Book Title: Harit Kyadi Nighant
Author(s): Rangilal Pandit, Jagannath Shastri
Publisher: Hariprasad Bhagirath Gaudvanshiya
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२५३
मांसवर्गः। अथ पक्षिनामानि गुणाश्च. पक्षी खगो विहङ्गश्च विहगश्च विहङ्गमः ॥ ५३ ॥ शकुनिर्विः पतत्री च विष्किरो विकिरोऽण्डजः। धान्याः कुरचरायेऽत्र तेषां मांसं लघूत्तमम् ॥ ५४ ॥ आनूपं बलकन्मांसं स्निग्धं गुरुतरं स्मृतम्। वर्तीको वर्त्तकश्चित्रस्ततोऽन्या वर्तकाः स्मृताः ॥ ५५॥ वर्तकोऽग्निकरः शीतो ज्वरदोषत्रयापहः । सुरुच्यः शुक्रदो बल्यो वर्तकाल्पगुणास्ततः ॥ ५६ ॥ लावा विष्किरवर्गेषु ते चतुर्धा मता बुधैः। पांशुलो गौरकोऽन्यस्तु पौण्डरीकोदरस्तथा ॥ ५७ ॥ लावा वह्निकराः स्निग्धा गरना ग्राहिका हिताः। पांशुलः श्लेष्मलस्तेषु वीर्यो ह्यनिलनाशनः ॥ ५८ ॥ गौरो लघुतरो रूक्षो वह्निकारी त्रिदोषजित् । पौण्ड्रकः पित्तकत्किञ्चिल्लधुर्वातकफापहः ॥ ५९॥
दमेरो रक्तपित्तनो हृदामयहरो हिमः । टीका-अब पक्षियोंके नाम और गुण पक्षी खग विहंग विहग विहंगम शकुनी वि पतत्री विष्किर विकिर अंडज यह पक्षियोंके नामहैं ॥ ५३ ॥ धान्य और कुरचर जो इस्में हैं उनके मांस हलके और अच्छेहैं ॥ ५४ ॥ आनूपमांस बलकारी चिकना गुरुतर कहाहै उनविष्किरोंमें वटेर वटई वर्तीक वत्तिक यह वटेरके नाम हैं ॥५५॥ और उस्सें दूसरा वर्तक कहाहै वटेर अग्निदीपन शीतल ज्वर और तीनोंदोष इनकों हरताहै और अच्छा रुचिकों करनेवाला शुक्रकों करनेवाला बलके हित होताहै और वटई उस्से गुणमें अल्प है ॥५६॥ विष्करवर्गमें वोह चारप्रकारका पंडितोंने मानाहै पंशुल गौरक और दूसरा पौण्डरीक उदर यह लवाके भेद हैं।॥५७॥ लवा अग्निकों करनेवाला चिकना विषहरता काविज और पथ्यहै और उन्में पांशुल कफकारी शुक्रकों करनेवाला वातहरताहै ॥ ५८ ॥ गौर बहुत हलका रूखा दीपन और त्रिदोषको हरनेवाला है पौंड्रक पित्तकों करनेवाला कुछ हलका वातकफको हरताहै ॥ ५९॥ दमेर रक्तपित्तकों हरता और हृदयरोगकों हरता शीतल है.
For Private and Personal Use Only

Page Navigation
1 ... 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370