઈ