Gyanbindu

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Bhuvanbhanusuri
Publisher: Andheri Jain Sangh

Page 286

दिसणानि ।
आवरिजा तेणं जीवो अजीवत्सगं पाबिआ" इत्यादि वक्ष्यमाणप्रवचनप्रामाण्यात् । ततः हस्थ केवलज्ञानावरणावृतस्य धनपटलाच्छादितस्येव सूर्वस्व यो मन्दः प्रकाशः सोऽपान्तराकावस्थितमतिज्ञानाद्यावरणश्योपशमभेदसम्पादितं नानात्वं भजते । यथा धनपटलावृतसूर्य. मन्दप्रकाशोऽपान्तरालावस्थितकटकुव्याद्यावरणविवरप्रदेशभेदतः । स च नानात्वं धयो पशमानुरूपं तथा तथा प्रतिपद्यमानः स्वस्खक्षयोपशमानुसारेणाभिधानभेदमन्ते । यथा । मतिक्षानावरणक्षयोपशमजनितः स मन्दप्रकाशो मतिज्ञानं, श्रुतज्ञानावरणक्षयोपश्चमजनिक: श्रुतज्ञानमित्यादि । ततः आत्मस्वभावभूना झानस्यामिनिबोधिकादयो भेदाः । ते च प्रकचनोपदर्शितपरिस्थूरनिमित्तभेदतः पश्चसङ्ख्याः । ततस्तदपेक्षमावारकमपि पञ्चधोपवर्ण्यमानं म विरुध्यते । न चैवमात्मस्वभावभूतत्वे क्षीणावरणस्यापि तद्भावप्रसङ्गः । यत एते मखिमानावरणादिक्षयोपश्चमरूपोपाधिसम्पादितसत्ताकाः । यथा सूर्यस्य धनपटलावृदस्य मन्द-. प्रकाशभेदाः कटकुख्याधावरणविवरभेदोपाधिसम्पादिताः । ततः कथं ते तथारूपक्षयोपशमाभावे भवितुमर्हन्ति ? । न खलु सकलघनपटलकटकुख्याद्यावरणापगमे सूर्यस्य ते अवारमा मन्दप्रकाशभेदाः भवन्ति । उक्तं च
"कडविवगगयकिरणा मेहंतरियस्स जह दिणेसस्स ।
ते कडमेहावगमे न होति जह तह इमाई पि ॥" ततो यथा जन्मादयो भावा जीवस्यात्मभूताः अपि कर्मोपाधिसम्पादितसत्ताकत्वात् वद. भावे न भवन्ति, सदाभिनियोधिकादयोऽपि भेदा ज्ञानस्यात्ममूता अपि मतिज्ञानावरणादिकर्मक्षयोपशमसापेक्षत्वात् वदभावे केवलिनो न भवन्ति, ततो नासर्वज्ञत्वदोषभावः ।
"अमिह छउमस्थधम्मा जम्माईया न होति सिद्धाणं
इय केवलीणमामिणिबौहामावम्मि को दोसो ॥ इति ।" धर्मसंग्रहणी प्रलो.५२८ ला नाही. म. पृ. ६६ A । पच० म० प्र० पृ. १८ A [पृ०६५० ४] 'मुहुवि' - तुलना- “मुझुवि मेहसमुदए होति पमा चन्दसूपणं ।' महत्.गा. ४ । ०७०२]ये तु चिन्मात्राश्रय' - वेदान्तप्रन्येषु अज्ञानाश्रयत्वविषयकं मुख्यतया - मतदयं श्यते । अज्ञानं ब्रह्माश्रितमेवेति एकम् , जीवाश्रितमेव तत् इत्यपरम् । सर्वज्ञात्ममुनिमा खकीये संक्षेपशारीरकवार्तिके प्रथम मतं समर्थितम् । द्वितीयं तु मण्डनमिश्रीयत्वेन निर्दिष्य वेनैव तत्रैव बार्तिके निरस्तम् । समर्थनपरा कारिका( १.३१९)धेयम्
"आश्रयत्वविषयत्वभागिनी निर्विभागवितिरेव केवला ।
पूर्वसिद्धतमसो हि पश्चिमो नाश्रयो भवति नापि गोचरः ॥" निरासपरा (२. १७४ ) चेयम् -
"जीवन्मुक्तिगतो यदाह भगवान् सत्संप्रदायप्रभुः। नीवाज्ञानयचः तदीगुचितं पूर्वापरालोचनात् ॥