________________
म्हणणे सत्यही आहे.
२) संग्रहनय : समस्त पदार्थांचे ग्रहण केले जाते तेव्हा संग्रहनय असतो. जसे सत्, द्रव्य वगैरे.
३) व्यवहारनय : जो नय संग्रहन याद्वारे प्राप्त वस्तूंचे विधिपूर्वक भेद करतो, तो व्यवहारनय होय. जसे सत्चे द्रव्य व गुण दोन भेद आहेत. ४) ऋजुसूत्रनय : जो फक्त वर्तमानकाळातील पदार्थांचे ग्रहण करतो तो ऋजुसूत्रनय.
५) शब्दनय : जो नय लिंग, संख्या दूर करून भेदरूप शब्दास ग्रहण करतो तो शब्दनय. जसे- दोर (पुल्लिंग), भार्या (स्त्री), कलत्र (नपुंसकलिंग) हे तीन शब्द भिन्न-भिन्न लिंगवाचक आहेत. हा नय स्त्री पदार्थास लिंगभेदाचे तीन रूप मानतो.
६) समाभिरूढनय : जो नय भिन्न अर्थांचे उल्लंघन करून फक्त एकाच अर्थरूपाने ग्रहण करतो तो समाभिरूढनय आहे. जसे - इंद्र, पुरंदर हे दोन्ही इंद्र आहेत; परंतु अर्थ भिन्न-भिन्न आहेत .
७) एवंभूतनय : जी वर्तमानाची क्रियारूप असते त्याच अर्थाने ग्रहण करणे म्हणजे एवंभूतनय होय. जसे पूजा करताना पुजारी, अभ्यास करताना तो विद्यार्थी होय.
अशाप्रकारे नयाद्वारे वस्तूचे ज्ञान होते.
व्यवहारनय : दोन प्रकार
-
१) असद्भूत व्यवहारनय, २) सद्भूत व्यवहारनय. या प्रत्येकाचे पुन्हा उपचरित, अनुपचरित असे दोन भेद / प्रकार आहेत.
ज्याप्रमाणे बदाम व त्याचे टरफल दोन्ही महत्त्वपूर्ण आहे. ते टरफल बदामासाठी जरूरी आहे. कारण, ते सुरक्षिततेचे प्रतीक आहे. मूढता : तीन मूढता आहेत.
१) लोकमूढता : स्थान, माहात्म्याविषयी अंधश्रद्धा असणे.
२) देवमूढता : मानवी गुण धारण करणाऱ्या देवदेवतांवर विश्वास . ३) पाखंडी मूढता : ढोंगी साधूबद्दल आदर दाखविणे.
पाच चारित्र्ये :
१) सामायिक, २) छेदोपस्थाप्य, ३) परिहार विशुद्धी, ४) सूक्ष्मसांपराय, ५) यथाख्यात ही पाच चारित्र्ये आहेत.
Jain Education International
जैन धर्माची ओळख / ६०
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
