________________
जीवांना त्या चैतन्याला पकडणे असंभव वाटते . सामान्य (आत्मा) आमच्यापासून दूर उभा आहे. परंतु , विशेष (राग-द्वेष) अत्यंत जवळ आहेत . आत्मा हा केंद्रबिंदू आहे तर परीघ आहेत आमचे विकार , आमचे शरीर . परिघास वर्तुळ (चक्कर) मारून आम्ही केंद्रबिंदूजवळ जाऊ शकत नाही. त्याकरिता केंद्राकडेच सन्मुख होऊन अग्रेसर व्हावयास पाहिजे.
आम्ही सर्व आमच्या आत्म्याला विसरून गेलोत . जसा एखादा नाटक कलाकार रामाच्या भूमिकेत स्वतःस रामच समजून बसला तर फार विचित्र, दुःखमय अवस्था होईल. त्या कलाकारास रामाच्या भूमिकेतून स्वतःच्या भूमिकेत (रमेश) यावेच लागेल . जर तो पुन्हा रमेश झाला तर सुखी होईल . त्याचप्रमाणे आम्हास आमचे आत्मरूप ठाऊक हवे. ज्ञानाच्या सर्वप्रथम आणि मौलिक अशा सूत्राच्या द्वारे भगवान सांगतात की, आपल्या त्या चैतन्य सामान्याचा आश्रय घेऊनच हा जीव शेवटी राग-द्वेषाचा अभाव करू शकतो व सुखाचा अधिकारी बनू शकतो. मग ते नाटक नाटकच राहील व त्यात अनेक विविध भूमिका करताना तो जीव अलिप्तच राहील . कारण, त्यास आपले रूप, अस्तित्व कळाले.
___ एकदा स्वतःस जाणल्यानंतर कुठलाही अहंकार , ममकार राहणार नाही कारण , सर्व काही परच वाटते.
वस्तु विचारे ध्यायते मन पावे विश्राम । . ही अवस्था त्या जीवाची होते. कारण, आता करण्यासारखे काहीच उरले नाही.
किती सांगू मी सांगू कुणाला आज परमात्मा मला भेटला
हा सुखाचा आनंदी ठेवा । आपल्या स्वभावाचा अनुभव कसा येईल? अनुभव करण्यापूर्वी त्या निजस्वभावाला बुद्धीच्या स्तरावर विस्ताराने समजणे आवश्यक आहे. स्वभाव त्याला म्हणतात की, वस्तूची अवस्था बदलली तरी सुद्धा बदलत नाही, नेहमी कायम राहतो. जसे - साखरेचा स्वभाव आहे, गोडपणा. साखरेला मातीत मिसळा, चहात मिसळा, पाण्यात मिसळा, गरम करा किंवा थंड सरबतामध्ये टाका, तरी तिचा गोडपणा कायम राहतो. याचप्रमाणे आत्म्याचा स्वभाव जाणणे . जरी ज्ञान कमी-जास्त होत असले , तरी जाणण्याची क्रिया प्रत्येक अवस्थेत कायम असते. जर जाणणे हा जीवाचा स्वभाव आहे, तर
जैन धर्माची ओळख / ५६
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
