Book Title: Jain Dharmachi Olakh
Author(s): Vijaya Gosavi
Publisher: Sumeru Prakashan Mumbai

View full book text
Previous | Next

Page 60
________________ २) निःकांक्षित अंग : संसारसुखाची इच्छा न करणे हे निःकांक्षित अंग . ३) निर्विचिकित्सा अंग : शरीर अपवित्र असूनही धर्माने पवित्र अशा मुनी आदिकांचे मलिन शरीर पाहून गुणांचे स्मरण करून शरीराची घृणा न करणे , हे निर्विचिकित्सा अंग होय . ४) अमूढदृष्टी अंग : कुदेव , कुगुरू , कुधर्मादीद्वारे धर्मापासून विचलित न होणे ५) उपगूहन अंग : आत्मप्रशंसा न करणे व इतर धर्मात्म्यांचे दोष झाकणे. ६) स्थितीकरण अंग : स्वतःला व दुसऱ्याला धर्मात स्थिर ठेवणे . ७) वात्सल्य अंग : धर्मात्मा जीवावर वत्सलभाव ठेवणे व त्यांची आपत्ती निवारण हे वात्सल्य अंग होय. ८) प्रभावना अंग : पूजा , दान , तप, ज्ञानातिशय या द्वारे जिनधर्माचा उद्योत करणे. सम्यक्त्वाच्या विपरीत आठ दोष आहेत - १) शंका , २) कांक्षा, ३) विचिकित्सा , ४) मूढदृष्टी, ५) उपगूहन , ६) अस्थितीकरण , ७) अवात्सल्य , ८) अप्रभावना . या आठ दोषांना सदैव दूर करावे. सम्यक्त्वाची पाच लक्षणे आहेत - १) शम , २) संवेग , ३) निर्वेद, ४) अनुकंपा, ५) आस्तिक्य. सम्यक्त्वाचे तीन प्रकार : १) औपशमिक , २) क्षायिक, ३) क्षायोपशमिक. ___ सम्यग्दर्शनाच्या प्रकारात सर्वप्रथम औपशमिक सम्यग्दर्शन येते . जे कर्माचा उपशम झाल्यामुळे होते , ते औपशमिक . जेव्हा कर्माचा पूर्णतः क्षय होतो तेव्हा क्षायिक सम्यग्दर्शन होते. कर्माचा एकदेश उपशम तथा एकदेश क्षय झाल्याने क्षायोपशमिक भाव होतात . आत्म्याचे पाच भाव : आत्म्याच्या पाच भावांविषयी तत्त्वार्थसूत्रात एक सूत्र आहे. औपशमिकक्षायिकौ भावौ मिश्रश्च जीवस्य स्वतत्वमौदयिकपरिणामिको च। (तत्त्वार्थसूत्र २/१) औपशमिक , क्षायिक , मिश्र, औदयिक आणि पारिणामिक हे जीवाचे भाव आहेत. राजवर्तिकमध्ये लिहिले आहे - 'भवन् भवतीतिवा भावः' जे व्हायचे असते तेच भाव आहे. पदार्थाच्या परिणामाला भाव म्हणतात . गोम्मटसार जीवकांडमध्ये चेतनाच्या परिणामाला भाव म्हटले आहे. जैन धर्माची ओळख / ४९ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98