Indian Antiquary Vol 50

Author(s): Richard Carnac Temple, Devadatta Ramkrishna Bhandarkar
Publisher: Swati Publications

Page 159

MAY, 1921]
ADMINISTRATIVE SYSTEM OF SHIVAJI
149
Besides the duties enumerated above, some of the eight Pradhans.were in charge of
extensive provinces. When they were away from the metropolis, They were in charge their agents resided at the court. Sabhasad says that this appaof provinces also.
rently clumsy arrangement was made in response to the demand for good government. "The kingdom was extended on four sides. How to carry on the governance of the kingdom? Then in Moropant Peshwa's charge was placed the country from Kalyan and Bhiynadi, including Kolawan up to Saleri, the country above the ghats and Konkan. Lohagod and Junnar with the twelve Mawals from the pass of Haralya (was placed) under the Peshwa. Konkan from Chaul to Kopal, including Dabhol, Rajapur, Kudal, Bande, and Fond, was placed under Annaji Datto. The Warghat (country above the ghats) from Wai to Kopal on the Tungabhadra (was) the province placed under Dattaji Pant Waknis. Dattaji Pant was stationed at Panhala. In this manner was the kingdom placed under three Sarkarkuns. Besides these, a few (five to seven) Bramhan Subadars were stationed in the Moghul provinces. They were kept under the order of the Peshwa. The Sarkarkuns were to enquire into the needs and welfare of the forts and strongholds. But if Killedar and Karkuns were to be appointed, the Raje himself should appoint, after personal scrutiny. If the Sarkarkuns found any serviceable soldier they should enlist him in excess of the fixed number of the quota (tainat). The agents of the Sarkarkuns should remain with the Raje. The Sarkarkuns should come to see the Raje (once ?) every year with the accommts and the revenue of their province.”'43
अमात्यांनी सर्व राज्यांतील जमाखर्च चौकशी करून वखरवार, फरपीस [1] यांचे स्वाधीन असावे. लिहिणे चौकशी भाकारा फडणिसी, चिटणिसी पनांवर निशाण करावे. बमसंग करावे तालुका वतन करून भाझंत चालावे. मोर्तब कलम २
सचिव यांनी राजपत्रं शोध करून अधिक उ भक्षर मजकुर बुद्ध करावा, बुद्धप्रसंग करून तालुका स्वाधीन होईल तो रसुन भासवर्ता राजपत्रांवर संमत चिन्ह करावे मोर्तब कलम २.
मंत्री यांनी सर्व मंच विचार राज्यकारले बांतील सावधतेने विचार करा भामंचण वाकनिसी स्वांचा स्वाधीन तालुका जतन करून बुद्धादि प्रसंग करावे मोर्तब कलम २.
सेनापती बांी सर्व सैन्य संरक्षण करून प्रसंग स्वारी करावी. तालुका स्वाधीन होईल तो रसून हिशेष रुजू करून आज्ञेने वर्ताव. फौजेच्या लोकांचे बोल, बोला सर्व फौजेचे सरदार यांनी स्वाजबरोबर चालावे. मोर्तब कलम २.
पंडितरावांनी सर्व धर्माधिकार, धर्म अधर्म पाहून शिक्षा करावी. शिष्टांचे सत्कार करावे. भाचार, व्यवहार, प्रायश्चित्त, पर्षे होतील त्यांजवर संमत चिन्ह करावे, नान, प्रसंग, शांति, अनुष्ठान, तात्काळ करावे. मोर्तब कलम २.
न्यायाधीश बांणी सर्व राज्यांतील न्याव करावे. न्याबाची निवाउ पर्ने वांजवर संमत चिन्ह करावे. मोर्तब कलम २.
सुमंत यांनी परराज्यांतील विचार करावा. त्यांचे वकील येतील त्यांचे सत्कार करावे. बुद्धादि प्रसम करावे राजपनांवर संमत चिन्ह करावे. मोर्तब कलम २.
-Babhaand, pp. 77-78. मुलुख चोतर्फा सुटला. मलकांत आटोप कैसा होय? तेव्हां मोरोपंत पेचबांचा हवाला कल्याण भिवडीपासून देखील कोळवण सालेरी पव वरघाट व कॉकण त्वांचे स्वाधीन देश केला. लोहगर व शुगर देखील बारा मावळे हारळ्यांचे पायपासून पेशबाचा पाला केला. भंजाबी पत्तीचे स्वाधीन चकलापासून समोळ, राजापुर, हराळ, बांद, फॉरकोपलपर्यंत काकणभंगाजीपंत सरणीस बांचे स्वाधीन केले वरघाट बाईपासून कोपल तुंगभद्रा पावेतो देश नेमून दत्ताजीपंत पाकनीस बांचे स्वाधीन केला. सत्ताजीपंतास पन्हाळां चिले. असा देश तीन सरकारकुनांच्चा हवाला केला बाखेरीज मोगलाई देव बर्षे सनेशर ब्रासप पांच बात हैविले तेहि पेसम्बाचे आत रिले गरकोट-कि ये सरकारकुनांनी परामर्ष करावा परंतु किदार लोक ठेवणे ते गधिवांनी भापले नगर गुजर करून